Θέμα: Χρήση νανοσωματιδίων διοξειδίου του τιτανίου σε τρόφιμα και καλλυντικά
Πρόσφατη μελέτη(1) δείχνει πώς νανοσωματίδια του διοξειδίου του τιτανίου, που χρησιμοποιούνται στα αντηλιακά, μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο σε ποντίκια. Αν και δεν υπάρχει απόδειξη ότι τα νανοσωματίδια μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο στον άνθρωπο, οι ερευνητές λένε πως η μελέτη εγείρει ανησυχίες για την ασφάλεια των εργαζομένων που εκτίθενται σε υψηλές συγκεντρώσεις των νανοσωματιδίων σε εργοστασιακές συνθήκες.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, περαιτέρω μελέτες πρέπει να διεξαχθούν προκειμένου να εξετασθεί αν τα ίδια αποτελέσματα θα μπορούσαν να προκύψουν και στον άνθρωπο. Η ιδέα ότι νανοσωματίδια διοξειδίου του τιτανίου θα μπορούσαν να προκαλέσουν καρκινογόνες επιδράσεις με την κατάποση είναι ανησυχητική, δεδομένου ότι τα νανοσωματίδια χρησιμοποιούνται σε τρόφιμα και οδοντόκρεμες.
Ταυτόχρονα με τον περιορισμό της έκθεσης σε νανοσωματίδια διοξειδίου του τιτανίου των ανθρώπων που ασχολούνται με αυτά στη βιομηχανία, οι ερευνητές ισχυρίζονται πως θα ήταν συνετό να περιοριστεί η κατανάλωσή τους σε κάθε τρόφιμο ή καλλυντικό προϊόν στο οποίο η παρουσία τους δεν είναι ουσιώδης.
Ερωτάται η Επιτροπή:
1. Υπάρχουν μηχανισμοί ελέγχου που διασφαλίζουν πως δεν χρησιμοποιούνται νανοσωματίδια του διοξειδίου του τιτανίου σε τρόφιμα, χωρίς την προηγούμενη απαραίτητη έγκριση της EFSA;
2. Πώς προτίθεται να δώσει συνέχεια στην τελευταία πρόταση των ερευνητών όσον αφορά τη χρήση αυτών των νανοσωματιδίων σε οποιοδήποτε τρόφιμο ή καλλυντικό προϊόν;
3. Προτίθεται να χρηματοδοτήσει ή να ενθαρρύνει την περαιτέρω έρευνα για να εξεταστούν τα αποτελέσματα των σωματιδίων στον άνθρωπο;
| (1) Trouiller, B. Reliene, R., Westbrook, A et al. (2009). Titanium Dioxide Nanaparticles Induce DNA Damage and Genetic Instability In Vivo in Mice. Cancer Research. 69: 8784 – 8789. |
Απάντηση του κ. Dalli εξ ονόματος της Επιτροπής
Tο διοξείδιο του τιτανίου επιτρέπεται να χρησιμοποιείται ως χρωστική ουσία στα τρόφιμα βάσει της αξιολόγησης της επιστημονικής επιτροπής τροφίμων, προκατόχου της Eυρωπαϊκής Aρχής για την Ασφάλεια Τροφίμων (EΑΑΤ). Η εν λόγω αξιολόγηση δεν αφορούσε το διοξείδιο του τιτανίου σε μορφή νανοσωματιδίων. Η νομοθεσία περί προϊόντων προσθήκης στα τρόφιμα απαιτεί για ένα τέτοιο προϊόν που έχει ήδη εγκριθεί βάσει της νομοθεσίας της ΕΕ και το οποίο έχει παραχθεί μέσω μεθόδου παραγωγής ή με τη χρήση αρχικών υλικών σημαντικά διαφορετικών από εκείνα που περιλαμβάνονται στην αξιολόγηση κινδύνου της ΕΑΑΤ, να υποβάλλεται για νέα αξιολόγηση από την ΕΑΑΤ. Με τον όρο «Σημαντικά διαφορετικά» θα μπορούσε να νοείται μια αλλαγή στο μέγεθος των σωματιδίων, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης νανοτεχνολογίας. Προς το παρόν, τα κράτη μέλη παρακολουθούν τις ουσίες σε μορφή νανοσωματιδίων με βάση κυρίως τον έλεγχο πληροφοριών σε συνοδευτικά έγγραφα και μέσω οικειοθελών δηλώσεων.
Επιπρόσθετα, το διοξείδιο του τιτανίου, συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμα επαναξιολόγησης προϊόντων προσθήκης τροφίμων που πρόκειται να εγκριθεί από την Επιτροπή κατά το πρώτο τρίμηνο του 2010. Η επαναξιολόγηση των χρωστικών ουσιών τροφίμων βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι πληροφορίες που πρόκειται να ζητηθούν για την αξιολόγηση περιλαμβάνουν στοιχεία σχετικά με τις προδιαγραφές των προϊόντων προσθήκης τροφίμων που χρησιμοποιούνται τη στιγμή αυτή, συμπεριλαμβανομένων του μεγέθους των σωματιδίων και των σχετικών φυσικοχημικών χαρακτηριστικών και ιδιοτήτων.
