Θέμα: Ρύπανση στον ποταμό Καλαμά
Καταγγελίες φορέων της κοινωνίας των πολιτών από την Περιφέρεια της Ηπείρου στην Ελλάδα(1), μιλούν για σοβαρή απειλή στον ποταμό Καλαμά από μόνιμες πηγές ρύπανσης. Δημοσιογραφικές πληροφορίες(2) αναφέρουν ότι προκαταρκτική μελέτη του Ινστιτούτου Εσωτερικών Υδάτων του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών επιβεβαιώνει σοβαρό πρόβλημα ρύπανσης στον παραπόταμο Βελτσιστινό, ιδιαίτερα στην έξοδο της τάφρου της Λάψιστας που δέχεται την απορροή της βιομηχανικής περιοχής Ιωαννίνων και τις σποραδικές υπερχειλίσεις του βιολογικού καθαρισμού της περιοχής που, σύμφωνα με τις καταγγελίες δε διαθέτει μηχανισμούς ελέγχου.
Σύμφωνα με την οδηγία 2000/60/EK(3), οι χώρες μέλη όφειλαν να έχουν υποβάλει συνοπτική έκθεση περιβαλλοντικής ανάλυσης για τις λεκάνες απορροής των ποταμών μέχρι το Μάρτιο του 2005, από το 2006 να ξεκινήσουν να παρακολουθούν την οικολογική και χημική κατάσταση και μέχρι το Δεκέμβριο του 2009 να έχουν δημοσιεύσει τα τελικά σχέδια διαχείρισής τους μετά από διαβούλευση. Σε απάντηση του Επιτρόπου Περιβάλλοντος κ. Δήμα σε παλαιότερη ερώτηση για τον ίδιο ποταμό (Ε-2479/07), γινόταν αναφορά στις οδηγίες 2000/60/EK και 96/61/EK(4), με την επισήμανση ότι η Επιτροπή «θα παρακολουθήσει εκ του σύνεγγυς τα μελλοντικά μέτρα για την εφαρμογή αυτών και άλλων περιβαλλοντικών νομοθετημάτων, ώστε οι ελληνικές αρχές να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους».
Ερωτάται η Επιτροπή:
1. Αν είναι ενήμερη για τις καταγγελίες για το πρόβλημα ρύπανσης στη λεκάνη απορροής του ποταμού Καλαμά.
2. Αν η Ελλάδα έχει τηρήσει τις υποχρεώσεις της από τις οδηγίες 2000/60/EK και 96/61/EK και τι μέτρα έχει λάβει για το θέμα αυτό η Επιτροπή.
3. Τι αποτελέσματα έχει αποδώσει η παρακολούθηση και οι παρεμβάσεις τις οποίες δήλωνε η Επιτροπή στην ανωτέρω απάντηση Ε-2479/07 ότι δεσμευόταν να πραγματοποιήσει.
(1) http://www.ipiros.gr/portal2/index.php?option=com_content&view=article&id=5620:n-&catid=40&Itemid=72
(2) http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=09/01/2010&id=119225,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_15/11/2009_337385
(3) ΕΕ L 327 της 22.12.2000, σ. 1.
(4) ΕΕ L 257 της 10.10.1996, σ. 26.
Απάντηση του κ. Potocnik εξ ονόματος της Επιτροπής
Η Επιτροπή δεν είναι ενήμερη για τις καταγγελίες που αφορούν τη ρύπανση του ποταμού Καλαμά.
Η Επιτροπή παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την εφαρμογή της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα (ΟΠΥ, 2000/60/ΕΚ(1)) και της οδηγίας 2008/1/ΕΚ(2) σχετικά με την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης (οδηγία IPPC) σε όλα τα κράτη μέλη.
Κατόπιν της δικαστικής διαδικασίας που κίνησε η Επιτροπή και που περιγράφεται στην απάντηση στη γραπτή ερώτηση E-2479/07(3), το Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα στις 31 Ιανουαρίου 2008 (απόφαση στην υπόθεση C-264/07) επειδή δεν διενήργησε, για κάθε περιοχή λεκάνης απορροής ποταμού, ανάλυση των χαρακτηριστικών της, επισκόπηση των επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στην κατάσταση των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων και οικονομική ανάλυση της χρήσης ύδατος, όπως απαιτείται από το άρθρο 5 παράγραφος 1 της ΟΠΥ και επειδή δεν υπέβαλε συνοπτική έκθεση των αναλύσεων αυτών, όπως απαιτείται από το άρθρο 15 παράγραφος 2 της ΟΠΥ.
