Θέμα: Ναυάγια με τοξικά και πυρηνικά απόβλητα στη Μεσόγειο
Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα του ιταλικού και ελληνικού Τύπου, ανακοινώσεις της ιταλικής περιβαλλοντικής οργάνωσης Legambiente, καθώς και την κατάθεση- ομολογία του Φραντσέσκο Φόντι, πρώην «στελέχους» της Μαφίας της Καλαβρίας, στις ιταλικές αρχές, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η εν λόγω μαφία έχει βυθίσει περισσότερα από 30 πλοία με τοξικά και πυρηνικά απόβλητα στη Μεσόγειο, εφτά από τα οποία στο Ιόνιο Πέλαγος και τα υπόλοιπα στην Αδριατική θάλασσα. Αν αναλογιστούμε ότι μόνο στο ναυάγιο του μήκους 110 μέτρων «Κούνσκι», που βρέθηκε 30 χιλιόμετρα ανοιχτά των νοτιοδυτικών ακτών της Καλαβρίας, μετά από υπόδειξη του Φραντσέσκο Φόντι, εντοπίστηκαν 120 βαρέλια τοξικών αποβλήτων, τότε μπορούμε να αναλογιστούμε τις ολέθριες συνέπειες για τη δημόσια υγεία των πολιτών της Ιταλίας, της Ελλάδας και άλλων χωρών που βρέχονται από τη Μεσόγειο από την παράνομη βύθιση των 30 πλοίων.
Σύμφωνα με τις διεθνείς Συνθήκες για το θαλάσσιο περιβάλλον αλλά και την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος, απαγορεύεται η εκούσια διάθεση τοξικών και πυρηνικών αποβλήτων, ενώ πρέπει να καταγράφεται και να παρακολουθείται η πορεία τους.
Σε αυτό το πλαίσιο ερωτάται η Επιτροπή:
1. Έχει γνώση των συγκεκριμένων καταγγελιών ή/και έχει διερευνήσει το πολύ σοβαρό αυτό ζήτημα;
2. Τι πρωτοβουλίες είναι διατεθειμένη να πάρει, σύμφωνα και με τις δεσμεύσεις που απορρέουν από την απόφαση αριθ. 2850/2000/ΕΚ(1) (άρθρα 2 και 3) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 2000, για τη θέσπιση κοινοτικού πλαισίου συνεργασίας στον τομέα της ακούσιας ή εκούσιας θαλάσσιας ρύπανσης;
3. Θεωρεί ότι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, έχουμε παραβίαση της οδηγίας 2008/56/ΕΚ(2) περί πλαισίου κοινοτικής δράσης στο πεδίο της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον (οδηγία πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική) αλλά και του κανονισμού (EK) αριθ. 1013/2006(3) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Ιουνίου 2006, για τις μεταφορές αποβλήτων; Αν ναι, τι μέτρα είναι διατεθειμένη να πάρει;
(1) EE L 332, 28.12.2000 σ. 1.
(2) EE L 164, 25.6.2008 σ. 19.
(3) EE L 190, 12.7.2006 σ. 1.
Απάντηση του κ. Δήμα εξ ονόματος της Επιτροπής
1. Η Επιτροπή έχει απαντήσει πρόσφατα σε δύο παρόμοιες ερωτήσεις (E-4567/09 και E-4864/09(1)).
Η εικαζόμενη βύθιση πλοίων με απόβλητα στην Καλαβρία έχει αποτελέσει αντικείμενο ιδιαίτερης προσοχής της Επιτροπής. Πέραν των όσων αναγράφηκαν στο διεθνή τύπο τον Σεπτέμβριο του 2009, ο αρμόδιος για το περιβάλλον Επίτροπος απέστειλε σχετική επιστολή στον ιταλό Υπουργό περιβάλλοντος, ζητώντας περισσότερες πληροφορίες∙ πρόσφατα ελήφθη η απάντηση. Βάσει των πληροφοριών που περιέχονται σ’ αυτήν και επακόλουθων ανακοινωθέντων Τύπου του ιταλικού υπουργείου περιβάλλοντος, προέκυψε ότι το πλοίο που εντοπίσθηκε στα ανοικτά της ακτής της Καλαβρίας ήταν στην πραγματικότητα ένα επιβατηγό πλοίο που βυθίστηκε κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεν διαπιστώθηκε η ύπαρξη ραδιενέργειας στην περιοχή.
2. Στις 22 Δεκεμβρίου 2006 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση για τη συνεργασία στον τομέα της ακούσιας ή εκούσιας θαλάσσιας ρύπανσης(2). Η εν λόγω ανακοίνωση σκιαγραφεί την τρέχουσα κατάσταση όσον αφορά την κοινοτική δράση στον τομέα της ετοιμότητας αντίδρασης στη θαλάσσια ρύπανση και υποδεικνύει τους τρόπους συνέχισης και ανάπτυξης της εν λόγω δράσης από το 2007 και μετά, μετά την εκπνοή του κοινοτικού πλαισίου συνεργασίας.
Σε περίπτωση ατυχήματος το οποίο ξεπερνά τις εθνικές ικανότητες αντίδρασης, η πληγείσα χώρα μπορεί να προσφύγει στις υπηρεσίες του Κοινοτικού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας και του Κέντρου Παρακολούθησης και Πληροφοριών (MIC ή ΚΠΠ), όπως ορίζεται από την απόφαση του Συμβουλίου 2007/779/EΚ(3), Eυρατόμ. Ο Κοινοτικός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας παρέχει τα μέσα με τα οποία, μετά από επίσημη αίτηση συνδρομής από τις αρμόδιες εθνικές αρχές, η Επιτροπή μπορεί να προωθήσει και να στηρίξει την κινητοποίηση της ευρωπαϊκής αρωγής πολιτικής προστασίας σε περίπτωση σοβαρής φυσικής ή ανθρωπογενούς καταστροφής. Ο μηχανισμός μπορεί, για παράδειγμα, να παράσχει τεχνογνωσία για μεσο– και μακροπρόθεσμες περιβαλλοντικές εκτιμήσεις και να διερευνήσει τη σκοπιμότητα της αρωγής που είναι αναγκαία για την απομάκρυνση τοξικών βαρελιών που περιέχονται στα πλοία. Το Κέντρο Παρακολούθησης και Πληροφοριών παρακολουθεί την κατάσταση και είναι έτοιμο να αντιδράσει σε τυχόν επίσημο αίτημα συνδρομής.
3. Η ημερομηνία κατά την οποία τα κράτη μέλη θα έχουν μεταφέρει στο οικείο εθνικό δίκαιο την οδηγία 2008/56/EΚ(4) περί πλαισίου κοινοτικής δράσης στο πεδίο της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον (οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική) είναι η 15η Ιουλίου 2010. Επομένως, δεν είναι δυνατόν να έχει υπάρξει παράβαση της εν λόγω οδηγίας.
Η μεταφορά αποβλήτων θα μπορούσε να απαγορευθεί σύμφωνα με τον κανονισμό της ΕΕ για τη μεταφορά των αποβλήτων, για παράδειγμα εάν μεταφέρονται επικίνδυνα απόβλητα ή απόβλητα προς διάθεση κατά παράβαση των εξαγωγικών απαγορεύσεων του κανονισμού ή της κοινοποίησής τους και των σχετικών με την ενημέρωση απαιτήσεων(5). Επιπλέον, η βύθιση ενός πλοίου που περιέχει απόβλητα στην επικράτεια κράτους μέλους εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας-πλαίσιο της ΕΕ για τα απόβλητα, ως παράνομη πόντιση, την οποία τα κράτη μέλη καλούνται να αποτρέψουν(6). Σύμφωνα με την εν λόγω οδηγία της ΕΕ, παράνομη πόντιση ή χερσαία απόθεση απαγορεύεται στις επικράτειες των κρατών μελών. Ωστόσο, στη φάση αυτή η Επιτροπή δεν έχει λόγους να πιστεύει ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει υπάρξει παράβαση της εν λόγω νομοθεσίας.
