Διάλογοι για την Υγεία από οικολογική σκοπιά

Δευτέρα, 19 Ιούλ. 2010, 13:58

Σοβαρό πολιτικό θέμα δημιουργούν οι πρόσφατες δηλώσεις της υπουργού Περιβάλλοντος κ. Μπιρμπίλη στη Βουλή, που αναιρούν όλες τις δεσμεύσεις του υπουργείου της για δραστικά μέτρα προστασίας των πολιτών από το εξασθενές χρώμιο.

Οι δηλώσεις της υπουργού, στη συζήτηση σχετικής κοινοβουλευτικής ερώτησης, μεταθέτουν στο απροσδιόριστο μέλλον το πρόγραμμα  παροχής καθαρού νερού στη μολυσμένη περιοχή της Μεσαπίας στην Εύβοια, πετούν σε άλλο υπουργείο το μπαλάκι για τις προδιαγραφές του νερού, επικαλούνται αβάσιμα στοιχεία για υποτιθέμενες τεχνικές δυσκολίες ανίχνευσης του εξασθενούς χρωμίου και για τη διεθνή πρακτική, ενώ παραπέμπουν αδιαμφισβήτητα επιστημονικά δεδομένα στην κρίση…. διεθνούς συνεδρίου στα τέλη του 2010.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι θεωρούμε τη στροφή αυτή επικίνδυνο πολιτικό ακροβατισμό και εγκληματικό παιχνίδι για τη δημόσια υγεία. Η σύνδεση του εξασθενούς χρωμίου με κίνδυνο καρκίνου είναι επιστημονικά εξακριβωμένη και δε μπορεί να συγκαλυφθεί πίσω από αυθαίρετους συμψηφισμούς για το «ολικό χρώμιο». Κάθε καθυστέρηση στην παροχή ασφαλούς νερού στις πληττόμενες περιοχές, τη θέσπιση ανώτατων ορίων εξασθενούς χρωμίου στο νερό και τη ριζική επίλυση του προβλήματος, κοστίζει ανθρώπινες ζωές. Απαιτούμε να μάθουμε σε τι δεδομένα στηρίχθηκαν οι αποφάσεις αυτές και τι συμφέροντα εξυπηρετούν.

Από την πλευρά μας, θα συνεχίσουμε να ενώνουμε τις δυνάμεις μας με όλους όσους αγωνίζονται για το  αυτονόητο δικαίωμα για νερό απαλλαγμένο από εξασθενές χρώμιο και οποιαδήποτε άλλη τοξική ουσία. Στο πλαίσιο αυτό η εκπρόσωπος Τύπου μας κ. Ελεάννα Ιωαννίδου μαζί με άλλα στελέχη μας θα  επισκεφθεί τη Μεσσαπία τις αμέσως επόμενες ημέρες.

Η Εκτελεστική Γραμματεία των Οικολόγων Πράσινων

Αναλυτικότερα για το θέμα :

Μιλώντας στις 15 Ιουλίου από το βήμα της Βουλής σε ερώτηση για τα μολυσμένα νερά του Δήμου Μεσαπίας, η υπουργός Περιβάλλοντος δήλωσε ότι «το Υπουργείο που είναι αρμόδιο για να αποφασίσει αν το νερό είναι κατάλληλο ή ακατάλληλο για πόση είναι το Υπουργείο Υγείας» κι ότι «θα υπάρξει μία πολύ στενή συνεργασία ανάμεσα στα δύο Υπουργεία για να παρθούν όλα τα απαραίτητα θεσμικά μέτρα». Τόνισε επίσης, περισσότερες από μια φορά, ότι «σε παγκόσμιο επίπεδο δεν υπάρχει διαχωρισμός του εξασθενούς με το ολικό χρώμιο», ενώ στάθηκε ιδιαίτερα στις δυσκολίες να ξεχωρίσουμε το εξασθενές χρώμιο από το ολικό αλλά και σε αυτές του να προσδιορίσουμε την προέλευση του εξασθενούς χρωμίου. Τέλος προανήγγειλε τη διεξαγωγή διεθνούς συνεδρίου ειδικών επιστημόνων προς το τέλος του έτους στη χώρα μας με σκοπό «να δούμε τις επιπτώσεις του εξασθενούς χρωμίου και αν αυτό μπορεί να υπολογιστεί ξεχωριστά από το ολικό χρώμιο στο πόσιμο νερό».

Λίγους μόλις μήνες νωρίτερα, σε συνέντευξη τύπου στις 8-2-2010 στα Οινόφυτα, ο καθηγητής Α. Ανδρεαδάκης, αρμόδιος για θέματα νερών Γεν. Γραμματέας του υπουργείου Περιβάλλοντος της, είχε αναφερθεί σαφέστατα στην καρκινογόνο δράση του εξασθενούς χρωμίου μέσω κατάποσης και είχε δημιουργήσει αίσθημα ικανοποίησης στους παρευρισκόμενους δηλώνοντας ότι θα θεσπιστεί ξεχωριστό όριο για το εξασθενές χρώμιο στο πόσιμο νερό, όπως υπαγορεύουν όλα τα πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα. Ιδιαίτερη σημασία είχε ότι αποδέχθηκε την αναγκαιότητα εισαγωγής ξεχωριστού ορίου για το εξασθενές χρώμιο στη βάση των 0,06 μg/λίτρο που προσδιορίστηκε από Αμερικανούς επιστήμονες¹ ως ασφαλές για τη δημόσια υγεία, ενώ δεσμεύθηκε για θέσπιση ορίου στα τεχνολογικά εφικτά επίπεδα των 2-3 μg/λίτρο².  Πέντε μήνες μετά, οι προσδοκίες από τις εξαγγελίες του  ΥΠΕΚΑ για οριστικές λύσεις στα μακροχρόνια προβλήματα ρύπανσης των περιοχών του Ασωπού και της Μεσσαπίας και για παροχή ασφαλούς πόσιμου νερού στους κατοίκους,  φαίνεται να μην επιβεβαιώνονται .

Ως Οικολόγοι Πράσινοι πιστεύουμε ότι τα παραπάνω δεν είναι μόνο επικίνδυνοι πολιτικοί ακροβατισμοί αλλά και εγκληματικά παιχνίδια με τη δημόσια υγεία. Κι επειδή δε συνηθίζουμε να αποδίδουμε χαρακτηρισμούς χωρίς τεκμηρίωση, ειδικά για τόσο σοβαρά θέματα, εξηγούμαστε:

Ο χωριστός προσδιορισμός του εξασθενούς χρωμίου είναι τεχνολογικά εφικτός εδώ και χρόνια και μάλιστα σε χαμηλά επίπεδα, με παραπάνω από μία τεχνικές³. Τα όρια ανιχνευσιμότητας εξαρτώνται από τη συσκευή και το πρωτόκολλο που χρησιμοποιείται. Είναι επίσης γνωστό ότι στη  γειτονική Ιταλία υπάρχει ήδη ξεχωριστό όριο για το εξασθενές χρώμιο στο πόσιμο νερό^4,5 και καλό θα ήταν η υπουργός και το επιτελείο της να είναι ενημερωμένοι πριν προχωρούν σε δηλώσεις ότι «σε παγκόσμιο επίπεδο δεν υπάρχει διαχωρισμός του εξασθενούς με το ολικό χρώμιο».

