Κάθε φορά που μεθοδεύεται η εγκατάσταση ενός μεγάλου επενδυτικού σχεδίου όπως ο πετρελαιαγωγός Μπουργκάς-Αλεξ/πολη, αυτοί που το υποστηρίζουν προσπαθούν να υποβαθμίσουν τις επιπτώσεις του έργου στο περιβάλλον και να αποδείξουν ότι είναι ασήμαντες, σχεδόν φυσιολογικές και αναπόφευκτο μέρος της Ανάπτυξης.
Οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων συχνά είναι το άλλοθι για την εγκατάσταση ρυπογόνων έργων.
Βασισμένη σ’ αυτή την προσέγγιση, η επικοινωνιακή πολιτική των ενδιαφερομένων εταιρειών συχνά αποπροσανατολίζει και προκαταβάλλει την κοινή γνώμη σε μια προσπάθεια να εγγυηθεί ότι θα ληφθούν μέτρα υψηλής προστασίας που θα διασφαλίσουν τους περιβαλλοντικούς όρους για την εγκατάσταση και λειτουργία του έργου.
Ο συγκεκριμένος πετρελαιαγωγός είναι άλλη μια από αυτές τις περιπτώσεις.
Όμως, η παλαιότερη αλλά και η πρόσφατη ιστορία, επανειλημμένα φανερώνει νομοθετικά και θεσμικά κενά για την αντιμετώπιση ατυχημάτων (περίπτωση Sea Diamond), αλλά και το ίδιο το γεγονός ότι συχνά τα συστήματα πρόληψης και καταστολής απλώς δεν λειτουργούν την μία και μοναδική φορά που θα χρειαστεί να δικαιώσουν την ύπαρξή τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εργαζόμενοι στην πλατφόρμα της ΒΡ δεν άκουσαν κανέναν συναγερμό πριν το ατύχημα. Το μόνο που άκουσαν ήταν η έκρηξη.
Έτσι, η εγκατάσταση του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς –Αλεξανδρούπολη μεθοδεύεται εδώ και 17 χρόνια μέσα σε καθεστώς έλλειψης ή επιλεκτικής και μονόπλευρης ενημέρωσης. Η προκαταρκτική ΜΠΕ που υπέβαλε η κατασκευάστρια του έργου εταιρεία, η ΤΒΡ, καταπλήσσει με μια σειρά από σοβαρότατες ελλείψεις σχετικά με την ασφάλεια του έργου έναντι (κυρίως) του θαλάσσιου περιβάλλοντος στην περιοχή του Θρακικού πελάγους.
Στη συγκεκριμένη μελέτη είναι έκδηλη η πρόθεση της εταιρείας να πείσει ότι θα εφαρμοστούν οι πλέον αποτελεσματικοί μηχανισμοί αποτροπής και ενδεχόμενης αντιμετώπισης ενός ατυχήματος-μιας διαρροής. Εξίσου έκδηλη όμως είναι και η απουσία σχεδίων- πρωτοκόλλων ορθής καθημερινής πρακτικής σχετικά με το θέμα της διαχείρισης του έρματος και των επλυμάτων/υγρών καταλοίπων των δεξαμενόπλοιων των 300.000 τόνων που θα προσεγγίζουν και θα κάνουν ελιγμούς σε μια αβαθή και κλειστή θάλασσα για να φορτώσουν αργό πετρέλαιο σε απόσταση 11 χιλιομέτρων από την ακτή.
Είναι γεγονός ότι τα ίδια τα δεξαμενόπλοια λόγω διαστάσεων και λειτουργίας είναι από μόνα τους ρυπογόνα συστήματα που απελευθερώνουν μεταξύ των άλλων και τοξικές χημ. ουσίες στο θαλάσσιο περιβάλλον (υφαλοχρώματα), καθώς και βιολογικούς ρύπους (ξενικά είδη). Ως αποτέλεσμα, είναι από κοινού παραδεκτό ότι ακόμα και με την πλήρη αποτροπή ενός ατυχήματος, η ίδια η καθημερινότητα του πετρελαιαγωγού επιβαρύνει το θαλάσσιο περιβάλλον και αυτό εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να το εγγυηθεί καμία εταιρεία. Έτσι, υποβάθμιση του θαλάσσιου περιβάλλοντος είναι αναπόφευκτη και καθόλου αμελητέα.
Όμως, το Θρακικό Πέλαγος είναι φυσική συνέχεια του Αιγαίου και της Μεσογείου. Στην περιοχή εκφόρτωσης του πετρελαιαγωγού βρίσκεται ένα από τα δυναμικότερα αλιευτικά πεδία της χώρας μας, από όπου αντλούν εισόδημα 1.800 οικογένειες παράκτιων και μέσων αλιέων. Το παραγόμενο αλίευμα είναι η βάση που υποστηρίζει και συντηρεί ένα ολόκληρο δίκτυο από παράπλευρα επαγγέλματα (τοπικό εμπόριο, ταβέρνες, ξενοδοχεία, δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών αναψυχής) με ανυπολόγιστες σε αριθμό θέσεις εργασίας. Όλα αυτά θα πληγούν καίρια σε περίπτωση που αυτή η βάση υποβαθμιστεί.
Έχει μεγάλη σημασία το θαλάσσιο περιβάλλον για τη χώρα μας. Οικονομική σημασία. Είναι κεφάλαιο και πόλος ανάπτυξης μεταξύ των άλλων (και) της λεγόμενης «βαριάς» βιομηχανίας της χώρας μας – τον τουρισμό που ήδη έχει πληγεί από την οικονομική κρίση.
Η ρύπανση δεν έχει σύνορα. Δεν περιορίζεται. Η θάλασσα δεν είναι απέραντη. Έχει τα όριά της. Δεδομένης της κατάστασης, η θάλασσά μας είναι ένα από τα λίγα υπαρκτά κεφάλαια που μας έχουν απομείνει.
Μπορούμε να απαξιώσουμε ένα τέτοιο κεφάλαιο; Η απόφαση είναι δική μας.
Και βέβαια, σε τέτοιες περιπτώσεις δεν αρκεί να περιοριζόμαστε στην άρνηση. Πρέπει να έχουμε και εναλλακτικές προτάσεις πραγματικής ανάπτυξης που να σέβεται τον υπάρχοντα αναπτυξιακό προσανατολισμό και τις φέρουσες δυνατότητες της περιοχής, και να έρχεται συμπληρωματικά να προσφέρει θέσεις εργασίας και εισόδημα δίχως να καταργεί ή να παρεμβαίνει.
Εναλλακτικές προτάσεις υπάρχουν. Απομένει και επιτάσσεται να συζητηθούν. Η αρχή της βιωσιμότητας και της αειφορίας πρέπει να τηρηθεί. Ο συγκεκριμένος πετρελαιαγωγός δεν είναι ούτε βιώσιμος αλλά ούτε και αειφόρος. Δεν εντάσσεται και δεν συνάδει με μοντέλα της λεγόμενης «πράσινης ανάπτυξης»-διαχείρισης των φυσικών πόρων, όπως αυτή ορίστηκε προεκλογικά (και) από το κυβερνόν κόμμα…….. προτού όμως ατυχώς το τελευταίο υποκύψει στην γνωστή λοβοτομή της εξουσίας.
Γιάννης Τέντες
Αναπληρωτής Καθηγητής Βιοχημείας,
Τμ. Ιατρικής Δ.Π.Θράκης, Αλεξανδρούπολη