Διάλογοι για την Υγεία από οικολογική σκοπιά

Καταλύτη για την ερώτηση αποτέλεσε η πρόσφατη έκθεση της ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου με τίτλο: «Ζητήματα προστασίας των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία στο πλαίσιο της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στην Ελλάδα», όπου οι καταγγελίες αυτές καταγράφονται συστηματικά και επιβεβαιώνονται με οδυνηρό τρόπο, ενώ ακραία περίπτωση αποτελεί η αδυναμία της αρμόδιας επιτροπής του υπουργείου Υγείας («Ειδική Επιτροπή Προστασίας Δικαιωμάτων Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές») να επισκεφθεί και να ελέγξει το Ψυχιατρείο Κρατουμένων Κορυδαλλού, καθώς το υπουργείο Δικαιοσύνης αρνείται επί χρόνια να δώσει τη σχετική άδεια.

Ενδεικτική σταχυολόγηση των παραβιάσεων περιλαμβάνει:

• Εγκλεισμός των ποινικά ακαταλόγιστων ψυχικά πασχόντων με αποκλειστικό κριτήριο την «επικινδυνότητα» και όχι την κατάσταση της υγείας τους, κάτι που αποτελεί ουσιαστικά συγκαλυμμένη ποινή, χωρίς μάλιστα ο έγκλειστος να έχει πρόσβαση στα νομικά δικαιώματα του ποινικού κρατουμένου,
• Υπερβολικά μεγάλο ποσοστό ακούσιων νοσηλειών, που στη χώρα μας ξεπερνούν το 55-65%, έναντι 7-8% των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών.
• Κατάχρηση των μηχανικών καθηλώσεων και της απομόνωσης,
• Υπερβολική χορήγηση κατασταλτικών φαρμάκων,
• Μη αυστηρή τήρηση των πρωτοκόλλων θεραπείας αλλά και εμπεριστατωμένων ιατρικών φακέλων,
• Απουσία θεραπευτικών δραστηριοτήτων καθώς και επαρκών δυνατοτήτων να βγαίνουν οι νοσηλευόμενοι σε χώρους αυλών και προαυλίων.

«Ο τρόπος που αντιμετωπίζει μια κοινωνία τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας, είναι δείκτης τόσο για το συνολικότερο σεβασμό της ανθρώπινης αξίας όσο και για τα  δικαιώματα των πιο ευάλωτων συμπολιτών μας», δήλωσε ο Μιχάλης Τρεμόπουλος. «Για τα ζητήματα αυτά έχουν δοθεί στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και στην Ελλάδα, σκληροί αγώνες δεκαετιών, και έχουν γίνει σημαντικά βήματα. Όταν όμως η ψυχιατρική εμπειρία καταλήγει να λειτουργεί ως «εύκολη  διέξοδος» για προβλήματα άλλων και απομακρύνεται από τις θεραπευτικές ανάγκες των ασθενών, τότε συνθλίβονται άνθρωποι και ανοίγονται επικίνδυνες μαύρες τρύπες στα ανθρώπινα δικαιώματα. Ιδιαίτερα τώρα, λοιπόν, που οι γενικότερες περικοπές στις δαπάνες περίθαλψης κάνουν ευκολότερη την υποβάθμιση κρίσιμων δομών και υπηρεσιών, χρειάζεται ακόμη περισσότερο η επαγρύπνηση όλων μας για να κατοχυρώσουμε ότι κανένας άνθρωπος δεν είναι αναλώσιμος».

Ακολουθεί το κείμενο της ερώτησης του Μιχάλη Τρεμόπουλου:

Θέμα: Προστασία δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία στην Ελλάδα

Η προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία, αποτελεί δυστυχώς ανοικτό ζήτημα σε αρκετές χώρες μέλη. Πέρα από τις παραβιάσεις σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, σε πρόσφατη έκθεση της ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου επισημαίνονται σοβαρές παραβιάσεις δικαιωμάτων των ατόμων που υποβάλλονται σε ακούσια ή εκούσια νοσηλεία στα ελληνικά ψυχιατρικά νοσοκομεία και θεραπευτικά ιδρύματα.