Οι Οικολόγοι Πράσινοι υπογραμμίζουμε ότι είναι συνταγματική υποχρέωση της πολιτείας να παρέχει ασφαλές πόσιμο νερό σε ΟΛΟΥΣ τους Έλληνες πολίτες. Στα πλαίσια αυτά είναι απαραίτητος ο αξιόπιστος ποσοτικός προσδιορισμός επικίνδυνων ουσιών, όπως το εξασθενές χρώμιο, στο πόσιμο νερό. Με βάση τα ευρήματα των αναλύσεων ποιότητας για το πόσιμο νερό (αλλά και στο νερό άρδευσης και άλλων χρήσεων)  θα πρέπει να καθοριστούν οι στόχοι αποκατάστασης, σε συνδυασμό με τη θέσπιση διακριτού ορίου για επικίνδυνες ουσίες όπως το εξασθενές χρώμιο,  και να αποδοθεί το ανάλογο κόστος στους ρυπαίνοντες.

Συνοψίζοντας σημειώνουμε ότι:

α) Η ανίχνευση εξασθενούς χρωμίου είναι τεχνολογικά εφικτή με ακρίβεια, ακόμη και σε επίπεδα κάτω του 1μg/λίτρο.

β) Tα επιστημονικά δεδομένα για τις βλαβερές του συνέπειες υπάρχουν

γ) H απόφαση για θέσπιση ορίου μπορεί να παρθεί άμεσα, χωρίς περαιτέρω διαβουλεύσεις σε θολά νερά μεταξύ υπουργείων.

Ας αφήσει λοιπόν η κυβέρνηση τους ακροβατισμούς κι ας μας πει τι είναι διατεθειμένη να κάνει άμεσα  για όσα όφειλε να είχε ήδη εδώ και μήνες υλοποιήσει:

1. Θέσπιση ξεχωριστού, ανώτατου επιτρεπτού ορίου για το εξασθενές χρώμιο, σε πανελλαδικό επίπεδο.
2. Παροχή καθαρού πόσιμου νερού για όλους του κατοίκους της Μεσσαπίας
3. Παροχή νερού άρδευσης για τους αγρότες απαλλαγμένου από το εξασθενές χρώμιο.
4. Ολοκληρωμένο σχέδιο αποκατάστασης των ρυπασμένων περιοχών, των υπόγειων και επιφανειακών νερών, με σαφείς ποιοτικούς/ποσοτικούς στόχους και χρονοδιαγράμματα και με επιβολή του πλήρους κόστους στους ρυπαίνοντες.

Δεν είναι δυνατόν το 2010 να τοποθετείται ο πήχης τόσο χαμηλά («ΘΑ σας φέρω νερό», σε  απροσδιόριστο μελλοντικό χρόνο) και μάλιστα να καταφέρνει η υπουργός να περνάει από κάτω.

Αναφορές

¹ http://oehha.ca.gov/water/phg/pdf/Cr6PHGdraft082009.pdf

²Real news (real planet), «Άμεση δράση για τον Ασωπό» της Αλεξάνδρας Χαΐνη, 14 Φεβρουαρίου 2010

³http://www.swrcb.ca.gov/water_issues/programs/gama/docs/coc_hexchromcr6.pdf

⁴FANTONI, D., BROZZO, G., CANEPA, M. & F. CIPOLLI (2002). Natural hexavalent chromium in groundwaters interacting with ophiolitic rocks. Environmental Geology, 42, 871-882

⁵STEPEK, J., R.G., C.E.G, C.H.G. (2002). DRAFT GROUNDWATER INFORMATION SHEET Chromium VI. In: SWRCB-Division of Clean Water Programs Groundwater Special Studies Unit

Δευτέρα, 30 Αύγ. 2010, 16:43

Ασφαλές πανελλαδικό όριο τώρα για το εξασθενές χρώμιο, ζητούν οι Οικολόγοι Πράσινοι

Τραγική επιβεβαίωση των καταγγελιών της Τοπικής Κοινωνίας των Πολιτών, αλλά και της ανάγκης για άμεσα δραστικά μέτρα, αποτελεί για τους Οικολόγους Πράσινους η επιδημιολογική μελέτη για τα Οινόφυτα που παρουσιάζει δραματικά αυξημένο τον αριθμό των θανάτων από καρκίνο στην περιοχή.

Σχετικά ο εκπρόσωπος Τύπου των Οικολόγων Πράσινων Γιάννης Παρασκευόπουλος έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Η επιδημιολογική μελέτη για τα Οινόφυτα δικαιώνει με τον πιο τραγικό τρόπο τις καταγγελίες της τοπικής κοινωνίας και δίνει νέα ώθηση στο αίτημα να πληρώσουν οι υπεύθυνοι και να ληφθούν άμεσα δραστικά μέτρα.  Παράλληλα όμως επιβεβαιώνει δραματικά την ανάγκη για άμεση θέσπιση ασφαλούς πανελλαδικού ορίου για το εξασθενές χρώμιο στο πόσιμο νερό. Τα επιστημονικά δεδομένα φωνάζουν, η κυβέρνηση δεν έχει δικαίωμα να συνεχίσει να φλυαρεί. Η επιμονή της να παραπέμπει το θέμα σε μελλοντικά επιστημονικά συνέδρια και να μεταθέτει επείγουσες αποφάσεις ζωής και θανάτου στο απώτερο μέλλον, ουσιαστικά αποτελεί «θανατική καταδίκη με κλήρωση» για άγνωστο αριθμό συμπολιτών μας».

(ακολουθεί αναλυτική τοποθέτηση της Θεματ. Ομάδας Περιβάλλοντος των Οικολόγων Πράσινων)

Η ΚΥΑ 2600 για την ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης που εκδόθηκε το 2001 αναφέρει ότι «το νερό ανθρώπινης κατανάλωσης είναι υγιεινό και καθαρό εφόσον είναι απαλλαγμένο μικροοργανισμών και παρασίτων, και οποιωνδήποτε ουσιών, σε αριθμούς και συγκεντρώσεις, που αποτελούν ενδεχόμενο κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία».

Η καθηγήτρια Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αθηνά Λινού, σχολιάζοντας τα εντυπωσιακά αποτελέσματα του πρώτου σταδίου της επιδημιολογικής μελέτης στα Οινόφυτα της οποίας ήταν επικεφαλής, δήλωσε ότι: «θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι πιθανή αιτία των παρατηρούμενων αυξήσεων στους συγκεκριμένους καρκίνους είναι η επί μακρόν παρουσία του εξασθενούς χρωμίου στο νερό των Οινοφύτων».

Η μελέτη αυτή έρχεται να επιβεβαιώσει ό,τι ήταν δυστυχώς γνωστό στον π. Γιάννη Οικονομίδη και τους κατοίκους των Οινοφύτων εδώ και χρόνια. Έρχεται επίσης να ενισχύσει τη μελέτη της πολιτείας της Καλιφόρνια, η οποία τον Οκτώβριο του 2009 (ταυτόχρονα σχεδόν με την εκλογή της σημερινής ελληνικής κυβέρνησης) ανέλυσε όλα τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα  και πρότεινε για το εξασθενές χρώμιο τα 0,06 μg/l ως όριο ασφαλές για την ανθρώπινη υγεία.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι θεωρούμε ότι η επιστημονική καταγραφή και ανάλυση επιδημιολογικών δεδομένων είναι απαραίτητη και χρήσιμη για πολλούς και διάφορους λόγους, μεταξύ άλλων, και για νομικής φύσης διεκδικήσεις των πολύπαθων κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων. Παρόλα αυτά, τα επιστημονικά δεδομένα που υπήρχαν πολύ πριν από τη συγκεκριμένη μελέτη ήταν υπεραρκετά για να τεκμηριώσουν, σε ό,τι αφορά το εξασθενές χρώμιο, κάτι σοβαρότερο από «ενδεχόμενο» κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία.