Παρακαλείσθε να λάβετε υπόψη ότι η οδηγία 2005/35/EΚ(7) για τη ρύπανση από τα πλοία και τη θέσπιση κυρώσεων για παραβάσεις συνιστά ένα καθεστώς αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών κυρώσεων κατά των παράνομων ποντίσεων ρύπων. Η οδηγία 2009/123/EΚ(8) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2005/35/EΚ την έχει ενισχύσει, προβλέποντας ποινικές κυρώσεις στις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι αποδείξεις πραγματοποιήθηκαν – ιδίως – εκ προθέσεως. Η εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ παρακολουθείται εκ του σύνεγγυς και ανά τακτά χρονικά διαστήματα από την Επιτροπή. Σε περίπτωση που χρειαστεί, η Επιτροπή δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει τους μηχανισμούς που διαθέτει βάσει της συνθήκης ΕE προκειμένου να εξασφαλίσει την κατάλληλη εφαρμογή της εν λόγω νομοθεσίας.
(1) http://www.europarl.europa.eu/QP-WEB/home.jsp
(2) COM(2006)863.
(3) ΕΕ L 173 της 3.7.2007.
(4) ΕΕ L 164 της 25.6.2008.
(5) Κανονισμός 1013/2006/EΚ για τις μεταφορές αποβλήτων∙ για παράδειγμα, για όλες τις μεταφορές επικίνδυνων αποβλήτων σε εκτός – ΟΟΣΑ χώρες και όλες τις εξαγωγές αποβλήτων προς διάθεση εκτός της ΕΕ/Ευρωπαϊκής Ένωσης/Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ).
(6) Άρθρο 4 παράγραφος 2 για τα απόβλητα, που υποκαταστάθηκε από τις 12.12.2010 από το άρθρο 36 παράγραφος 1 της οδηγίας 2008/98/EΚ. Τα ραδιενεργά απόβλητα βρίσκονται εκτός του πεδίου εφαρμογής της εν λόγω νομοθεσίας και διέπονται από ειδικές νομικές πράξεις.
(7) ΕΕ L 255 της 30.09.2005.
(8) ΕΕ L 280 της 27.10.2009.
Θέμα: Διαχείριση νοσοκομειακών αποβλήτων στην Αττική
Καταγγελίες του διευθυντή του μόνου αδειοδοτημένου αποτεφρωτήρα νοσοκομειακών αποβλήτων στην Ελλάδα(1) αναφέρουν ότι από τους 21 τόνους που παράγονται καθημερινά στην περιφέρειά του μόλις 7,5 τόνοι οδηγούνται στον αποτεφρωτήρα. Τα υπόλοιπα είτε αποτεφρώνονται σε ακατάλληλους κλιβάνους νοσοκομείων είτε αδρανοποιούνται μέσω αποστείρωσης είτε απορρίπτονται λαθραία σε χώρους ταφής κοινών απορριμμάτων. Ως πιθανή αιτία αναφέρεται το πολύ υψηλό κόστος αποτέφρωσης στην Ελλάδα (διπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου)(2).
Ταυτόχρονα, από το 2001 η παραγόμενη τέφρα δεν διατίθεται σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Απορριμμάτων(3), αλλά αποθηκεύεται προσωρινά και μέχρι την αναμενόμενη εξαγωγή της σε αδειοδοτημένη εγκατάσταση της Γερμανίας, με αποτέλεσμα σημαντικούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.
Ερωτάται η Επιτροπή:
1. Αν έχει ελέγξει κατά πόσο η Ελλάδα λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα διασφάλισης ότι η διάθεση όλων των νοσοκομειακών αποβλήτων πραγματοποιείται σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, χωρίς διακινδύνευση της ανθρώπινης υγείας και χωρίς επιβάρυνση του περιβάλλοντος.
2. Κατά πόσο διαθέτει επίσημα στοιχεία για το ποιες ποσότητες νοσοκομειακών αποβλήτων αποτεφρώνονται στον εγκεκριμένο αποτεφρωτήρα, ποιες σε νοσοκομειακούς κλιβάνους, ποιες αδρανοποιούνται μέσω αποστείρωσης και ποιες απορρίπτονται λαθραία σε χώρους ταφής απορριμμάτων.
3. Κατά πόσο παρακολουθεί τη διαχείριση του προϊόντος αποτέφρωσης νοσοκομειακών αποβλήτων στην Αττική και εάν είναι ικανοποιημένη από την τήρηση των απαραίτητων μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας κατά την προσωρινή αποθήκευσή του.
(1) http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=30/01/2010&id=126838
(2) Όπως προηγουμένως.
(3) Τέτοιοι χώροι δεν έχουν μέχρι σήμερα διαμορφωθεί στην Ελλάδα. Το προϊόν της αποτέφρωσης δεν εξάγεται, όμως, ούτε σε τρίτη χώρα με κατάλληλες εγκαταστάσεις.
Απάντηση του κ. Potočnik εξ ονόματος της Επιτροπής
Η οδηγία 2006/12/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 2006, περί των στερεών αποβλήτων(1) καθορίζει τις αρχές για τη διαχείριση των αποβλήτων.
1. Στις 10 Σεπτεμβρίου 2009, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα (υπόθεση C-286/08) επειδή δεν θέσπισε σχέδιο διαχείρισης για τα επικίνδυνα απόβλητα, σύμφωνα με τις υποχρεώσεις της βάσει της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και επειδή δεν συγκρότησε ολοκληρωμένο και εξειδικευμένο δίκτυο εγκαταστάσεων για τη διάθεση των επικίνδυνων αποβλήτων.
Η Ελληνική Δημοκρατία διαβίβασε κατάλογο χώρων υγειονομικής ταφής που θα πρέπει να κατασκευαστούν για τη διάθεση των επικίνδυνων αποβλήτων. Η κατασκευή των εν λόγω χώρων υγειονομικής ταφής είναι κατά τα φαινόμενα αναγκαία για να μπορέσει η Ελλάδα να συμμορφωθεί με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
2. Τα δεδομένα που αναφέρει το Αξιότιμο Μέλος του Κοινοβουλίου δεν εμπίπτουν στις υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων του κράτους μέλους.
3. Στο πλαίσιο της νομοθεσίας για τα απόβλητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οδηγία 2006/12/ΕΚ προβλέπει ότι «1. Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίζουν ότι η διάθεση ή η αξιοποίηση των αποβλήτων πραγματοποιείται χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του ανθρώπου και χωρίς να χρησιμοποιούνται διαδικασίες ή μέθοδοι που ενδέχεται να βλάψουν το περιβάλλον. Ιδίως:
α) χωρίς να δημιουργείται κίνδυνος για το νερό, τον αέρα ή το έδαφος, ούτε για την πανίδα και τη χλωρίδα∙
β) χωρίς να προκαλούνται ενοχλήσεις από το θόρυβο ή τις οσμές∙
γ) χωρίς να βλάπτονται οι τοποθεσίες και τα τοπία που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον».
Η Επιτροπή παρακολουθεί τη διαχείριση των αποβλήτων στην Ελλάδα και προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατά της Ελληνικής Δημοκρατίας στις 30 Ιουνίου 2008. Στη σχετική απόφαση της 10ης Σεπτεμβρίου 2009, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η Ελλάδα είχε παραβιάσει σειρά διατάξεων της ευρωπαϊκής νομοθεσίας όσον αφορά τη διαχείριση των επικινδύνων αποβλήτων.
Η Επιτροπή θα συνεχίσει το διάλογο με το συγκεκριμένο κράτος μέλος και θα παρακολουθεί κατά πόσον εφαρμόζεται δεόντως η απόφαση του Δικαστηρίου.
