Θέμα: Ναυάγια με τοξικά και πυρηνικά απόβλητα στη Μεσόγειο
Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα του ιταλικού και ελληνικού Τύπου, ανακοινώσεις της ιταλικής περιβαλλοντικής οργάνωσης Legambiente, καθώς και την κατάθεση- ομολογία του Φραντσέσκο Φόντι, πρώην «στελέχους» της Μαφίας της Καλαβρίας, στις ιταλικές αρχές, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η εν λόγω μαφία έχει βυθίσει περισσότερα από 30 πλοία με τοξικά και πυρηνικά απόβλητα στη Μεσόγειο, εφτά από τα οποία στο Ιόνιο Πέλαγος και τα υπόλοιπα στην Αδριατική θάλασσα. Αν αναλογιστούμε ότι μόνο στο ναυάγιο του μήκους 110 μέτρων «Κούνσκι», που βρέθηκε 30 χιλιόμετρα ανοιχτά των νοτιοδυτικών ακτών της Καλαβρίας, μετά από υπόδειξη του Φραντσέσκο Φόντι, εντοπίστηκαν 120 βαρέλια τοξικών αποβλήτων, τότε μπορούμε να αναλογιστούμε τις ολέθριες συνέπειες για τη δημόσια υγεία των πολιτών της Ιταλίας, της Ελλάδας και άλλων χωρών που βρέχονται από τη Μεσόγειο από την παράνομη βύθιση των 30 πλοίων.
Σύμφωνα με τις διεθνείς Συνθήκες για το θαλάσσιο περιβάλλον αλλά και την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος, απαγορεύεται η εκούσια διάθεση τοξικών και πυρηνικών αποβλήτων, ενώ πρέπει να καταγράφεται και να παρακολουθείται η πορεία τους.
Σε αυτό το πλαίσιο ερωτάται η Επιτροπή:
1. Έχει γνώση των συγκεκριμένων καταγγελιών ή/και έχει διερευνήσει το πολύ σοβαρό αυτό ζήτημα;
2. Τι πρωτοβουλίες είναι διατεθειμένη να πάρει, σύμφωνα και με τις δεσμεύσεις που απορρέουν από την απόφαση αριθ. 2850/2000/ΕΚ(1) (άρθρα 2 και 3) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 2000, για τη θέσπιση κοινοτικού πλαισίου συνεργασίας στον τομέα της ακούσιας ή εκούσιας θαλάσσιας ρύπανσης;
3. Θεωρεί ότι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, έχουμε παραβίαση της οδηγίας 2008/56/ΕΚ(2) περί πλαισίου κοινοτικής δράσης στο πεδίο της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον (οδηγία πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική) αλλά και του κανονισμού (EK) αριθ. 1013/2006(3) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Ιουνίου 2006, για τις μεταφορές αποβλήτων; Αν ναι, τι μέτρα είναι διατεθειμένη να πάρει;
(1) EE L 332, 28.12.2000 σ. 1.
(2) EE L 164, 25.6.2008 σ. 19.
(3) EE L 190, 12.7.2006 σ. 1.
Απάντηση του κ. Δήμα εξ ονόματος της Επιτροπής
1. Η Επιτροπή έχει απαντήσει πρόσφατα σε δύο παρόμοιες ερωτήσεις (E-4567/09 και E-4864/09(1)).
Η εικαζόμενη βύθιση πλοίων με απόβλητα στην Καλαβρία έχει αποτελέσει αντικείμενο ιδιαίτερης προσοχής της Επιτροπής. Πέραν των όσων αναγράφηκαν στο διεθνή τύπο τον Σεπτέμβριο του 2009, ο αρμόδιος για το περιβάλλον Επίτροπος απέστειλε σχετική επιστολή στον ιταλό Υπουργό περιβάλλοντος, ζητώντας περισσότερες πληροφορίες∙ πρόσφατα ελήφθη η απάντηση. Βάσει των πληροφοριών που περιέχονται σ’ αυτήν και επακόλουθων ανακοινωθέντων Τύπου του ιταλικού υπουργείου περιβάλλοντος, προέκυψε ότι το πλοίο που εντοπίσθηκε στα ανοικτά της ακτής της Καλαβρίας ήταν στην πραγματικότητα ένα επιβατηγό πλοίο που βυθίστηκε κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεν διαπιστώθηκε η ύπαρξη ραδιενέργειας στην περιοχή.
2. Στις 22 Δεκεμβρίου 2006 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση για τη συνεργασία στον τομέα της ακούσιας ή εκούσιας θαλάσσιας ρύπανσης(2). Η εν λόγω ανακοίνωση σκιαγραφεί την τρέχουσα κατάσταση όσον αφορά την κοινοτική δράση στον τομέα της ετοιμότητας αντίδρασης στη θαλάσσια ρύπανση και υποδεικνύει τους τρόπους συνέχισης και ανάπτυξης της εν λόγω δράσης από το 2007 και μετά, μετά την εκπνοή του κοινοτικού πλαισίου συνεργασίας.