Επομένως, στα πλαίσια της εφαρμογής της ΚΥΑ 2600/01, είναι απορίας άξιο γιατί η κυβέρνηση δεν προχώρησε, 11 μήνες από την ανάληψη καθηκόντων της, σε θέσπιση ξεχωριστούπανελλαδικού ορίου για το εξασθενές χρώμιο. Το μυστήριο πυκνώνει ακόμα περισσότερο αν αναλογισθεί κανείς ότι στη συνέντευξη τύπου που παραχώρησε στα Οινόφυτα η ηγεσία του ΥΠΕΚΑ στις 8 Φεβρουαρίου, ο ΓΓ ΥΠΕΚΑ καθηγητής κ. Ανδρέας Ανδρεαδάκης ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε θέσπιση ξεχωριστού ορίου για το εξασθενές χρώμιο στα όρια της ανιχνευσιμότητας. Μάλιστα, σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, το ΥΠΕΚΑ προσέγγισε αυτό το όριο στα επίπεδα του 2-4 μg/l. Σχεδόν 7 μήνες μετά από αυτές τις υποσχέσεις, απολύτως τίποτε δεν έχει γίνει επί του θέματος. Αντ’αυτού, την Παρασκευή 27 Αυγούστου, μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της επιδημιολογικής μελέτης, η κ. Μπιρμπίλη επικαλέσθηκε «υπευθυνότητα» για ένα τόσο σοβαρό θέμα και κατέληξε να αναβάλλει εκ νέου τη λήψη αποφάσεων.

Όπως και τον περασμένο Ιούλιο στη Βουλή, η κ. Μπιρμπίλη και το επιτελείο της υποσχέθηκαν συνέδριο εμπειρογνωμόνων για «γόνιμο επιστημονικό διάλογο και διαβούλευση». Τι θα έρθει να προσθέσει το συνέδριο σε όσα ήδη υπάρχουν στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία; Δε διαθέτει το ΥΠΕΚΑ και το ΥΥ κατάλληλο προσωπικό που να είναι σε θέση να αξιολογήσει τα υπάρχοντα δεδομένα; Υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα να αποδειχθεί από τους εμπειρογνώμονες ότι η κατάποση εξασθενούς χρωμίου ΔΕΝ κρύβει «ενδεχόμενο» κίνδυνο για τη δημόσια υγεία; Ή μήπως θα προσκαλέσουμε στην Ελλάδα επιστήμονες διεθνούς κύρους για να μας εξηγήσουν πρωτόκολλα μέτρησης που δείχνουν πως μετράμε εξασθενές χρώμιο σε χαμηλές συγκεντρώσεις;

Η ανακοίνωση του ΥΠΕΚΑ εστίασε επίσης στο ότι με την ΚΥΑ για τον Ασωπό θεσπίστηκε ήδη ξεχωριστό όριο για το εξασθενές χρώμιο στα επίπεδα του 3 μg/l. Είναι τουλάχιστον ατυχής η αναφορά της ΚΥΑ για τα επιφανειακά νερά του Ασωπού όταν μιλάμε για πόσιμο νερό που προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση.

Θεωρούμε ότι όλα αυτά τα επικοινωνιακά τεχνάσματα πρέπει επιτέλους να σταματήσουν  και η κυβέρνηση να μιλήσει και προπάντων να πράξει επί της ουσίας:

1. Ολοκληρωμένη φροντίδα και προστασία της υγείας των κατοίκων της περιοχής.  Η επιδημιολογική μελέτη διέγνωσε το πρόβλημα. Το ερώτημα είναι τι θα κάνει το ΥΥ για την αντιμετώπισή του. Πρέπει τα μέτρα που θα ληφθούν να είναι σαφή και άμεσα. Ας μην ξεχνάμε ότι και οι κάτοικοι της Μεσσαπίας ενδέχεται να αντιμετωπίζουν παρόμοιο πρόβλημα. Θεωρούμε ότι η επιστημονική προσέγγιση είναι επιβεβλημένη και για τη Μεσσαπία, παρά τις διαβεβαιώσεις του δημάρχου Μεσσαπίων κ. Μπαζώτη στο κλιμάκιο των Οικολόγων Πράσινων που τον επισκέφθηκε τον Ιούλιο ότι οι καρκίνοι στην περιοχή μειώθηκαν. (Δείτε το σχετικό ΔΤ)
2. Θέσπιση ξεχωριστού ορίου για το εξασθενές χρώμιο πανελλαδικά για να αποτρέψουμε δεύτερη Μεσσαπία και δεύτερο Ασωπό. Ποιο είναι αυτό το όριο; Η Ένωση Ελλήνων Χημικών διαθέτει εξαιρετικούς επιστήμονες που μπορούν μετά από σύντομη έρευνα να προσδιορίσουν το τεχνολογικά εφικτό όριο από τη στιγμή που υπάρχει η πολιτική βούληση για τη θέσπισή του. Υπάρχει;
3. Ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών της ΕΥΕΠ έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι θα μπει επιτέλους ένα τέλος στην πάγια τακτική των βιομηχανιών που συνεχίζεται και σήμερα. Αν τα υγρά απόβλητα που καταλήγουν κάθε μέρα στον υπόγειο υδροφορέα και τον Ασωπό δε σταματήσουν να είναι μολυσμένα, όλες οι τωρινές και οι μελλοντικές ΚΥΑ θα είναι απλά κενό γράμμα. Η επίτευξη ενός τέτοιου στόχου είναι ανέφικτη όμως, χωρίς ισχυρούς ελεγκτικούς μηχανισμούς. Ας μην ξεχνά κανείς ότι όπως λέει και ο π. Γιάννης Οικονομίδης για την κατάσταση σήμερα: «Τα απόβλητα παράγονται από τις ίδιες βιομηχανίες και συνεχίζουν να μολύνουν τα νερά του Ασωπού»
4. Καθαρισμός επιφανειακών υδάτων Ασωπού. Η ζωή στο ποτάμι μπορεί να αποκατασταθεί σύμφωνα με επιστήμονες του ΕΛΚΕΘΕ. Κατά συνέπεια αυτό αποτελεί επείγουσα υποχρέωση της πολιτείας καθώς η υγεία και το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων στην περιοχή είναι άμεσα συνδεδεμένα με την αποκατάσταση της ζωής στον Ασωπό.
5. Αποκατάσταση υπόγειου υδροφορέα της περιοχής. Δεν είναι δυνατόν η παροχή πόσιμου νερού από το Μόρνο να είναι μόνιμη όσο κι αν η κυβέρνηση θέλει να την παρουσιάσει ως μια εντυπωσιακή λύση στο πρόβλημα ύδρευσης των Οινοφύτων και των γειτονικών περιοχών. Πρέπει άμεσα να εκπονηθεί μελέτη αποκατάστασης υπόγειου υδροφορέα. Υπάρχουν αποτελεσματικές μέθοδοι απορρύπανσης που εφαρμόζονται στο εξωτερικό και που μπορούν να εξετάσουν οι ειδικοί, αντί η υπουργός ΠΕΚΑ να συνθηκολογεί προτού καν μελετηθεί το πρόβλημα: «Όσον αφορά τώρα στο θέμα της απορρύπανσης και της αποκατάστασης του υδροφόρου ορίζοντα, θα ήθελα να σας πω ότι πρόκειται για κάτι που ξεπερνάει τα άμεσα μέτρα και θέλει πάρα πολύ καιρό για να μπορέσει να αποκατασταθεί η πρότερη κατάσταση».
6. Απόδοση ευθυνών με βάση την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Η κ. Μπιρμπίλη τον Ιούλιο είπε ξεκάθαρα ότι στο ΥΠΕΚΑ γνωρίζουν ποιοι προκάλεσαν τη ρύπανση. Η ύπαρξη ξεχωριστού ορίου για το εξασθενές χρώμιο θα μπορούσε να οδηγήσει και σε συγκεκριμενοποίηση του τι ακριβώς θα πληρώσουν οι (γνωστοί στο ΥΠΕΚΑ) ρυπαίνοντες για τη ζημιά που προκάλεσαν στη δημόσια υγεία, στο περιβάλλον, και κατ’ επέκταση, στις επόμενες γενιές. Διαφορετικά, χωρίς όριο, ποιος θα είναι ο στόχος της αποκατάστασης που πρέπει να αναλάβουν οι ρυπαίνοντες, σύμφωνα πάντα με τις εξαγγελίες της κ. Μπιρμπίλη στη Βουλή;