(1) ΕΕ L 114 της 27.4.2006.
Θέμα: Η περιβαλλοντική ρύπανση από τα αντιβιοτικά οδηγεί σε ανθεκτικότητα
Σύμφωνα με μελέτη του 2009(1), η ευρεία χρήση αντιβιοτικών για την πρόληψη και τη θεραπεία λοιμώξεων σε ανθρώπους και ζώα, προκαλεί μόλυνση του περιβάλλοντος. Τις τελευταίες δεκαετίες μεγάλες ποσότητες αντιβιοτικών έχουν απελευθερωθεί στο περιβάλλον, αλλά λίγα είναι γνωστά για τις επιπτώσεις αυτών των αντιβιοτικών σε μικρόβια που ζουν σε φυσικά ενδιαιτήματα. Τα αντιβιοτικά απελευθερώνονται στο περιβάλλον όταν αποβάλλονται μαζί με τα ανθρώπινα απόβλητα και περνούν στα συστήματα των υδάτων, του εδάφους και σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων.
Δεδομένου ότι τα βακτήρια μπορούν να αναπτύξουν ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά και αυτή η ανθεκτικότητα μπορεί να μεταφερθεί σε άλλα βακτήρια, υπάρχει ο κίνδυνος βακτήρια που βρίσκονται φυσιολογικά στο περιβάλλον να αναπτύξουν αντοχή στα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται συνήθως για τη θεραπεία ανθρώπινων ασθενειών. Αυτή η αντίσταση μπορεί με τη σειρά της να περάσει σε βακτήρια που προκαλούν ασθένειες στον άνθρωπο και στα ζώα, κάνοντας έτσι πιο δύσκολο τον έλεγχο των βακτηριακών λοιμώξεων.
Η μελέτη προτείνει όπως ύδατα, λύματα και άλλα απόβλητα μολυσμένα με αντιβιοτικά αντιμετωπίζονται ειδικά για τα αντιβιοτικά, προτού απελευθερωθούν στο περιβάλλον ή χρησιμοποιηθούν ως λίπασμα στη γεωργία.
Εξετάζει η Επιτροπή τη λήψη μέτρων για τη μείωση της έκλυσης αντιβιοτικών στο περιβάλλον, όπως προτείνεται από τη μελέτη;
(1) Martinez, J.M. (2009). Environmental pollution by antibiotics and by antibiotic resistance determinants. Environmental Pollution. 157: 2893-2902.
Απάντηση του κ. Potočnik εξ ονόματος της Επιτροπής
Το 2001 η Επιτροπή υπέβαλε έγγραφο με τίτλο «Κοινοτική στρατηγική κατά της μικροβιακής απειλής». Στο πλαίσιο της στρατηγικής αυτής, η Επιτροπή σκιαγράφησε μια συνολική προσέγγιση που τέμνει όλους τους τομείς. Η στρατηγική συνίσταται σε δεκαπέντε δράσεις και τέσσερεις καίρια πεδία. Επιτήρηση, πρόληψη, έρευνα και ανάπτυξη προϊόντων, καθώς και διεθνής συνεργασία. Σημαντικό τμήμα της εν λόγω στρατηγικής απετέλεσε η «σύσταση του Συμβουλίου (2002/77/EΚ)(1) για τη συνετή χρήση των αντιμικροβιακών ουσιών στην ιατρική». Στη σύσταση σκιαγραφούνται ρηξικέλευθα μέτρα όσον αφορά τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στον άνθρωπο, μέτρα τα οποία τα κράτη μέλη καλούνται να λάβουν προκειμένου να περιορίσουν την μικροβιακή αντοχή.
Το 2005, η Επιτροπή συνόψισε τις κύριες δράσεις που αναλήφθηκαν σε επίπεδο κρατών μελών και Κοινότητας σε έκθεση προς το Συμβούλιο(2), επισημαίνοντας τους τομείς της σύστασης που χρήζουν περαιτέρω προσοχής. Η έκθεση συνοδεύτηκε από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής(3) όπου παρατίθεται λεπτομερέστερη ανάλυση.
Στις 10 Ιουνίου 2008, το Συμβούλιο Απασχόλησης, Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας και Καταναλωτών υιοθέτησε συμπεράσματα για την μικροβιακή αντοχή(4) καλώντας την Επιτροπή να προαγάγει τη συνεργασία μεταξύ όλων των Γενικών Διευθύνσεων και των εμπλεκόμενων οργανισμών και να διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών σε όλου τους τομείς της μικροβιακής αντοχής. Έγινε αναφορά στην Ιατρική και την Κτηνιατρική, στα περιβαλλοντικά κατάλοιπα και την ενδεχόμενη συμβολή των βιοκτόνων στην εμφάνιση μικροβιακής αντοχής. Στη συνέχεια, το 2009, η Επιτροπή δημοσίευσε έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της(5) για τη μικροβιακή αντοχή, ως βάση διαβουλεύσεων και συζητήσεων με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, τους ευρωπαϊκούς επιστημονικούς οργανισμούς και τα ενδιαφερόμενα μέρη στην Ευρώπη.
Πέραν τούτου, στην ανακοίνωσή της(6) Ασφαλή, καινοτόμα και προσβάσιμα φάρμακα: ένα ανανεωμένο όραμα για τον φαρμακευτικό τομέα, η Επιτροπή αναγνωρίζει την ανάγκη λήψης μέτρων για τον περιορισμό των ενδεχομένως επιβλαβών συνεπειών των φαρμακευτικών ουσιών στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία στην Ευρώπη. Στην πρόταση της Επιτροπής(7) διευκρινίζεται ότι οι πληροφορίες για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των φαρμακευτικών προϊόντων μπορούν να διαχέονται στο ευρύ κοινό από τον κάτοχο της άδειας κυκλοφορίας.
Αναγνωρίζοντας ότι τα φαρμακευτικά κατάλοιπα συνιστούσαν λόγο ανησυχίας λόγω των δυνητικών επιπτώσεών τους στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, χρηματοδοτήθηκε σειρά έργων από τα κοινοτικά προγράμματα – πλαίσιο για την έρευνα (π.χ. ERAVMIS, REMPHARMAWATER, POSEIDON, ERAPHARM, F&F, KNAPPE). Τα έργα αυτά και ειδικότερα το έργο KNAPPE (γνώση και αξιολόγηση των αναγκών όσον αφορά τα φαρμακευτικά προϊόντα στα ύδατα του περιβάλλοντος) είχαν ως αποτέλεσμα τη διατύπωση σειράς εισηγήσεων για τη λήψη περαιτέρω μέτρων.
Η Επιτροπή παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις ευρύτερες επιπτώσεις των φαρμακευτικών καταλοίπων και ειδικότερα της μικροβιακής αντοχής. Εκπρόσωποι της Επιτροπής συμμετείχαν στο εργαστήριο που οργάνωσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) τον Ιανουάριο του 2009(8), καθώς και στην Συνδιάσκεψη για την βιώσιμη ανάπτυξη των φαρμακευτικών ουσιών, την οποία διοργάνωσε η Σουηδική προεδρία το Νοέμβριο του 2009(9).
Η Επιτροπή προτίθεται να διοργανώσει τεχνική συνεδρίαση με τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών, με τη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMEA), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Ουσιών (ECHA) και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), προκειμένου να εξετασθεί περαιτέρω το ζήτημα της βιωσιμότητας.
(1) ΕΕ L 34 της 5.2.2002.
(2) COM(2005)684 τελικό.
(3) SEC(2005)1746.
(4) Συμπεράσματα του Συμβουλίου για τη μικροβιακή αντοχή (AMR) που εγκρίθηκαν κατά την 2876η συνεδρίαση της 10ης Ιουνίου 2008 του Συμβουλίου Απασχόλησης, Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας και Καταναλωτών.