Η χρήση του διοξειδίου του τιτανίου σε καλλυντικά επιτρέπεται ως χρωστική ουσία (μόνο σε μορφή διαφορετική του νανοσωματιδίου) και ως φίλτρο υπεριωδών ακτίνων (σε μορφή νανοσωματιδίων και άλλη) με βάση επιστημονικές γνώμες ανεξάρτητης επιστημονικής επιτροπής, της επιστημονικής επιτροπής ασφάλειας καταναλωτών (SCCS). Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, το διοξείδιο του τιτανίου σε μορφή νανοσωματιδίων χρησιμοποιείται τη στιγμή αυτή αποκλειστικά ως φίλτρο υπεριωδών ακτίνων.
Υπό το φως των ανησυχιών που διατυπώθηκαν σε ορισμένες πρόσφατες μελέτες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στις οποίες αναφέρεται ο κ. βουλευτής, η Επιτροπή ζήτησε από τον αρμόδιο κλάδο παραγωγής να της παράσχει επικαιροποιημένο σύνολο στοιχείων σχετικά με το διοξείδιο του τιτανίου σε μορφή νανοσωματιδίων που θα διαβιβάσει στην SCCS για αξιολόγηση ασφάλειας. Αν από το συμπέρασμα της SCCS προκύψει τρίτη ότι το διοξείδιο του τιτανίου σε μορφή νανοσωματιδίων είναι μη ασφαλές για τους ανθρώπους όταν χρησιμοποιείται ως φίλτρο υπεριωδών ακτίνων, η επιτροπή θα λάβει τα κατάλληλα μέτρα ώστε να διευκρινίσει ότι η εν λόγω ουσία δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιείται ως φίλτρο υπεριωδών ακτίνων σε μορφή νανοσωματιδίων.
Οι ισχύουσες οδηγίες της ΕΕ περί υγείας και ασφάλειας κατά την εργασία και ιδιαίτερα η οδηγία 89/391/EΟΚ(1) και η επιμέρους οδηγία της 98/24/EΚ(2) περί χημικών παραγόντων καθορίζουν στοιχειώδεις προδιαγραφές για την προστασία των εργαζομένων από τους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλειά τους που προέρχονται από την έκθεσή τους σε επικίνδυνους χημικούς παράγοντες. Οι εν λόγω απαιτήσεις εφαρμόζονται σε όλους τους επικίνδυνους χημικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του διοξειδίου του τιτανίου, που είναι παρόντες ή ενδέχεται να είναι παρόντες στον τόπο εργασίας, ανεξαρτήτως του μεγέθους ή του σχήματός τους.
Οι εργοδότες οφείλουν να λαμβάνουν τα αναγκαία προστατευτικά και προληπτικά μέτρα που προβλέπονται στις προαναφερθείσες οδηγίες ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι κίνδυνοι από επικίνδυνους χημικούς παράγοντες για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων εξαλείφονται ή περιορίζονται στο ελάχιστο.
Διάφορα ερευνητικά σχέδια που χρηματοδοτήθηκαν μέσω του 7ου προγράμματος πλαισίου για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη (ΠΠ7, 2007-2013) ερευνούν σχετικά με ενδεχόμενες αρνητικές επιδράσεις των νανοϋλικών επί της υγείας και του περιβάλλοντος. Τα περισσότερα από αυτά αφορούν το διοξείδιο του τιτανίου(3).
Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι ισχύουσες οδηγίες της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια κατά την εργασία(4) καθορίζουν στοιχειώδεις προδιαγραφές για την προστασία των εργαζομένων από τους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλειά τους που προέρχονται από την έκθεσή τους σε επικίνδυνους χημικούς παράγοντες. Οι εν λόγω απαιτήσεις εφαρμόζονται σε όλους τους επικίνδυνους χημικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του διοξειδίου του τιτανίου, που είναι παρόντες ή ενδέχεται να είναι παρόντες στον τόπο εργασίας, ανεξαρτήτως του μεγέθους ή του σχήματός τους.
(1)ΕΕ L 183 της 29.6.1989.
(2)ΕΕ L 131 της 5.5.1998.
(3)Για περαιτέρω πληροφορίες, παρακαλείσθε να συμβουλευθείτε τους ακόλουθους ιστοτόπους: NeuroNano www.neuronano.eu; Nanoretox www.nanoretox.eu; Nanommune www.nanommune.eu; Enpra www.enpra.eu; Ennsatox www.ennsatox.eu; Inlivetox www.inlivetox.eu; Hinamox www.hinamox.eu; Nanex www.nanex-project.eu
(4)Βλ. ειδικότερα την οδηγία 89/391/EΟΚ και την ειδική οδηγία της 98/24/EΚ περί χημικών παραγόντων.