Οι πολίτες της Ασωπίας και της Μεσσαπίας δεν είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Ζουν κι αυτοί στην Ελλάδα του 2010 που ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν είναι δυνατόν να συμβιβαστούν με λύσεις που απλά τους εξασφαλίζουν προσωρινά κάτι που τους αφαιρέθηκε χωρίς να ρωτηθούν και κυρίως, χωρίς το γνωρίζουν: το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους σε καθαρό πόσιμο νερό. Μόνο η κυβέρνηση δείχνει να μην αντιλαμβάνεται ότι τα πεπραγμένα της είναι πολύ χαμηλότερα των απαιτήσεων των καιρών.

Θέμα: Οικολογική κατάσταση των υδάτων των λιμνών της Βόρειας Ελλάδας

Πρόσφατη έρευνα που έγινε από το Τμήμα Βιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης για το φυτοπλαγκτόν στις λίμνες της Βόρειας Ελλάδας, στο πλαίσιο εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τα νερά (2000/60/ΕΕ⁽¹⁾), ανέδειξε το μέγεθος της καταστροφής. Καμία από τις 15 λίμνες που εξετάστηκαν (Βιστονίδα, Βόλβη, Κορώνεια, Δοϊράνη, Βεγορίτιδα, Ζάζαρη, Χειμαδίτιδα, Καστοριάς, Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα και οι φραγμαλίμνες Διποτάμου – Αισύμης, Θησαυρού, Πλατανόβρυσης, Κερκίνη και Πολυφύτου) δεν παρουσιάζει καλή οικολογική κατάσταση υδάτων, αν και οι περισσότερες εντάσσονται στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών NATURA 2000. Γεωργικές καλλιέργειες, ανεξέλεγκτη χρήση λιπασμάτων, υπεράντληση και αστικά λύματα είναι σημαντικότεροι λόγοι της υποβάθμισης που έχουν υποστεί τα τελευταία 50 χρόνια.

Δυστυχώς όμως, η ανησυχία της ακαδημαϊκής κοινότητας για την αύξηση των κυανοβακτηρίων και των κυανοτοξινών δεν βρίσκει ανταπόκριση σε εθνικό επίπεδο αρμοδίων φορέων. Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με την πληθώρα μελετών και τεχνικών εκθέσεων, σπανίζουν τα ερευνητικά αποτελέσματα από διαρκή βιοπαρακολούθηση που προσδιορίζουν την οικολογική ποιότητα των λιμνών και στα οποία μπορούν να στηριχθούν τα σχέδια βιώσιμης αποκατάστασης. Υπάρχει παντελής έλλειψη εθνικής στρατηγικής για τη προστασία των λιμνών, καθώς και απαξίωση της επιστημονικής γνώσης στον σχεδιασμό μέτρων προστασίας και αποκατάστασης.

Ο βασικός στόχος της Οδηγίας Πλαίσιο είναι η επίτευξη μέχρι το 2015 ‘’ καλής’’ κατάστασης για όλα τα επιφανειακά (ποτάμια, λίμνες, μεταβατικά και παράκτια) και τα υπόγεια νερά, η βιωσιμότητα των υδάτινων πόρων και η εξασφάλιση επαρκών ποσοτήτων νερού για τις διάφορες παραγωγικές χρήσεις αλλά και για τα οικοσυστήματα.

Δεδομένων των υποχρεώσεων της Ελλάδας, όπως απορρέουν από την Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά (2000/60/ΕΕ), για δημοσίευση των σχεδίων διαχείρισης ανά λεκάνη απορροής μέχρι το τέλος του 2009 αλλά και την επίτευξη του στόχου για καλή ποιότητα υδάτων μέχρι το 2015, ερωτάται η Επιτροπή:

1. Θεωρεί ότι η Ελλάδα είναι στο σωστό δρόμο για τη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά (2000/60/ΕΕ) και πιο συγκεκριμένα από τα άρθρα 4, 5, 8 και 11;

2. Έχει ενημερώσει η ελληνική κυβέρνηση την Επιτροπή για την οικολογική κατάσταση των επιφανειακών υδάτων, ιδιαίτερα των λιμνών που έχουν χαρακτηριστεί ως προστατευόμενες περιοχές, καθώς και για τις στρατηγικές που ακολουθεί για την πρόληψη, την αποκατάσταση και τον έλεγχο της ρύπανσης;

(1) ΕΕ L 327 της 22.12.2000, σελ. 1.

Απάντηση του κ. Δήμα εξ ονόματος της Επιτροπής

Τα ζητήματα που τέθηκαν από το Αξιότιμο Μέλος του Κοινοβουλίου θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο των σχεδίων διαχείρισης λεκανών απορροής που εκπονούνται βάσει της οδηγίας -πλαισίου για τα ύδατα (ΟΠΥ/WFD 2000/60/ΕΚ⁽¹⁾), τα οποία τα κράτη μέλη καλούνται να εκπονήσουν έως τις 22 Δεκεμβρίου 2009 και να τα διαβιβάσουν στην Επιτροπή έως τις 22 Μαρτίου 2010. Τα σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής επιβάλλεται να περιλαμβάνουν χάρτη των δικτύων παρακολούθησης, τα αποτελέσματα των προγραμμάτων παρακολούθησης (σύμφωνα με την παράγραφο 4 του παραρτήματος VII της ΟΠΥ) καθώς και πληροφορίες σχετικά με την οικολογική κατάσταση των εν λόγω λιμνών.