(5) SANCO/6876/2009r6.
(6) COM(2008)666 τελικό.
(7) COM(2008)663 τελικό.
(8) Τεχνική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος αριθ. 1/2010, οι φαρμακευτικές ουσίες στο περιβάλλον, Αποτελέσματα Εργαστηρίου του ΕΟΠ.
(9) http://www.lakemedelsverket.se/upload/eng-mpa-se/OF2009/Booklet%20Sustainable%20Development%20and%20Pharmaceuticals.pdf
Θέμα: Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι φαρμακευτικών προϊόντων
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) διοργάνωσε πέρυσι εργαστήριο εμπειρογνωμόνων για τα φαρμακευτικά προϊόντα. Στις 13 Ιανουαρίου του 2010 δημοσίευσε τα συμπεράσματα αυτού του εργαστηρίου σε μια τεχνική έκθεση.
Σύμφωνα με την έκθεση αυτή, οι διαδικασίες για την έγκριση της πώλησης φαρμακευτικών προϊόντων στην ΕΕ θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τούς περιβαλλοντικούς κινδύνους που εγκυμονούν αυτά τα προϊόντα. Επιπλέον, διατυπώνεται η απαίτηση να καταχωρούνται όλα τα φαρμακευτικά προϊόντα ανάλογα με την περιβαλλοντική τους επικινδυνότητα, και τα προγράμματα επιστροφής φαρμάκων να είναι εναρμονισμένα σε όλη την ΕΕ. Στην έκθεση επίσης διατυπώνεται η παρατήρηση ότι τα φαρμακευτικά απόβλητα πρέπει πάντα να αποτεφρώνονται.
Πώς σκοπεύει η Επιτροπή να δώσει συνέχεια στα παραπάνω πορίσματα της έκθεσης αυτής;
Απάντηση του κ. Tajani εξ ονόματος της Επιτροπής
Όλα τα φάρμακα πρέπει να λαμβάνουν άδεια εμπορίας για να επιτρέπεται η διάθεσή τους στην αγορά της ΕΕ(1).
Για να χορηγηθεί άδεια εμπορίας, η αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από:
— αξιολόγηση των κινδύνων τους οποίους το φάρμακο ενδέχεται να συνεπάγεται για το περιβάλλον. Πρέπει να εξετάζεται αυτός ο αντίκτυπος και, κατά περίπτωση, να προβλέπονται ειδικές διατάξεις για τον περιορισμό των κινδύνων∙
— τους λόγους για κάθε μέτρο προφύλαξης και ασφάλειας που πρέπει να λαμβάνεται για την αποθήκευση του φαρμάκου, τη χορήγησή του στους ασθενείς και την αποκομιδή των αποβλήτων, καθώς και μνεία των πιθανών κινδύνων που παρουσιάζει το φάρμακο για το περιβάλλον.
Πρέπει να διεξάγεται επιστημονική αξιολόγηση της σχέσης κινδύνου/οφέλους βάσει της ποιότητας, της ασφάλειας, της αποτελεσματικότητας και των περιβαλλοντικών δεδομένων και να χορηγείται άδεια εμπορίας μόνον εφόσον το όφελος υπερβαίνει τους κινδύνους που συνεπάγεται το συγκεκριμένο προϊόν.
Χωρίς κατάλληλη διαχείριση, τα φαρμακευτικά απόβλητα μπορούν να συνεπάγονται κινδύνους τόσο για την ανθρώπινη υγεία όσο και για το περιβάλλον. Απαιτείται επομένως κατάλληλος χειρισμός και αποκομιδή αυτής της ροής αποβλήτων, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι ελευθέρωσης στο περιβάλλον, σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας 2006/12/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 2006, περί των στερεών αποβλήτων(2). Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 4, τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίζουν ότι η διάθεση ή η αξιοποίηση των αποβλήτων πραγματοποιείται χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του ανθρώπου και χωρίς να χρησιμοποιούνται διαδικασίες ή μέθοδοι που ενδέχεται να βλάψουν το περιβάλλον. Στα περισσότερα κράτη μέλη έχουν καθιερωθεί προγράμματα ανάκλησης προϊόντων, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η αποκομιδή και η ασφαλής διάθεση των αποβλήτων (συνήθως σε αποτεφρωτήρες για επιβλαβή απόβλητα).
Επιπλέον, η Επιτροπή αναγνώρισε ότι τα φαρμακευτικά προϊόντα είναι δυνατόν να αποτελούν αιτία ανησυχίας για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία και, κατά συνέπεια, χρηματοδότησε διάφορα σχέδια έρευνας για την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών και υγειονομικών επιπτώσεων των φαρμακευτικών προϊόντων. Τα ανωτέρω σχέδια και ειδικότερα το σχέδιο «Knappe» (Knowledge and need assessment on pharmaceutical products in environmental waters), το οποίο αφορά την αξιολόγηση των γνώσεων και των αναγκών λήψης μέτρων για τις επιπτώσεις των φαρμακευτικών προϊόντων στα περιβαλλοντικά ύδατα, κατέληξαν σε μια σειρά συστάσεων για περαιτέρω δράση. Η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της σχετικά με τα «Ασφαλή, Καινοτόμα και Προσβάσιμα φάρμακα: ένα ανανεωμένο όραμα για το φαρμακευτικό τομέα»(3), αναγνώρισε την ανάγκη να προταθούν μέτρα για να μειωθούν οι ενδεχομένως επιβλαβείς επιδράσεις των φαρμακευτικών προϊόντων στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία στην Ευρώπη. Μεταξύ των τομέων περαιτέρω δράσης συγκαταλέγεται η αξιολόγηση των περιβαλλοντικών πληροφοριών για τα φαρμακευτικά προϊόντα που συλλέγει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων και οι εθνικές αρχές φαρμάκων, με σκοπό να ενσωματωθούν οι πληροφορίες αυτές στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο της ΕΕ. Η Επιτροπή παρακολουθεί προσεκτικά τις εξελίξεις σ’ αυτό τον τομέα και ήταν παρούσα στις ημερίδες εργασίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) τον Ιανουάριο του 2009, καθώς και στη διάσκεψη σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη των φαρμακευτικών προϊόντων που οργανώθηκε από τη σουηδική προεδρία τον Νοέμβριο του 2009. Η Επιτροπή σχεδιάζει την οργάνωση μιας τεχνικής συνεδρίασης με τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών από κοινού με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος για την περαιτέρω εξέταση του θέματος.
Τέλος, από το τέταρτο Πρόγραμμα-Πλαίσιο Έρευνας της ΕΕ (ΠΠ41994-1998) και μετά, η ΕΕ βρίσκεται επίσης στην πρωτοπορία της υποστήριξης της έρευνας σχετικά με την έκθεση σε χημικούς παράγοντες και τις ενδεχόμενες επιπτώσεις τους τόσο στην ανθρώπινη υγεία όσο και στο περιβάλλον. Έχουν χρηματοδοτηθεί πολλά σχέδια για την έρευνα των συνεπειών της έκθεσης του ανθρώπου και της άγριας ζωής στις ουσίες που διαταράσσουν τις λειτουργίες του ενδοκρινικού συστήματος.
Μια συστάδα τριών σχεδίων με την ονομασία NECTAR (Network for Environment Chemical Toxicants Affecting Reproduction – δίκτυο για τα χημικά προϊόντα που διαχέονται στο περιβάλλον και είναι τοξικά για την αναπαραγωγή) επιλέχτηκε σε συνέχεια της πρώτης πρόσκλησης υποβολής προτάσεων κατά το έβδομο Πρόγραμμα-Πλαίσιο Έρευνας της ΕΕ (2006-2013), με συγχρηματοδότηση ΕΚ ύψους 10 εκατομμυρίων ευρώ και επικεντρώνεται στις επιπτώσεις των χημικών ενώσεων που διαχέονται στο περιβάλλον και διαταράσσουν τις λειτουργίες του ενδοκρινικού συστήματος(4).
