Θέμα: Οικολογική κατάσταση των υδάτων των λιμνών της Βόρειας Ελλάδας
Πρόσφατη έρευνα που έγινε από το Τμήμα Βιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης για το φυτοπλαγκτόν στις λίμνες της Βόρειας Ελλάδας, στο πλαίσιο εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τα νερά (2000/60/ΕΕ(1)), ανέδειξε το μέγεθος της καταστροφής. Καμία από τις 15 λίμνες που εξετάστηκαν (Βιστονίδα, Βόλβη, Κορώνεια, Δοϊράνη, Βεγορίτιδα, Ζάζαρη, Χειμαδίτιδα, Καστοριάς, Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα και οι φραγμαλίμνες Διποτάμου – Αισύμης, Θησαυρού, Πλατανόβρυσης, Κερκίνη και Πολυφύτου) δεν παρουσιάζει καλή οικολογική κατάσταση υδάτων, αν και οι περισσότερες εντάσσονται στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών NATURA 2000. Γεωργικές καλλιέργειες, ανεξέλεγκτη χρήση λιπασμάτων, υπεράντληση και αστικά λύματα είναι σημαντικότεροι λόγοι της υποβάθμισης που έχουν υποστεί τα τελευταία 50 χρόνια.
Δυστυχώς όμως, η ανησυχία της ακαδημαϊκής κοινότητας για την αύξηση των κυανοβακτηρίων και των κυανοτοξινών δεν βρίσκει ανταπόκριση σε εθνικό επίπεδο αρμοδίων φορέων. Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με την πληθώρα μελετών και τεχνικών εκθέσεων, σπανίζουν τα ερευνητικά αποτελέσματα από διαρκή βιοπαρακολούθηση που προσδιορίζουν την οικολογική ποιότητα των λιμνών και στα οποία μπορούν να στηριχθούν τα σχέδια βιώσιμης αποκατάστασης. Υπάρχει παντελής έλλειψη εθνικής στρατηγικής για τη προστασία των λιμνών, καθώς και απαξίωση της επιστημονικής γνώσης στον σχεδιασμό μέτρων προστασίας και αποκατάστασης.
Ο βασικός στόχος της Οδηγίας Πλαίσιο είναι η επίτευξη μέχρι το 2015 ‘’ καλής’’ κατάστασης για όλα τα επιφανειακά (ποτάμια, λίμνες, μεταβατικά και παράκτια) και τα υπόγεια νερά, η βιωσιμότητα των υδάτινων πόρων και η εξασφάλιση επαρκών ποσοτήτων νερού για τις διάφορες παραγωγικές χρήσεις αλλά και για τα οικοσυστήματα.
Δεδομένων των υποχρεώσεων της Ελλάδας, όπως απορρέουν από την Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά (2000/60/ΕΕ), για δημοσίευση των σχεδίων διαχείρισης ανά λεκάνη απορροής μέχρι το τέλος του 2009 αλλά και την επίτευξη του στόχου για καλή ποιότητα υδάτων μέχρι το 2015, ερωτάται η Επιτροπή:
1. Θεωρεί ότι η Ελλάδα είναι στο σωστό δρόμο για τη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά (2000/60/ΕΕ) και πιο συγκεκριμένα από τα άρθρα 4, 5, 8 και 11;
2. Έχει ενημερώσει η ελληνική κυβέρνηση την Επιτροπή για την οικολογική κατάσταση των επιφανειακών υδάτων, ιδιαίτερα των λιμνών που έχουν χαρακτηριστεί ως προστατευόμενες περιοχές, καθώς και για τις στρατηγικές που ακολουθεί για την πρόληψη, την αποκατάσταση και τον έλεγχο της ρύπανσης;
(1) ΕΕ L 327 της 22.12.2000, σελ. 1.
Απάντηση του κ. Δήμα εξ ονόματος της Επιτροπής
Τα ζητήματα που τέθηκαν από το Αξιότιμο Μέλος του Κοινοβουλίου θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο των σχεδίων διαχείρισης λεκανών απορροής που εκπονούνται βάσει της οδηγίας -πλαισίου για τα ύδατα (ΟΠΥ/WFD 2000/60/ΕΚ(1)), τα οποία τα κράτη μέλη καλούνται να εκπονήσουν έως τις 22 Δεκεμβρίου 2009 και να τα διαβιβάσουν στην Επιτροπή έως τις 22 Μαρτίου 2010. Τα σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής επιβάλλεται να περιλαμβάνουν χάρτη των δικτύων παρακολούθησης, τα αποτελέσματα των προγραμμάτων παρακολούθησης (σύμφωνα με την παράγραφο 4 του παραρτήματος VII της ΟΠΥ) καθώς και πληροφορίες σχετικά με την οικολογική κατάσταση των εν λόγω λιμνών.
Η Επιτροπή ελέγχει κατά πόσο οι εν λόγω εκθέσεις συμμορφώνονται προς τις διατάξεις της οδηγίας και στη συνέχεια δημοσιεύει έκθεση εφαρμογής σύμφωνα με το άρθρο 18 παράγραφος 2 της ΟΠΥ έως τις 22 Δεκεμβρίου 2012.
Σε περίπτωση που τα κράτη μέλη δεν υποβάλουν εκθέσεις εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας, η Επιτροπή θα λάβει επίσης τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση το συντομότερο δυνατό.
Όσον αφορά το άρθρο 8 της οδηγίας 2000/60/ΕΚ τα κράτη μέλη ήταν υποχρεωμένα να διαμορφώσουν δίκτυα παρακολούθησης και να ενημερώσουν σχετικά την Επιτροπή μέχρι τις 22 Μαρτίου 2007. Το 2007 η Επιτροπή κίνησε την διαδικασία αριθ. 2007/2490 κατά της Ελλάδας, επειδή παρέλειψε να την ενημερώσει σχετικά με τα δίκτυα παρακολούθησης αλλά πρόσφατα έλαβε τα σχετικά στοιχεία τα οποία και εξετάζει για να διαπιστώσει κατά πόσον επιτυγχάνεται συμμόρφωση. Τα κράτη μέλη αναμένεται να ανακοινώσουν τα αποτελέσματα της παρακολούθησης μέσω των σχεδίων διαχείρισης των λεκανών απορροής και δεν είναι δυνατό να αξιολογηθεί η συμμόρφωση τους προς τις διατάξεις μέχρι να υποβληθούν και να αξιολογηθούν τα σχέδια διαχείρισης των λεκανών απορροής των ποταμών.
Όσον αφορά το άρθρο 5, η Επιτροπή εξέδωσε μια πρώτη έκθεση εφαρμογής το Μάρτιο του 2007(2) σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 3 και 5 και για τη μεταφορά της οδηγίας. Μέχρι τότε δεν είχε λάβει από την Ελλάδα ουδεμία ουσιαστική έκθεση για το άρθρο 5, και ως εκ τούτου η Επιτροπή κίνησε τη διαδικασία επί παραβάσει (υπόθεση αριθ. 2005/2317), η οποία εν συνεχεία ετέθη στο αρχείο το 2008 μετά την παραλαβή της έκθεσης.
(1)ΕΕ αριθ. L 327, 22.12.2000
(2)Ανακοίνωση (COM(2007) 128 τελικό) «Προς την αειφόρο διαχείριση του νερού στην Ευρωπαϊκή Ένωση» και Έγγραφο εργασίας της Επιτροπής (SEC(2007) 362 τελικό): «Πρώτη έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας πλαίσιο για το νερό 2000/60/EC».