Η Επιτροπή ελέγχει κατά πόσο οι εν λόγω εκθέσεις συμμορφώνονται προς τις διατάξεις της οδηγίας και στη συνέχεια δημοσιεύει έκθεση εφαρμογής σύμφωνα με το άρθρο 18 παράγραφος 2 της ΟΠΥ έως τις 22 Δεκεμβρίου 2012.

Σε περίπτωση που τα κράτη μέλη δεν υποβάλουν εκθέσεις εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας, η Επιτροπή θα λάβει επίσης τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση το συντομότερο δυνατό.

Όσον αφορά το άρθρο 8 της οδηγίας 2000/60/ΕΚ τα κράτη μέλη ήταν υποχρεωμένα να διαμορφώσουν δίκτυα παρακολούθησης και να ενημερώσουν σχετικά την Επιτροπή μέχρι τις 22 Μαρτίου 2007. Το 2007 η Επιτροπή κίνησε την διαδικασία αριθ. 2007/2490 κατά της Ελλάδας, επειδή παρέλειψε να την ενημερώσει σχετικά με τα δίκτυα παρακολούθησης αλλά πρόσφατα έλαβε τα σχετικά στοιχεία τα οποία και εξετάζει για να διαπιστώσει κατά πόσον επιτυγχάνεται συμμόρφωση. Τα κράτη μέλη αναμένεται να ανακοινώσουν τα αποτελέσματα της παρακολούθησης μέσω των σχεδίων διαχείρισης των λεκανών απορροής και δεν είναι δυνατό να αξιολογηθεί η συμμόρφωση τους προς τις διατάξεις μέχρι να υποβληθούν και να αξιολογηθούν τα σχέδια διαχείρισης των λεκανών απορροής των ποταμών.

Όσον αφορά το άρθρο 5, η Επιτροπή εξέδωσε μια πρώτη έκθεση εφαρμογής το Μάρτιο του 2007⁽²⁾ σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 3 και 5 και για τη μεταφορά της οδηγίας. Μέχρι τότε δεν είχε λάβει από την Ελλάδα ουδεμία ουσιαστική έκθεση για το άρθρο 5, και ως εκ τούτου η Επιτροπή κίνησε τη διαδικασία επί παραβάσει (υπόθεση αριθ. 2005/2317), η οποία εν συνεχεία ετέθη στο αρχείο το 2008 μετά την παραλαβή της έκθεσης.

(1)ΕΕ αριθ. L 327, 22.12.2000

(2)Ανακοίνωση (COM(2007) 128 τελικό) «Προς την αειφόρο διαχείριση του νερού στην Ευρωπαϊκή Ένωση» και Έγγραφο εργασίας της Επιτροπής (SEC(2007) 362 τελικό): «Πρώτη έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας πλαίσιο για το νερό 2000/60/EC».

Θέμα: Ύδρευση των πόλεων του Ηρακλείου και του Αγίου Νικολάου από το φράγμα Αποσελέμη στην Κρήτη

Το εν λόγω έργο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Συνοχής⁽¹⁾ ως έργο διαχείρισης υδάτινων πόρων, δηλαδή τυπικά ως περιβαλλοντικό έργο. Περιλαμβάνει όμως και εκτεταμένη μεταφορά νερών σε διαφορετική υδρογεωλογική λεκάνη (με διέλευση μάλιστα αγωγών από περιοχή Natura 2000). Συγκεκριμένα θα διοχετευθούν για την ύδρευση του Ηρακλείου μεγάλες ποσότητες νερών του Οροπεδίου Λασιθίου που σήμερα εμπλουτίζουν τους υδροφορείς περιμετρικά του ορεινού όγκου της Δίκτης⁽²⁾.

Μελέτες και αναφορές⁽³⁾ δείχνουν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και αμφισβητούμενη ωφέλεια, με υπερβολικό μάλιστα οικονομικό κόστος, ενώ το δίκτυο ύδρευσης του Ηρακλείου έχει σήμερα απώλειες κατά πολύ μεγαλύτερες από την αναμενόμενη απόληψη νερού από το έργο. Απουσιάζουν επίσης επαρκείς απαντήσεις για την επικινδυνότητα, καθώς ο κατάντη του φράγματος οικισμός Ποταμιές βρίσκεται πολύ κοντά στον ταμιευτήρα και κάτω από το επίπεδο στάθμης του.

Ερωτάται η Επιτροπή:

1. Εάν έχει γίνει καταγραφή υδρογεωλογικών λεκανών στην περιοχή και εάν έχουν εκπονηθεί διαχειριστικά σχέδιά τους σύμφωνα με την οδηγία 2000/60⁽⁴⁾.

2. Εάν το έργο είναι σύμφωνο με την Οδηγία 2000/60 και ειδικότερα στο άρθρο 1, παρ. α, β, άρθρο 4, παρ. 1.β, παρ. 5.α,β,γ,δ και παρ. 7.α,β,γ,δ.

3. Εάν η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων εξετάζει εναλλακτικές λύσεις κάλυψης των αναγκών ύδρευσης των πόλεων Ηρακλείου και Αγ. Νικολάου.

4. Σε τι βαθμό έχουν προχωρήσει οι μελέτες και τα έργα για τον περιορισμό των διαρροών του δικτύου ύδρευσης της πόλης του Ηρακλείου και εάν τα σχετικά αποτελέσματα έχουν ληφθεί υπόψη στον τελικό σχεδιασμό του έργου.

5. Εάν δίνονται ικανοποιητικές απαντήσεις, τόσο από τη Μ.Π.Ε. όσο και από τη μελέτη σεισμικής επάρκειας του φράγματος, για την αντιμετώπιση των συνεπειών και κινδύνων σε περίπτωση θραύσης του φράγματος.

(1) EU-CCI:2000-GR-16-C-PE-006, 27/12/02.

(2) Πείραμα ιχνηθέτησης στην καταβόθρα ΧΩΝΟΣ Οροπεδίου Λασηθίου, ΙΓΜΕ, Μάιος 2003.

(3) Ερευνητικό πρόγραμμα «Συνολική αξιολόγηση σεναρίων ανάπτυξης υδατικών πόρων λεκάνης απορροής Αποσελέμη Κρήτης», Εργαστήριο Εγγειοβελτιωτικών Έργων και Διαχείρισης Υδατικών Πόρων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα 2002.

(4) ΕΕ L 327 της 22.12.2000, σ. 1.