Με μια πρόσφατη πρόσκληση, ζητήθηκαν προτάσεις για σχέδια σχετικά με τις επιπτώσεις που έχει για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον η έκθεση στα φαρμακευτικά προϊόντα που ελευθερώνονται στο περιβάλλον. Η αξιολόγηση των προτάσεων που υποβλήθηκαν βρίσκεται υπό εξέλιξη.
Η Επιτροπή θα φροντίσει ώστε τα τρέχοντα και τα μελλοντικά σχέδια σ’ αυτό τον τομέα να βασίζονται στο έργο που έχει ήδη επιτελεστεί μέσω προηγούμενων προγραμμάτων – πλαισίων, έτσι ώστε να δοθούν οριστικές απαντήσεις όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία για τον άνθρωπο και την άγρια ζωή εξ αιτίας της έκθεσης σε χημικούς παράγοντες.
(1) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 726/2004 και οδηγίες 2001/82/EK και 2001/83/EK.
(2) ΕΕ L 114 της 27.4.2006, σ. 9. Από τις 12 Δεκεμβρίου 2010, η εν λόγω οδηγία θα καταργηθεί και θα αντικατασταθεί με την οδηγία 2008/98/EK του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Νοεμβρίου 2008, για τα απόβλητα (ΕΕ L 312 της 22.11.2008). Ειδικότερα, το άρθρο 12 της οδηγίας 2008/98/EK προβλέπει ότι «Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε, στις περιπτώσεις που δεν πραγματοποιείται ανάκτηση σύμφωνα με το άρθρο 10, παράγραφος 1, τα απόβλητα να υποβάλλονται σε ασφαλείς εργασίες διάθεσης που πληρούν τις διατάξεις του άρθρου 13 για την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος».
(3) COM(2008) 666 τελικό.
(4) http://www.nectarcluster.eu
Θέμα: Τιμολόγηση αντιγράφων φαρμάκων βάσει της εθνικής νομοθεσίας
Στην ελληνική εθνική νομοθεσία, η τιμολόγηση των γενοσήμων-αντιγράφων (generics) φαρμάκων ρυθμίζεται με το άρθρο 442 της αγορανομικής διάταξης 14/89, όπως ισχύει σήμερα. Με τη ρύθμιση αυτή η τιμή κάθε φαρμάκου αυτής της κατηγορίας ορίζεται υποχρεωτικά στο 80 % του αρχικού προϊόντος που προστατευόταν με ευρεσιτεχνία (πατέντα). Με τον τρόπο αυτό, εμποδίζεται η πώληση γενοσήμων – αντίγραφων φαρμάκων σε χαμηλότερες τιμές, επιβαρύνονται οικονομικά οι ασθενείς και τα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ παρέχεται στις φαρμακευτικές εταιρίες έμμεση προστασία έναντι του ανταγωνισμού και μετά τη λήξη του δικαιώματος ευρεσιτεχνίας τους.
Ερωτάται η Επιτροπή:
1. Είναι η ρύθμιση αυτή της ελληνικής εθνικής νομοθεσίας συμβατή με τους κανόνες του ευρωπαϊκού δικαίου για την πολιτική υγείας και τον ανταγωνισμό;
2. Τι μέτρα προτίθεται να λάβει για την αποκατάσταση της διαφάνειας στις τιμές των φαρμάκων και την ομαλοποίηση του ανταγωνισμού;
Aπάντηση της κας Kroes εξ ονόματος της Επιτροπής
1. Ενώ οι αποφάσεις των κρατών μελών για τον καθορισμό των τιμών των φαρμάκων και την κάλυψη του κόστους των πρέπει να είναι εναρμονισμένες με τις διατάξεις της οδηγίας 89/105/EOK(1), για τις πολιτικές τιμολόγησης όλων των φαρμάκων αρμόδια είναι τα κράτη μέλη. Στην Ελλάδα, η αγορανομική διάταξη 14/89 ορίζει ότι η τιμή των γενόσημων φαρμάκων που πωλούνται στη χώρα αυτή μπορεί να είναι έως -20 % της τιμής αναφοράς του πρωτότυπου ιδιοσκευάσματος. Η τιμή αυτή αντιπροσωπεύει μια μέγιστη (εργοστασιακή και λιανική) τιμή. Τούτο σημαίνει ότι οι εταιρείες κατασκευής γενόσημων φαρμάκων δεν μπορούν να πωλούν τα προϊόντα τους στην Ελλάδα σε υψηλότερη τιμή, έχουν ωστόσο τη δυνατότητα να τα πωλούν σε χαμηλότερη τιμή. Παρόμοιες διατάξεις τιμολόγησης εφαρμόζονται σε διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ στα οποία η τιμή των φαρμάκων είναι ρυθμιζόμενη.
1. Σύμφωνα με την αγορανομική διάταξη 14/89, οι ρυθμιζόμενες τιμές για τα φάρμακα δημοσιεύονται στο Δελτίο Τιμών.
Όσον αφορά τον ανταγωνισμό στον φαρμακευτικό κλάδο στην ΕΕ, η Επιτροπή ξεκίνησε έρευνα στο φαρμακευτικό τομέα για να διερευνήσει πιθανές ανταγωνιστικές συνθήκες. Τον Ιούλιο του 2009, η έκθεση της Επιτροπής(2) παρουσίασε αναλυτικά πορίσματα και πρότεινε τρόπους βελτίωσης της ταχείας πρόσβασης των ασθενών σε ασφαλή, καινοτόμα και προσιτά από οικονομική άποψη φάρμακα.
— Εκτός από την έκθεση, η Επιτροπή εξετάζει αναλυτικότερα τον τομέα και, όπου το κρίνει σκόπιμο, διενεργεί έρευνες σε συγκεκριμένες εταιρείες για ενδεχόμενες παραβάσεις της νομοθεσίας του ανταγωνισμού.
— Η έκθεση της Επιτροπής καλεί επίσης τα κράτη μέλη να εξετάσουν πολιτικές που διευκολύνουν την ταχεία είσοδο των γενόσημων στην αγορά και ιδίως να:
— αναλάβουν δράση κατά των παραπλανητικών εκστρατειών που θέτουν υπό αμφισβήτηση την ποιότητα των γενόσημων φαρμάκων,
— εισαγάγουν μηχανισμούς με στόχο τη σημαντική επιτάχυνση των διαδικασιών έγκρισης των γενόσημων φαρμάκων όπως η άμεση/αυτόματη τιμολόγηση,
— λάβουν μέτρα που θα υποστηρίζουν την ταχεία διοχέτευση γενόσημων φαρμάκων και τη βελτίωση του ανταγωνισμού όσον αφορά τις τιμές.
(1) Οδηγία 89/105/EOK του Συμβουλίου της 21ης Δεκεμβρίου 1988 σχετικά με τη διαφάνεια των μέτρων που ρυθμίζουν τον καθορισμό των τιμών των φαρμάκων για ανθρώπινη χρήση και την κάλυψη του κόστους των στα πλαίσια των εθνικών ασφαλιστικών συστημάτων υγείας, ΕΕ L 40 της 11.2.1989.
(2) Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να ανατρέξετε στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/competition/sectors/pharmaceuticals/inquiry/index.html.
ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΟΥΣΙΑ ΣΤΙΣ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ ΤΑΜΕΙΑΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΑΤΜ
Κινδύνους για την υγεία καταγγέλλει με ερώτηση ο Μ. Τρεμόπουλος
Την ύπαρξη επικίνδυνης ουσίας στο θερμικό χαρτί που χρησιμοποιείται σε αποδείξεις ταμειακών μηχανών και μηχανών ΑΤΜ αναδεικνύει με γραπτή ερώτησή του στο ευρωκοινοβούλιο ο ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων Μιχάλης Τρεμόπουλος. Πρόκειται για τη χημική ουσία Δισφαινόλη Α (BPA), που αποτελεί ορμονικό διαταρράκτη και η παρουσία της σε πλαστικά βρεφικά μπιμπερό είχε ξεσηκώσει διεθνή σάλο τα προηγούμενα χρόνια.
Η ίδια ουσία χρησιμοποιείται ευρύτατα στο θερμικό χαρτί αποδείξεων από ταμειακές μηχανές και ΑΤΜ. Έρευνες στις Η.Π.Α. πιστοποιούν την παρουσία ισχυρών συγκεντρώσεών της στο 40% των αποδείξεων ταμειακών μηχανών που δοκιμάστηκαν σε εργαστήριο. Εργαζόμενοι στο λιανικό εμπόριο, που χειρίζονται τις ταμειακές μηχανές και έρχονται σε συχνή επαφή με το θερμικό χαρτί, είχαν 30% περισσότερη ΒΡΑ στο σώμα τους από το μέσο όρο των ενηλίκων των ΗΠΑ, και 34 % περισσότερη BPA από τους άλλους εργαζόμενους. Έρευνες για την εκτίμηση του κινδύνου και την αναζήτηση ασφαλών εναλλακτικών λύσεων, έχουν ήδη ξεκινήσει από την αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (EPA).
Ο ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων ζητά από την Κομισιόν απαντήσεις για το αν έχει εξετάσει τις επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων και των καταναλωτών από την παρουσία ΒΡΑ στα προϊόντα από θερμικό χαρτί και κατά πόσο σκοπεύει να προχωρήσει στην εκπόνηση σχετικού Σχεδίου Δράσης.
«Οι επικίνδυνες ουσίες που μπαίνουν στη ζωή μας χωρίς να γνωρίζουμε τον κίνδυνο και χωρίς να έχουμε δυνατότητα προστασίας, μας κάνουν όλους πειραματόζωα και αποτελούν μια από τις χειρότερες απειλές», δήλωσε ο Μιχάλης Τρεμόπουλος. «Η έγκαιρη και ολοκληρωμένη εκτίμηση του κινδύνου, πριν ακόμη τεθεί κάθε υλικό σε εμπορική κυκλοφορία, θα έπρεπε να αποτελεί προτεραιότητα. Ακόμη πιο απαράδεκτο είναι, όμως, να παραγνωρίζουν οι κυβερνήσεις και η Κομισιόν απειλές που είναι ήδη γνωστές και απασχολούν σοβαρά τις αρχές άλλων χωρών. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να επιβάλλει στους εργαζομένους να διαλέξουν ανάμεσα στην υγεία και τη δουλειά τους».
(ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της ερώτησης)
Θέμα: Ύπαρξη επικίνδυνης ουσίας σε αποδείξεις ταμειακών μηχανών και ΑΤΜ
Η χημική ουσία – ενδοκρινικός διαταρράκτης Δισφαινόλη Α (BPA) χρησιμοποιείται ευρύτατα στο θερμικό χαρτί αποδείξεων από ταμειακές μηχανές και ΑΤΜ. Οι κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία από την παρουσία της συγκεκριμένης ουσίας σε προϊόντα που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα, όπως συσκευασίες τροφίμων ή βρεφικά μπιμπερό, έχουν απασχολήσει σοβαρά το δημόσιο διάλογο και το σχεδιασμό πολιτικών τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και σε αρκετές χώρες. Έρευνα για λογαριασμό του EnvironmentalWorkingGroupστις ΗΠΑ διαπιστώνει ότι στο 40% των αποδείξεων ταμειακών μηχανών που δοκιμάσθηκαν σε εργαστήριο, βρέθηκε καθαρή BPA σε συγκεντρώσεις μεταξύ 0,8 έως σχεδόν 3% (1). Μάλιστα η συνολική ποσότητα ΒΡΑ που εντοπίστηκε ήταν 250 με 1000 φορές μεγαλύτερη από ό,τι σε άλλες πηγές ΒΡΑ που έχουν συγκεντρώσει την προσοχή και για τις οποίες έχουν τεθεί ανώτατα όρια συγκέντρωσης, όπως συσκευασίες τροφίμων. Επιστημονικές δημοσιεύσεις επιβεβαιώσει τη δυνατότητα απορρόφησης ΒΡΑ από το δέρμα, όταν έρχεται σε επαφή με προϊόντα που την περιέχουν (2), (3). Άλλη έρευνα, αναλύοντας τα δεδομένα από το National Center for Health Statistics των ΗΠΑ (4) διαπίστωσε ότι εργαζόμενοι στο λιανικό εμπόριο είχαν 30% περισσότερη ΒΡΑ στο σώμα τους από το μέσο όρο των ενηλίκων των ΗΠΑ, και 34 % περισσότερη BPA από τους άλλους εργαζόμενους (4).
Ήδη η Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (EPA) έχει ξεκινήσει ένα πρόγραμμα για την αξιολόγηση της ασφάλειας και της διαθεσιμότητας εναλλακτικών λύσεων για την BPA σε θερμικό χαρτί (5).
Ερωτάται η Επιτροπή:
1. Έχει εξετάσει τις επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων και των καταναλωτών από την παρουσία ΒΡΑ στα προϊόντα από θερμικό χαρτί;
2. Σκοπεύει να προχωρήσει στην εκπόνηση σχετικού Σχεδίου Δράσης;
(1) http://www.ewg.org/bpa-in-store-receipts/release
(2) http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20623271
(3) http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18338280
(4) http://www.cdc.gov/nchs/nhanes/nhanes2003-2004/nhanes03_04.htm
ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΑΤΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ Ε.Ε., Η ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΟΥ Lebaycid
Απαγορευμένο στην υπόλοιπη Ευρώπη, «νόμιμο» στη χώρα μας
Συμπληρωματικές διευκρινήσεις ζητά ο Μ. Τρεμόπουλος
Αναπάντητη παραμένει η επιστολή των ΟΠ προς την κ. Μπατζελή
Με επιπλέον στοιχεία που δείχνουν ότι η κατ’ εξαίρεση έγκριση του φυτοφαρμάκου Lebaycid ήταν παράνομη, καθώς υπήρχαν εναλλακτικές λύσεις όπως βιολογικά σκευάσματα αλλά και πυρεθρίνες, επανέρχεται με νέα ερώτησή του ο ευρωβουλευτής Μ. Τρεμόπουλος.
Ζητά να πληροφορηθεί τι ποσότητες του συγκεκριμένου φυτοφαρμάκου εξακολουθούν να παραμένουν αποθηκευμένες σε εγκαταστάσεις του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ποια θα είναι η τύχη τους για περαιτέρω χρήση ή καταστροφή τους και ποια εταιρία προβλέπεται να το αναλάβει.
Υπενθυμίζεται ότι το Lebaycid περιέχει τη δραστική ουσία fenthion, η οποία ανακλήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση με την απόφαση 2004/140/ΕΚ και απαγορεύτηκε η διάθεσή της, καθώς δε θεωρείται ασφαλής για την υγεία των ανθρώπων και το περιβάλλον.