Μεταξύ άλλων αναφέρονται: α) ο εγκλεισμός των ποινικά ακαταλόγιστων ψυχικά πασχόντων με αποκλειστικό κριτήριο την «επικινδυνότητα» και όχι την κατάσταση της υγείας τους, το οποίο αποτελεί ουσιαστικά μια συγκεκαλυμμένη ποινή χωρίς μάλιστα ο έγκλειστος ακαταλόγιστος ψυχικά πάσχων να έχει πρόσβαση στα νομικά δικαιώματα του ποινικού κρατουμένου, β) ο υπερβολικά μεγάλος αριθμός ακούσιων νοσηλειών και η παραβίαση του σχετικού νόμου 2071/1992 σε όλο το φάσμα των προβλέψεων του, γ) η κατάχρηση των μηχανικών καθηλώσεων και της απομόνωσης, δ) η υπερβολική χορήγηση κατασταλτικών φαρμάκων, ε) η μη αυστηρή τήρηση των πρωτοκόλλων θεραπείας και η μη τήρηση εμπεριστατωμένων ιατρικών φακέλων και στ) η απουσία θεραπευτικών δραστηριοτήτων καθώς και επαρκούς αυλισμού των νοσηλευμένων.

Ερωτάται η Επιτροπή:

–     Είναι ενήμερη για τις μαζικές παραβιάσεις δικαιωμάτων του ανθρώπου σε ψυχιατρικά νοσοκομεία και θεραπευτικά ιδρύματα χωρών μελών, περιλαμβανομένης της Ελλάδας;

–     Θεωρεί τις παραπάνω πρακτικές συμβατές με το ευρωπαϊκό δίκαιο και άλλα διεθνή νομικά κείμενα;

–     Θεωρεί συμβατή με το ευρωπαϊκό δίκαιο την πολιτική του Υπουργείου Δικαιοσύνης να μην επιτρέπει σε κοινωνικούς και επιστημονικούς φορείς, ακόμη και δημόσιου χαρακτήρα, επισκέψεις σε δημόσια ψυχιατρεία κρατουμένων;

–     Ποια είναι τα άμεσα μέτρα που σκοπεύει να λάβει για την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία στην Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες μέλη;

Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου είναι συμβουλευτικό όργανο της πολιτείας σε θέματα προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου η οποία συστήθηκε με το ν. 2667/1998 και υπάγεται στον Πρωθυπουργό.

Το ποσοστό των ακούσιων νοσηλειών στην Ελλάδα κυμαίνεται από 55-65% ενώ σε καμιά χώρα της Ε.Ε. το αντίστοιχο ποσοστό δεν ξεπερνά το 7 ή 8% όπως επισημαίνεται στη σελ. 22 της έκθεσης.

Συγκεκριμένα γίνεται αναφορά σε ελλιπείς ιατρικές γνωματεύσεις (μη επαρκής αιτιολόγηση, μη εξατομικευμένη εκτίμηση για τον ασθενή), μεταφορά των πασχόντων σε ποσοστό 97% με περιπολικά ή κλούβες της αστυνομίας, σε ελλιπή ενημέρωση των πασχόντων, σε παρατυπίες που σχετίζονται με το δικαστικό έλεγχο, την παράσταση του ασθενούς σε δίκη, τη διάρκεια της παραμονής του στο Ψυχιατρείο, την κλήση του σε δίκη και τη δικαστική απόφαση (σ. 23 της έκθεσης της Ε.Ε.Δ.Α., επίσης βλ. την Ειδική Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για την ακούσια νοσηλεία ψυχικά ασθενών, 2007)

Όπως το Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε., την απόφαση του Συμβουλίου της Ε.Ε. για την προαγωγή της ψυχικής υγείας (18/11/1999), την Πράσινη Βίβλο της Επιτροπής (COM(2005)484) για τη «Βελτίωση της Ψυχικής Υγείας του Πληθυσμού, προς μια στρατηγική για την Ψυχική Υγεία στην Ε.Ε.» (14/10/2005), το «Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την Ψυχική Υγεία» που συνυπέγραψε η Ε.Ε. με τον Π.Ο.Υ στις Βρυξέλλες στις 13/6/2008, το «Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 16/2/2009 σχετικά με την ψυχική υγεία  {2008/2209/INI)} κ.α.

http://www.nchr.gr/media/gnwmateuseis_eeda/ygeia/mental_health_final2011.doc, σελ. 20.