Απάντηση του κ. Potocnik εξ ονόματος της Επιτροπής

Στις απαντήσεις που έδωσε στις γραπτές κοινοβουλευτικές ερωτήσεις P-637/05 του κ. Schlyter και P-5777/09 του κ. Danellis⁽¹⁾, η Επιτροπή έχει ήδη εξηγήσει λεπτομερώς τη δράση της προκειμένου να διασφαλίσει ότι το έργο θα ανταποκρίνεται στην ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία, συμπεριλαμβανομένης της οδηγίας-πλαίσιο για τα ύδατα (2000/60/EΚ⁽²⁾) και της οδηγίας για την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (οδηγία ΕΠΕ, 85/337/EΟΚ⁽³⁾). Η συμμόρφωση του έργου προς την ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία επιβεβαιώθηκε από το ελληνικό Συμβούλιο Επικρατείας (απόφαση 3841/2006). Το Συμβούλιο Επικρατείας απέρριψε όλα τα επιχειρήματα που πρόβαλαν οι πολίτες και θεώρησε ότι η αδειοδότηση του έργου δεν παραβίαζε το ελληνικό δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής νομοθεσίας με την οποία ενσωματώνονται στο εθνικό δίκαιο σχετικά ενωσιακά νομοθετήματα (όπως οι οδηγίες 85/337/EΟΚ και 92/43/EΚ⁽⁴⁾). Η Επιτροπή επιθυμεί να τονίσει ότι οι εθνικές δικαστικές αρχές, οι οποίες είναι κατά κύριο λόγο υπεύθυνες για τη διασφάλιση της τήρησης του ευρωπαϊκού δικαίου από τα κράτη μέλη, καλούνται κατά περίπτωση να ερμηνεύσουν το εθνικό δίκαιο υπό το φως της διατύπωσης και του σκοπού της σχετικής ενωσιακής νομοθεσίας και επομένως εντάσσονται αναπόσπαστα στη διαδικασία εφαρμογής της νομοθεσίας⁽⁵⁾.

Όσον αφορά τις εναλλακτικές λύσεις, θα πρέπει να τονισθεί ότι το άρθρο 5 παράγραφος 3 και το παράρτημα IV της οδηγίας ΕΠΕ επιβάλλει οι περιβαλλοντικές πληροφορίες που παρέχονται από τον κύριο του έργου να περιέχουν, κατ’ ελάχιστο, «σύνοψη των κύριων εναλλακτικών λύσεων που μελετά ο κύριος του έργου και υπόδειξη των κύριων λόγων της επιλογής του, λαμβανομένων υπόψη των επιπτώσεων στο περιβάλλον». Ως εκ τούτου, στην οδηγία ΕΠΕ δεν υπάρχει καμία αναφορά ότι θα πρέπει να εξεταστούν συγκεκριμένες εναλλακτικές λύσεις, ούτε υπάρχει απαίτηση για ελάχιστο αριθμό εναλλακτικών λύσεων που θα πρέπει να εξεταστούν από τον κύριο του έργου.

(1)http://www.europarl.europa.eu/QP-WEB

(2)ΕΕ L 327 της 22.12.2000.

(3)ΕΕ L 175 της 5.7.1985.

(4)ΕΕ L 206 της 22.7.1992.

(5)Βλ. για παράδειγμα την απόφαση του ΔΕΕ στην υπόθεση C-555/07, παράγραφος 48.

Θέμα: Ρύπανση στον ποταμό Καλαμά

Καταγγελίες φορέων της κοινωνίας των πολιτών από την Περιφέρεια της Ηπείρου στην Ελλάδα⁽¹⁾, μιλούν για σοβαρή απειλή στον ποταμό Καλαμά από μόνιμες πηγές ρύπανσης. Δημοσιογραφικές πληροφορίες⁽²⁾ αναφέρουν ότι προκαταρκτική μελέτη του Ινστιτούτου Εσωτερικών Υδάτων του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών επιβεβαιώνει σοβαρό πρόβλημα ρύπανσης στον παραπόταμο Βελτσιστινό, ιδιαίτερα στην έξοδο της τάφρου της Λάψιστας που δέχεται την απορροή της βιομηχανικής περιοχής Ιωαννίνων και τις σποραδικές υπερχειλίσεις του βιολογικού καθαρισμού της περιοχής που, σύμφωνα με τις καταγγελίες δε διαθέτει μηχανισμούς ελέγχου.

Σύμφωνα με την οδηγία 2000/60/EK⁽³⁾, οι χώρες μέλη όφειλαν να έχουν υποβάλει συνοπτική έκθεση περιβαλλοντικής ανάλυσης για τις λεκάνες απορροής των ποταμών μέχρι το Μάρτιο του 2005, από το 2006 να ξεκινήσουν να παρακολουθούν την οικολογική και χημική κατάσταση και μέχρι το Δεκέμβριο του 2009 να έχουν δημοσιεύσει τα τελικά σχέδια διαχείρισής τους μετά από διαβούλευση. Σε απάντηση του Επιτρόπου Περιβάλλοντος κ. Δήμα σε παλαιότερη ερώτηση για τον ίδιο ποταμό (Ε-2479/07), γινόταν αναφορά στις οδηγίες 2000/60/EK και 96/61/EK⁽⁴⁾, με την επισήμανση ότι η Επιτροπή «θα παρακολουθήσει εκ του σύνεγγυς τα μελλοντικά μέτρα για την εφαρμογή αυτών και άλλων περιβαλλοντικών νομοθετημάτων, ώστε οι ελληνικές αρχές να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους».

Ερωτάται η Επιτροπή:

1. Αν είναι ενήμερη για τις καταγγελίες για το πρόβλημα ρύπανσης στη λεκάνη απορροής του ποταμού Καλαμά.

2. Αν η Ελλάδα έχει τηρήσει τις υποχρεώσεις της από τις οδηγίες 2000/60/EK και 96/61/EK και τι μέτρα έχει λάβει για το θέμα αυτό η Επιτροπή.

3. Τι αποτελέσματα έχει αποδώσει η παρακολούθηση και οι παρεμβάσεις τις οποίες δήλωνε η Επιτροπή στην ανωτέρω απάντηση Ε-2479/07 ότι δεσμευόταν να πραγματοποιήσει.

(1) http://www.ipiros.gr/portal2/index.php?option=com_content&view=article&id=5620:n-&catid=40&Itemid=72

(2) http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=09/01/2010&id=119225,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_15/11/2009_337385

(3) ΕΕ L 327 της 22.12.2000, σ. 1.

(4) ΕΕ L 257 της 10.10.1996, σ. 26.

Απάντηση του κ. Potocnik εξ ονόματος της Επιτροπής

Η Επιτροπή δεν είναι ενήμερη για τις καταγγελίες που αφορούν τη ρύπανση του ποταμού Καλαμά.

Η Επιτροπή παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την εφαρμογή της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα (ΟΠΥ, 2000/60/ΕΚ⁽¹⁾) και της οδηγίας 2008/1/ΕΚ⁽²⁾ σχετικά με την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης (οδηγία IPPC) σε όλα τα κράτη μέλη.

Κατόπιν της δικαστικής διαδικασίας που κίνησε η Επιτροπή και που περιγράφεται στην απάντηση στη γραπτή ερώτηση E-2479/07⁽³⁾, το Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα στις 31 Ιανουαρίου 2008 (απόφαση στην υπόθεση C-264/07) επειδή δεν διενήργησε, για κάθε περιοχή λεκάνης απορροής ποταμού, ανάλυση των χαρακτηριστικών της, επισκόπηση των επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στην κατάσταση των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων και οικονομική ανάλυση της χρήσης ύδατος, όπως απαιτείται από το άρθρο 5 παράγραφος 1 της ΟΠΥ και επειδή δεν υπέβαλε συνοπτική έκθεση των αναλύσεων αυτών, όπως απαιτείται από το άρθρο 15 παράγραφος 2 της ΟΠΥ.