Μετά την απόφαση αυτή του Δικαστηρίου, η Ελλάδα υπέβαλε τη συνοπτική έκθεση στην Επιτροπή τον Μάρτιο του 2008. Η έκθεση αυτή αποσκοπεί, μεταξύ άλλων, στον εντοπισμό, βάσει των διαθέσιμων στοιχείων για τις πιέσεις και τις επιπτώσεις, των υδατικών συστημάτων που διατρέχουν τον κίνδυνο να μην πληρούν τους στόχους της ΟΠΥ. Σύμφωνα με την έκθεση που υποβλήθηκε, το αποτέλεσμα της αξιολόγησης κινδύνου δεν είναι οριστικό για το μεγαλύτερο τμήμα του ποταμού Καλαμά και των παραποτάμων του, λόγω ελλιπών δεδομένων, ενώ τα παράκτια ύδατα υποδοχής στο Ιόνιο πέλαγος χαρακτηρίζονται ως διατρέχοντα τον κίνδυνο να μην πληρούν τους στόχους της ΟΠΥ.
Ένα σημαντικός παράγοντας για την αντιμετώπιση της έλλειψης δεδομένων είναι η συγκρότηση προγραμμάτων παρακολούθησης με σκοπό την αξιολόγηση της κατάστασης των υδατικών συστημάτων. Σύμφωνα με το άρθρο 8 και το άρθρο 15 παράγραφος 2 της ΟΠΥ, έπρεπε να καταρτιστούν τα προγράμματα αυτά μέχρι τον Δεκέμβριο του 2006 και να υποβληθεί συνοπτική έκθεση στην Επιτροπή μέχρι τον Μάρτιο του 2007. Καθώς η Ελλάδα δεν υπέβαλε έκθεση εμπρόθεσμα, η Επιτροπή κίνησε δικαστική διαδικασία. Κατόπιν τούτου, οι ελληνικές αρχές υπέβαλαν τον Σεπτέμβριο του 2008 σύνοψη των προγραμμάτων παρακολούθησης.
Καίριας σημασίας στάδιο της εφαρμογής της ΟΠΥ αποτελεί η κατάρτιση σχεδίων διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού και προγραμμάτων μέτρων. Σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφος 1 της ΟΠΥ, τα κράτη μέλη όφειλαν να αρχίσουν δημόσιες διαβουλεύσεις σχετικά με τα προσχέδια διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού το αργότερο στις 22 Δεκεμβρίου 2008 και να καταρτίσουν τα οριστικά σχέδια μέχρι τις 22 Δεκεμβρίου 2009. Τα σχέδια αυτά έπρεπε να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τα αποτελέσματα της παρακολούθησης που διενεργήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 8 της εν λόγω οδηγίας. Εξ όσων γνωρίζει η Επιτροπή, δεν έχουν ακόμη αρχίσει στην Ελλάδα οι διαβουλεύσεις για τα προσχέδια και, επομένως, δεν δημοσιεύτηκε κανένα σχέδιο διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας. Σύμφωνα με το άρθρο 15 παράγραφος 1 της ΟΠΥ, η προθεσμία για την υποβολή των σχεδίων στην Επιτροπή λήγει στις 22 Μαρτίου 2010. Όπως στην περίπτωση της τήρησης των προηγούμενων προθεσμιών για την εφαρμογή της ΟΠΥ, η Επιτροπή μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο να κινήσει δικαστική διαδικασία κατά της Ελλάδας για αθέτηση των υποχρεώσεών της. Μόλις λάβει τα σχέδια διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού, θα εξετάσει κατά πόσο το περιεχόμενό τους ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της οδηγίας.
Όσον αφορά την οδηγία IPPC, αυτή απαιτεί να λειτουργούν οι εγκαταστάσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της με άδειες που περιλαμβάνουν οριακές τιμές εκπομπών, οι οποίες βασίζονται στις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (BΔT) και αποβλέπουν στην αποφυγή και, όταν αυτό δεν είναι πρακτικά εφικτό, στη γενική μείωση των εκπομπών και των επιπτώσεων στο περιβάλλον στο σύνολό του. Επομένως, η αποφυγή ή η μείωση των εκπομπών στην ατμόσφαιρα, τα ύδατα και το έδαφος πρέπει να αντιμετωπίζεται στο πλαίσιο των περιβαλλοντικών αδειών που εκδίδονται σύμφωνα με την οδηγία IPPC. Για τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις έπρεπε να ληφθούν μέτρα ώστε να ανταποκρίνονται πλήρως στις απαιτήσεις της οδηγίας IPPC, το αργότερο μέχρι τις 30 Οκτωβρίου 2007.
Δεδομένου ότι η Ελλάδα δεν εξέδωσε νέες ή επικαιροποιημένες άδειες για μεγάλο αριθμό εγκαταστάσεων μέχρι την προβλεπόμενη από την οδηγία IPPC καταληκτική ημερομηνία της 30ης Οκτωβρίου 2007, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει και προσέφυγε στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 29 Οκτωβρίου 2009. Η διαδικασία αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη.
(1) ΕΕ L 327 της 22.12.2000.
(2) ΕΕ L 24 της 29.1.2008.
(3) http://www.europarl.europa.eu/QP-WEB/home.jsp