Παρόλα αυτά, το επικίνδυνο φυτοφάρμακο συνεχίζει να κυκλοφορεί στη χώρα μας για μια τουλάχιστο μια πενταετία, καθώς το ελληνικό Υπουργείο Αγρ. Ανάπτυξης εκμεταλλεύτηκε πρόβλεψη παράτασης χρήσης «μόνον για εφαρμογή δολώματος σε ελιές» έως το 2007 ενώ χορήγησε και κατ’ εξαίρεση έγκριση διάθεσης 120 ημερών του φυτοφαρμάκου Lebaycid για το 2008 και 2009, με επίκληση του άρθρου 8, παρ. 4 της οδηγίας 91/414/ΕΟΚ συνδυασμένου με τον ισχυρισμό ότι ο κίνδυνος για τις ελιές «δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με άλλα μέσα». Σχετική επιστολή των Οικολόγων Πράσινων πριν ένα μήνα, που ζητούσε από την κ. Μπατζελή περισσότερα στοιχεία, παραμένει αναπάντητη.
Η αποκάλυψη ότι υπήρχαν διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις, τεκμηριώνει ότι οι προηγούμενες κυβερνήσεις έδωσαν ψεύτικα στοιχεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και έθεσαν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον, προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα των διακινητών ενός επικίνδυνου φυτοφαρμάκου.
Ο Μ. Τρεμόπουλος δήλωσε σχετικά: «Πρόκειται για πραγματικό έγκλημα κατά του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. Η προηγούμενη κυβέρνηση είπε ψέματα στην Ε.Ε., προκειμένου να επιβάλει στους αγρότες και τους καταναλωτές ένα απαγορευμένο, εξαιρετικά επικίνδυνο φυτοφάρμακο. Εντυπωσιακό είναι ότι ούτε η νέα ηγεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων φαίνεται διατεθειμένη να παράσχει διευκρινήσεις, παρά το γεγονός ότι ακόμη και βουλευτές και στελέχη του ΠΑΣΟΚ μέχρι πέρυσι εκδήλωναν την έντονη ανησυχία τους. Θέτουμε το θέμα στο ευρωκοινοβούλιο και περιμένουμε εξηγήσεις από την Ε.Ε. Χρειάζονται όμως έρευνες σε βάθος και στην Ελλάδα, ώστε να μάθουμε επιτέλους την αλήθεια και να καταλογιστούν ευθύνες για το σκάνδαλο».
Ακολουθεί η ερώτηση του Μ. Τρεμόπουλου, η προηγούμενη σχετική ερώτηση με την απάντηση του κ. Dalli εκ μέρους της Επιτροπής και η επιστολή των Οικολόγων Πράσινων προς την κ. Μπατζελή.
Θέμα: Συμπληρωματικές διευκρινήσεις για τη χρήση του απαγορευμένου φυτοπροστατευτικού εντομοκτόνου Lebaycid στην Ελλάδα.
Σε συνέχεια της Ε-1768/2010 ερώτησής μου, εκτιμώ ότι ορισμένα ζητήματα παραμένουν αδιευκρίνιστα. Για την καταπολέμηση του δάκου υπάρχουν μέθοδοι βιολογικής γεωργίας που έχουν εγκριθεί στην Ελλάδα από το ΥΑΑΤ(1) και θα έπρεπε να είχαν προτιμηθεί κατά προτεραιότητα. Επιπλέον το Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων(2) διεξήγαγε πειραματικές εργασίες αποτελεσματικότητας πλήθους «Πυρεθρινών», ως εναλλακτικά υποκατάστατα των μαρτύρων οργανοφωσφορικών Lebaycid και Dimethoate τα έτη 2002, 2005 και 2008. Κατέχω ο ίδιος γραπτά τεκμήρια ότι υπήρξε πορισματική έκθεση από στέλεχος του ΥΑΑΤ από το Φεβρουάριο του 2005, στην οποία εμφανίζονται οι υπαρκτές εναλλακτικές φυτοπροστατευτικές πυρεθρίνες, ως υποκατάστατα του Lebaycid.
Θεωρούμε λοιπόν ότι στοιχειοθετείται μη νόμιμη χρήση του Lebaycid για τα έτη 2004-2009, δεδομένου ότι τόσο η παράταση χρήσης όσο και η κατ’ εξαίρεση χρήση του στηρίχθηκε σε αβάσιμο ισχυρισμό ότι είναι «αναγκαίο λόγω απρόβλεπτου κινδύνου που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με άλλα μέσα»(3)
Ερωτάται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή:
1. Τέθηκαν υπόψη της από την αρμόδια ελληνική υπηρεσία οι συγκριτικές πειραματικές αξιολογήσεις των υποκατάστατων του Lebaycid; Ποίων ετών;
2. Ποια είναι η συμμετοχή της Ε.Ε. σε οικονομική βοήθεια από το 2000 μέχρι σήμερα στα πλαίσια του προγράμματος «βελτίωση της ποιότητας του ελαιολάδου», πώς διατίθεται η βοήθεια αυτή και ποιο είναι το μερίδιο της στις προαναφερόμενες πειραματικές εργασίες, 2002-2008;
3. Πώς δικαιολογούνται πειραματικές εργασίες του Ινστιτούτου Ελιάς το 2008 με μάρτυρα το Lebaycid, αφού η τελική παράτασης χρήσης του έληγε 31.12.2007;
4. Τι ποσότητες Lebaycid αποθηκεύονται ακόμα σε εγκαταστάσεις του ΥΑΑΤ; Ποια θα είναι η τύχη τους για περαιτέρω χρήση ή καταστροφή τους; Από ποια εταιρία;
5. Είναι αποδεκτή διοικητική πρακτική η κοινοποίηση από την Ελλάδα της έγκρισης του Lebaycid τον Ιούλιο για τα έτη 2008 και 2009, δηλαδή μετά τη χρήση του;
(1) Παγίδες (με φερομόνη ή άνευ) για μαζική παγίδευση του δάκου και σκευάσματα που επιτρέπονται στη βιολογική γεωργία (π.χ. spinosad). ΥΑΑΤ είναι το ελληνικό υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
(2) Υπ’ αριθ. Πρωτ. 386/8-4-2010 απαντητική επιστολή του Ινστιτούτου Ελιάς και Υποτροπικών φυτών Χανίων σε αίτημα που υποβλήθηκε από τον ευρωβουλευτή Μ. Τρεμόπουλο.
(3) άρθρο 8 παρ. 4, οδηγία 91/414/ΕΟΚ.
Θέμα: Χρήση απαγορευμένου φυτοπροστατευτικού Lebaycid στην Ελλάδα
E-1768/10
(υποβλήθηκε στις 10 Μαρτίου 2010)
Το φυτοπροστατευτικό προϊόν Lebaycid περιέχει τη δραστική ουσία fenthion. Η συγκεκριμένη ουσία, με την απόφαση 2004/140/ΕΚ(1), δεν περιέχεται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 91/414/ΕΟΚ(2) περί διάθεσης στην αγορά φυτοπροστατευτικών προϊόντων, καθώς δεν θεωρείται ασφαλής για την υγεία των ανθρώπων και το περιβάλλον. Η απόφαση 2004/140/ΕΚ προβλέπει ανάκληση των προϊόντων με fenthion, η οποία για την Ελλάδα, και μόνον για εφαρμογή δολώματος σε ελιές, παρατάθηκε το αργότερο έως 31-12-07(3).
Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων στην Ελλάδα με την υπ’ αριθμ. 128569/11-5-09(4) απόφασή του χορήγησε για το έτος 2009 κατ’ εξαίρεση έγκριση διάθεσης 120 ημερών στην αγορά για το Lebaycid, ενώ παρόμοια απόφαση είχε εκδοθεί από το υπουργείο και κατά το έτος 2008 (αριθ. απόφ. 120035/24-6-08(5)).
Με τον τρόπο αυτό το υπουργείο χορήγησε κατ’ εξαίρεση σειρά εγκρίσεων διάθεσης 120 ημερών του φυτοφαρμάκου Lebaycid για δύο συνεχόμενα έτη, επικαλούμενο το άρθρο 8, παρ. 4 της οδηγίας 91/414/ΕΟΚ.
Ερωτάται η Επιτροπή:
1.