Μετά την απόφαση αυτή του Δικαστηρίου, η Ελλάδα υπέβαλε τη συνοπτική έκθεση στην Επιτροπή τον Μάρτιο του 2008. Η έκθεση αυτή αποσκοπεί, μεταξύ άλλων, στον εντοπισμό, βάσει των διαθέσιμων στοιχείων για τις πιέσεις και τις επιπτώσεις, των υδατικών συστημάτων που διατρέχουν τον κίνδυνο να μην πληρούν τους στόχους της ΟΠΥ. Σύμφωνα με την έκθεση που υποβλήθηκε, το αποτέλεσμα της αξιολόγησης κινδύνου δεν είναι οριστικό για το μεγαλύτερο τμήμα του ποταμού Καλαμά και των παραποτάμων του, λόγω ελλιπών δεδομένων, ενώ τα παράκτια ύδατα υποδοχής στο Ιόνιο πέλαγος χαρακτηρίζονται ως διατρέχοντα τον κίνδυνο να μην πληρούν τους στόχους της ΟΠΥ.

Ένα σημαντικός παράγοντας για την αντιμετώπιση της έλλειψης δεδομένων είναι η συγκρότηση προγραμμάτων παρακολούθησης με σκοπό την αξιολόγηση της κατάστασης των υδατικών συστημάτων. Σύμφωνα με το άρθρο 8 και το άρθρο 15 παράγραφος 2 της ΟΠΥ, έπρεπε να καταρτιστούν τα προγράμματα αυτά μέχρι τον Δεκέμβριο του 2006 και να υποβληθεί συνοπτική έκθεση στην Επιτροπή μέχρι τον Μάρτιο του 2007. Καθώς η Ελλάδα δεν υπέβαλε έκθεση εμπρόθεσμα, η Επιτροπή κίνησε δικαστική διαδικασία. Κατόπιν τούτου, οι ελληνικές αρχές υπέβαλαν τον Σεπτέμβριο του 2008 σύνοψη των προγραμμάτων παρακολούθησης.

Καίριας σημασίας στάδιο της εφαρμογής της ΟΠΥ αποτελεί η κατάρτιση σχεδίων διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού και προγραμμάτων μέτρων. Σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφος 1 της ΟΠΥ, τα κράτη μέλη όφειλαν να αρχίσουν δημόσιες διαβουλεύσεις σχετικά με τα προσχέδια διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού το αργότερο στις 22 Δεκεμβρίου 2008 και να καταρτίσουν τα οριστικά σχέδια μέχρι τις 22 Δεκεμβρίου 2009. Τα σχέδια αυτά έπρεπε να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τα αποτελέσματα της παρακολούθησης που διενεργήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 8 της εν λόγω οδηγίας. Εξ όσων γνωρίζει η Επιτροπή, δεν έχουν ακόμη αρχίσει στην Ελλάδα οι διαβουλεύσεις για τα προσχέδια και, επομένως, δεν δημοσιεύτηκε κανένα σχέδιο διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας. Σύμφωνα με το άρθρο 15 παράγραφος 1 της ΟΠΥ, η προθεσμία για την υποβολή των σχεδίων στην Επιτροπή λήγει στις 22 Μαρτίου 2010. Όπως στην περίπτωση της τήρησης των προηγούμενων προθεσμιών για την εφαρμογή της ΟΠΥ, η Επιτροπή μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο να κινήσει δικαστική διαδικασία κατά της Ελλάδας για αθέτηση των υποχρεώσεών της. Μόλις λάβει τα σχέδια διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού, θα εξετάσει κατά πόσο το περιεχόμενό τους ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της οδηγίας.

Όσον αφορά την οδηγία IPPC, αυτή απαιτεί να λειτουργούν οι εγκαταστάσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της με άδειες που περιλαμβάνουν οριακές τιμές εκπομπών, οι οποίες βασίζονται στις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (BΔT) και αποβλέπουν στην αποφυγή και, όταν αυτό δεν είναι πρακτικά εφικτό, στη γενική μείωση των εκπομπών και των επιπτώσεων στο περιβάλλον στο σύνολό του. Επομένως, η αποφυγή ή η μείωση των εκπομπών στην ατμόσφαιρα, τα ύδατα και το έδαφος πρέπει να αντιμετωπίζεται στο πλαίσιο των περιβαλλοντικών αδειών που εκδίδονται σύμφωνα με την οδηγία IPPC. Για τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις έπρεπε να ληφθούν μέτρα ώστε να ανταποκρίνονται πλήρως στις απαιτήσεις της οδηγίας IPPC, το αργότερο μέχρι τις 30 Οκτωβρίου 2007.

Δεδομένου ότι η Ελλάδα δεν εξέδωσε νέες ή επικαιροποιημένες άδειες για μεγάλο αριθμό εγκαταστάσεων μέχρι την προβλεπόμενη από την οδηγία IPPC καταληκτική ημερομηνία της 30ης Οκτωβρίου 2007, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει και προσέφυγε στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 29 Οκτωβρίου 2009. Η διαδικασία αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη.

(1) ΕΕ L 327 της 22.12.2000.

(2) ΕΕ L 24 της 29.1.2008.

(3) http://www.europarl.europa.eu/QP-WEB/home.jsp

Θέμα: Ρύπανση υδάτων στον Δήμο Μεσσαπίας στην Εύβοια από τοξικά απόβλητα

Εφιαλτικές διαστάσεις έχει λάβει πλέον το οικολογικό πρόβλημα που βιώνει ο Δήμος Μεσσαπίων της Εύβοιας, σε σημείο ώστε, παράλληλα με την τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή, να απειλείται άμεσα η υγεία των κατοίκων, αφενός από την έκθεση στα τοξικά απόβλητα που κατακλύζουν την περιοχή και αφετέρου από την κατανάλωση του αποδεδειγμένα ακατάλληλου νερού του δικτύου ύδρευσης.

Οι νεότερες εξετάσεις σε δείγματα νερού, που πραγματοποιήθηκαν από το Γεωλογικό-Υδρολογικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών (21.5.2009) και το Ινστιτούτο Γεωλογικών & Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ, 17.7.2009), ανίχνευσαν συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου που ξεπερνούν τα 60 μg/L (με όριο ασφαλείας κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για το ολικό χρώμιο τα 50 μg/L, ενώ δεν έχει εισαχθεί ακόμα ξεχωριστό όριο για το εξασθενές χρώμιο- μια προτεινόμενη τιμή από την Υπηρεσία Health Hazard Assessment της EPA των ΗΠΑ είναι το 0,2 μg/L), καθώς και συγκεντρώσεις νικελίου που ξεπερνούν τα 30 μg/L (με όριο ασφαλείας τα 20 μg/L). Σημειωτέον ότι σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες επιστημονικές μελέτες το εξασθενές χρώμιο προκαλεί καρκίνο και μέσω της κατάποσης και συνεπώς δεν θα πρέπει να ανιχνεύεται στο πόσιμο νερό.