Σε περίπτωση ατυχήματος το οποίο ξεπερνά τις εθνικές ικανότητες αντίδρασης, η πληγείσα χώρα μπορεί να προσφύγει στις υπηρεσίες του Κοινοτικού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας και του Κέντρου Παρακολούθησης και Πληροφοριών (MIC ή ΚΠΠ), όπως ορίζεται από την απόφαση του Συμβουλίου 2007/779/EΚ(3), Eυρατόμ. Ο Κοινοτικός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας παρέχει τα μέσα με τα οποία, μετά από επίσημη αίτηση συνδρομής από τις αρμόδιες εθνικές αρχές, η Επιτροπή μπορεί να προωθήσει και να στηρίξει την κινητοποίηση της ευρωπαϊκής αρωγής πολιτικής προστασίας σε περίπτωση σοβαρής φυσικής ή ανθρωπογενούς καταστροφής. Ο μηχανισμός μπορεί, για παράδειγμα, να παράσχει τεχνογνωσία για μεσο– και μακροπρόθεσμες περιβαλλοντικές εκτιμήσεις και να διερευνήσει τη σκοπιμότητα της αρωγής που είναι αναγκαία για την απομάκρυνση τοξικών βαρελιών που περιέχονται στα πλοία. Το Κέντρο Παρακολούθησης και Πληροφοριών παρακολουθεί την κατάσταση και είναι έτοιμο να αντιδράσει σε τυχόν επίσημο αίτημα συνδρομής.
3. Η ημερομηνία κατά την οποία τα κράτη μέλη θα έχουν μεταφέρει στο οικείο εθνικό δίκαιο την οδηγία 2008/56/EΚ(4) περί πλαισίου κοινοτικής δράσης στο πεδίο της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον (οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική) είναι η 15η Ιουλίου 2010. Επομένως, δεν είναι δυνατόν να έχει υπάρξει παράβαση της εν λόγω οδηγίας.
Η μεταφορά αποβλήτων θα μπορούσε να απαγορευθεί σύμφωνα με τον κανονισμό της ΕΕ για τη μεταφορά των αποβλήτων, για παράδειγμα εάν μεταφέρονται επικίνδυνα απόβλητα ή απόβλητα προς διάθεση κατά παράβαση των εξαγωγικών απαγορεύσεων του κανονισμού ή της κοινοποίησής τους και των σχετικών με την ενημέρωση απαιτήσεων(5). Επιπλέον, η βύθιση ενός πλοίου που περιέχει απόβλητα στην επικράτεια κράτους μέλους εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας-πλαίσιο της ΕΕ για τα απόβλητα, ως παράνομη πόντιση, την οποία τα κράτη μέλη καλούνται να αποτρέψουν(6). Σύμφωνα με την εν λόγω οδηγία της ΕΕ, παράνομη πόντιση ή χερσαία απόθεση απαγορεύεται στις επικράτειες των κρατών μελών. Ωστόσο, στη φάση αυτή η Επιτροπή δεν έχει λόγους να πιστεύει ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει υπάρξει παράβαση της εν λόγω νομοθεσίας.
Παρακαλείσθε να λάβετε υπόψη ότι η οδηγία 2005/35/EΚ(7) για τη ρύπανση από τα πλοία και τη θέσπιση κυρώσεων για παραβάσεις συνιστά ένα καθεστώς αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών κυρώσεων κατά των παράνομων ποντίσεων ρύπων. Η οδηγία 2009/123/EΚ(8) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2005/35/EΚ την έχει ενισχύσει, προβλέποντας ποινικές κυρώσεις στις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι αποδείξεις πραγματοποιήθηκαν – ιδίως – εκ προθέσεως. Η εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ παρακολουθείται εκ του σύνεγγυς και ανά τακτά χρονικά διαστήματα από την Επιτροπή. Σε περίπτωση που χρειαστεί, η Επιτροπή δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει τους μηχανισμούς που διαθέτει βάσει της συνθήκης ΕE προκειμένου να εξασφαλίσει την κατάλληλη εφαρμογή της εν λόγω νομοθεσίας.
(1) http://www.europarl.europa.eu/QP-WEB/home.jsp
(2) COM(2006)863.
(3) ΕΕ L 173 της 3.7.2007.
(4) ΕΕ L 164 της 25.6.2008.
(5) Κανονισμός 1013/2006/EΚ για τις μεταφορές αποβλήτων∙ για παράδειγμα, για όλες τις μεταφορές επικίνδυνων αποβλήτων σε εκτός – ΟΟΣΑ χώρες και όλες τις εξαγωγές αποβλήτων προς διάθεση εκτός της ΕΕ/Ευρωπαϊκής Ένωσης/Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ).
(6) Άρθρο 4 παράγραφος 2 για τα απόβλητα, που υποκαταστάθηκε από τις 12.12.2010 από το άρθρο 36 παράγραφος 1 της οδηγίας 2008/98/EΚ. Τα ραδιενεργά απόβλητα βρίσκονται εκτός του πεδίου εφαρμογής της εν λόγω νομοθεσίας και διέπονται από ειδικές νομικές πράξεις.
(7) ΕΕ L 255 της 30.09.2005.
(8) ΕΕ L 280 της 27.10.2009.