Μπορεί η κατ’ εξαίρεση έγκριση διάθεσης των 120 ημερών να εφαρμόζεται κατ’ εξακολούθηση για πάνω από ένα έτος;
2.
Υπάρχουν αποτελεσματικά εναλλακτικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν το Lebaycid;
3.
Επιβεβαίωσε τη λήψη κατάλληλων μέτρων για τη διασφάλιση της προστασίας της υγείας των ανθρώπων (τήρηση ανώτερων ορίων καταλοίπων – ΑΟΚ), των ζώων και του περιβάλλοντος κατά την εφαρμογή του φυτοφαρμάκου το 2008 και 2009;
4.
Είναι ενήμερη η Επιτροπή για το αν η Ελλάδα σκοπεύει και φέτος, για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, να εγκρίνει διάθεση 120 ημερών ή για το αν υπάρχουν ακόμη αδιάθετα αποθέματα και πόσα;
(1) ΕΕ L 46 της 17.2.2004, σ. 32.
(2) ΕΕ L 230 της 19.8.1991, σ. 1.
(3) Σύμφωνα με πληροφορίες, το ελληνικό κράτος προέβη σε προμήθεια 200 000 λίτρων του φυτοφαρμάκου το 2006, λίγους μήνες πριν από την ημερομηνία οριστικής του ανάκλησης.
(4) http://www.minagric.gr/greek/data/LEBAYCIDE FENTHION 2009-YΑ.pdf
(5) http://www.minagric.gr/greek/data/LEBAYCID 50 EC-2008_8 4_ΥΑ_τελικό.pdf
16 Απριλίου 2010
Απάντηση του κ. Dalli εξ ονόματος της Επιτροπής
1. Σύμφωνα με το άρθρο 8 παράγραφος 4 της οδηγίας 91/414/ΕΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με τη διάθεση στην αγορά των φυτοπροστατευτικών προϊόντων(1), τα κράτη μέλη μπορούν, σε ειδικές περιπτώσεις, να εγκρίνουν για περίοδο έως 120 ημερών τη διάθεση των εν λόγω προϊόντων στην αγορά και τη χρήση τους σε περίπτωση που αυτά δεν τηρούν τις απαιτήσεις της οδηγίας. Αυτό είναι εφικτό μόνο για περιορισμένη και ελεγχόμενη χρήση και σε περίπτωση που ένα τέτοιο μέτρο είναι αναγκαίο λόγω απρόβλεπτου κινδύνου που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με άλλα μέσα. Το κράτος μέλος πρέπει να ενημερώσει αμέσως την Επιτροπή και τα άλλα κράτη μέλη.
Σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας, στις 12 Ιουλίου 2008 και στις 2 Ιουλίου 2009, η Ελλάδα κοινοποίησε την έγκριση του Lebaycid, για 120 μέρες, στη μόνιμη επιτροπή για την τροφική αλυσίδα και την υγεία των ζώων η οποία θεώρησε ότι η εν λόγω ενέργεια ήταν ενδεικνυόμενη.
2. Η προαναφερθείσα οδηγία προβλέπει ένα «διπλό» σύστημα βάσει του οποίου η απόφαση για τις δραστικές ουσίες λαμβάνεται σε ενωσιακό επίπεδο και τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα που περιέχουν τις ουσίες αυτές εγκρίνονται σε εθνικό επίπεδο. Η αποτελεσματικότητα είναι μια από τις απαιτήσεις που πρέπει να αξιολογηθούν σε εθνικό επίπεδο προτού τα κράτη μέλη εγκρίνουν τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Συνεπώς, δεν είναι δυνατό για την Επιτροπή να υποδείξει εναλλακτικές δραστικές ουσίες οι οποίες σε κάθε περίπτωση πρέπει να αξιολογηθούν σε εθνικό επίπεδο.
3. Τα ανώτατα όρια καταλοίπων (ΑΟΚ) για τη δραστική ουσία fenthion καθορίστηκαν στην οδηγία 90/642/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 1990, που αφορά τον καθορισμό των ανώτατων περιεκτικοτήτων για τα κατάλοιπα φυτοφαρμάκων επάνω ή μέσα σε ορισμένα προϊόντα φυτικής προέλευσης(2) συμπεριλαμβανομένων των οπωροκηπευτικών. Τα κράτη μέλη, όταν εφαρμόζουν την παρέκκλιση του άρθρου 8 παράγραφος 4, πρέπει να βεβαιώνονται ότι η χρήση που εγκρίνεται συμφωνεί με το καθορισμένο ΑΟΚ, ώστε να εξασφαλίζεται η προστασία των καταναλωτών. Επιπλέον, τα κράτη μέλη πρέπει να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να εξασφαλίζουν ότι η χρήση των προϊόντων είναι ασφαλής για τους ανθρώπους, τα ζώα και το περιβάλλον.
4. Η Επιτροπή δεν γνωρίζει τις προθέσεις της Ελλάδας για το 2010 ή αν η Ελλάδα έχει αχρησιμοποίητα αποθέματα.
(1) ΕΕ L 230 της 1.8.1991.
(2) ΕΕ L 350 της 14.12.1990.
Προς: Υπουργό Α.Α.Τ κ. Αικ. Μπατζελή
Κοιν: 1) Υφυπουργό Α.Α.Τ κ. Μιχάλη Καρχιμάκη
2) Γενικό Γραμματέα κ. Γ. Κανελλόπουλο
Αχαρνών 2 10164 Αθήνα
Τρίτη, 4-5-2010
Θέμα: «Χρήση του εντομοκτόνου Lebaycid»
Σχετ: Α.Π. 386/8-4-10 Ε.Θ.Ι.Α.Γ.Ε
Αξιότιμη κ. Υπουργέ,
Σας διαβιβάζουμε το από 8-4-10 ανωτέρω σχετικό του Ινστιτούτου Ελιάς και Υποτροπικών φυτών Χανίων για την ενημέρωσή σας και με αφορμή τα όσα σε αυτό, σχετικά με τη χρήση τουLebaycid περιγράφονται, σας παρακαλούμε όπως μας χορηγήσετε:
1) το πόρισμα των πειραματικών συγκριτικών αξιολογήσεων αποτελεσματικότητας και επίδρασης στο περιβάλλον, ως δακοκτόνων υλικών, των εντομοκτόνων Lebaycid, Dimethoate και διαφόρων πυρεθρινών, του έτους 2002 και προγενέστερα όλων των επιστημονικών εργαστηρίων της χώρας που χρηματοδοτήθηκαν από το Υπουργείο Γεωργίας.
2) Τις εισηγητικές εκθέσεις της καθ΄ ύλην αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου σας, για την πραγματοποίηση των αντίστοιχων πειραματικών εργασιών για τα έτη 2005 και 2008, καθώς και τα αντίστοιχα πορίσματα αποτελεσματικότητας και επίδρασης στο περιβάλλον.
Επίσης παρακαλούμε, όπως μας γνωρίσετε το κόστος σε χρήμα και ανθρωποώρες για τις παραπάνω πειραματικές εργασίες ξεχωριστά για κάθε έτος, όπως αναφέρεται στο σχετικό συνημμένο, για τα έτη 2002, 2005, 2008 καθώς και τυχόν άλλων επιστημονικών εργαστηρίων της χώρας.
Επιπλέον ζητάμε να μας χορηγήσετε τις εισηγητικές εκθέσεις του Υπουργείου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή:
α) του έτους 2003-2004 για την αιτιολόγηση του αιτήματος παράτασης χρήσης του Lebaycid μέχρι και το 2007 και
β) του έτους 2008 και 2009 (και τυχόν του 2010) για την αξιολόγηση του αιτήματος του Υπουργείου σας για την κατ΄εξαίρεση χρήση του ίδιου εντομοκτόνου.
Εκτελεστική Γραμματεία των Οικολόγων Πράσινων