Η Ελληνική Κυβέρνηση αντί να μεριμνήσει για την αποτελεσματική εφαρμογή των οδηγιών 98/83/ΕΚ⁽¹⁾ για την ποιότητα νερού ανθρώπινης κατανάλωσης, 1999/31/ΕΚ⁽²⁾ περί υγειονομικής ταφής αποβλήτων, 91/689/ΕΟΚ⁽³⁾ για τα επικίνδυνα απόβλητα, 2006/11/ΕΚ⁽⁴⁾ για τη ρύπανση του υδάτινου περιβάλλοντος από επικίνδυνες ουσίες, 80/68/ΕΚ⁽⁵⁾ αναφορικά με την προστασία των υπογείων υδάτων από ρύπανση που προκαλείται από συγκεκριμένες επικίνδυνες ουσίες, και 2000/60/ΕΕ⁽⁶⁾ για την ορθολογική διαχείριση των υδάτων στην περιοχή, ανακοίνωσε στις 4.9.2009 μέσω του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων την υλοποίηση εγγειοβελτιωτικών έργων, ύδρευσης και άρδευσης, στη λεκάνη απορροής 07-24 Αρτάκης-Ψαχνών, και πιο συγκεκριμένα το έργο «Φράγμα Ψαχνών Ν. Ευβοίας», προϋπολογισμού 28.215.000€ που θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Συνοχής (ΕΣΠΑ 2007-2013).

1. Συμφωνεί η Επιτροπή ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση το Ελληνικό Κράτος είναι υπόλογο για τη μη συμμόρφωση με τις παραπάνω οδηγίες; Αν ναι, τι μέτρα θα λάβει η Επιτροπή για τη συμμόρφωση των ελληνικών αρχών;

2. Δεδομένης της διαπιστωμένης και τεκμηριωμένης πλέον ρύπανσης του υδροφόρου ορίζοντα, συμφωνεί η Επιτροπή ότι το προαναφερθέν έργο δεν συμμορφώνεται με τις σχετικές προδιαγραφές της οδηγίας 2000/60/ΕΕ και ότι η χρήση ευρωπαϊκών κονδυλίων γι΄ αυτό θα αποτελούσε παραβίαση του κανονισμού (EK) αριθ. 1083/2006⁽⁷⁾; Τι δράση θα αναλάβει η Επιτροπή ώστε αυτό το σχέδιο να μη λάβει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση;

3. Τι μέτρα προτίθεται να πάρει η Επιτροπή για την ορθή εφαρμογή της οδηγίας 98/83/ΕΚ και την προστασία της ανθρώπινης υγείας σε περιοχές που υδροδοτούνται με ακατάλληλο νερό με συγκεντρώσεις ολικού χρωμίου και νικελίου που υπερβαίνουν τα παραμετρικά όρια;

4. Μπορεί η Επιτροπή να μας ενημερώσει σε ποιό στάδιο βρίσκεται η διαδικασία παράβασης (C-286/08) κατά της Ελλάδας, η οποία εκκρεμεί ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου;

(1) ΕΕ L 330 της 5.12.1998, σ. 32.

(2) ΕΕ L 182 της 16.7.1999, σ. 1.

(3) ΕΕ L 377 της 31.12.1991, σ. 20.

(4) ΕΕ L 64 της 4.3.2006, σ. 52.

(5) ΕΕ L 20 της 26.1.1980, σ. 43.

(6) ΕΕL 327 της 22.12.2000, σ. 1.

(7) ΕΕ L 210 της 31.7.2006, σ. 25.

Απάντηση του κ. Δήμα εξ ονόματος της Επιτροπής

Η Επιτροπή δεν γνωρίζει την ύπαρξη των δειγμάτων νερού που αναφέρει το Αξιότιμο Μέλος του Κοινοβουλίου και δεν ήταν ενήμερη για την απόφαση που έλαβε η Ελληνική Κυβέρνηση, στις 4 Σεπτεμβρίου 2009, για την εκτέλεση έργων στη λεκάνη απορροής Αρτάκης-Ψαχνών, και ειδικά για το έργο φράγμα Ψαχνών στο Νομό Ευβοίας.

Κατ’ εφαρμογή της αρχής της επικουρικότητας τα κράτη μέλη είναι αρμόδια για την επιλογή, τη διαχείριση και την εφαρμογή των επιχειρησιακών προγραμμάτων. Τα κράτη μέλη δεν είναι υποχρεωμένα να διαβιβάζουν πληροφορίες σχετικά με ζητήματα σχεδιασμού και ανάπτυξης των έργων στην Επιτροπή, αν δεν πρόκειται για συγχρηματοδοτούμενα μεγάλα έργα, όπως προβλέπεται από τον κανονισμό 1260/1999⁽¹⁾ (άρθρο 25) ή τον κανονισμό 1083/2006⁽²⁾ (άρθρα 39-41). Τα σχέδια και τα ειδικά μέτρα, εκτός από τα μεγάλα έργα, επιλέγονται και αξιολογούνται από τις αρμόδιες εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη συγχρηματοδότηση από τα διαρθρωτικά ταμεία στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος και για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με την νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Επιτροπή δεν ήταν ικανοποιημένη με την καθυστέρηση όσον αφορά την κατάρτιση προγραμμάτων για την παρακολούθηση της κατάστασης των (επιφανειακών και υπόγειων) υδάτων στην Ελλάδα, όπως προβλέπει το άρθρο 8 της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα (οδηγία 2000/60/ΕΚ) και, ως εκ τούτου, τον Ιούνιο του 2008, κίνησε τη διαδικασία επί παραβάσει (υπόθεση 2007/2490) όσον αφορά τη συμμόρφωση με τα άρθρα 8 και 15 παράγραφος 2 της οδηγίας. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2009 τα κράτη μέλη οφείλουν να καταρτίσουν σχέδια διαχείρισης των λεκανών απορροής που πρέπει να προβλέπουν την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων και τα μέτρα για τον έλεγχο της ρύπανσης από άλλους συναφείς ρύπους. Η Επιτροπή θα παρακολουθήσει εκ του σύνεγγυς τα επόμενα βήματα για την εφαρμογή της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα, συμπεριλαμβανομένης της εν εξελίξει διαδικασίας επί παραβάσει, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι ελληνικές αρχές θα εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.

Όσον αφορά την τελευταία ερώτηση, στις 10.09.2009, ευκαιρία της εκδίκασης της υπόθεσης C-286/08, το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) αποφάνθηκε ότι η Ελλάδα παρέβη τις υποχρεώσεις της που προβλέπονται από α) τα άρθρα 1 παράγραφοι 2 και 6 της οδηγίας 91/689/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου 1991 για τα επικίνδυνα απόβλητα σε συνδυασμό με τα άρθρα 5 παράγραφοι 1-2 και 7 παράγραφος 1 της οδηγίας 2006/12/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Απριλίου 2006 για τα στερεά απόβλητα, β) το άρθρο 1 παράγραφος 2 της οδηγίας 91/689/ΕΟΚ του Συμβουλίου, σε συνδυασμό με τα άρθρα 4 και 8 της οδηγίας 2006/12/ΕΚ και γ) το άρθρα 3 παράγραφος 1 σημεία 6-9 και 13-14 της οδηγίας 1999 / 31/ΕΟΚ⁽³⁾.

(1) ΕΕ αριθ. L 161, 26.6.1999

(2) ΕΕ αριθ. L 49, 31.07.07

(3) http://curia.europa.eu/jurisp/cgi-bin/form.pl?lang=en&Submit=Rechercher&alldocs=alldocs&docj=docj&docop=docop&docor=docor&docjo=docjo&numaff=C-286/08&datefs=&datefe=&nomusuel=&domaine=&mots=&resmax=100