Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ή Εξωραϊσμένος Απολογισμός της Κυβέρνησης;

Η διαβούλευση για το «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα» της Γενικής Γραμματείας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, λήγει τυπικά τη Δευτέρα 20.1.2014, αν και ο καθ΄ ύλην αρμόδιος Γενικός Γραμματέας δεν αρνήθηκε ότι το υπό διαβούλευση σχέδιο έχει ήδη τυπωθεί στο Εθνικό Τυπογραφείο. Η ενσωμάτωση επομένως των παρατηρήσεων που διατύπωσαν η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, αλλά και ΛΟΑΤ/LGBT οργανώσεις, κρίνεται εξαιρετικά αμφίβολη καθιστώντας τη δημόσια διαβούλευση εν πολλοίς προσχηματική. Παράλληλα, η μη συμμετοχή των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στα ανθρώπινα δικαιώματα στην ομάδα εργασίας κατά τη φάση της εκπόνησης του Σχεδίου Δράσης και η πρόσκληση για τη διατύπωση των παρατηρήσεών τους μόνο εκ των υστέρων, είναι επίσης προβληματική.

Ο μονομερής σχεδιασμός από πλευράς Διοίκησης, απουσία της Κοινωνίας των Πολιτών, οδήγησε τελικά σε ένα Σχέδιο Δράσης που δεν αποτελεί στρατηγική των συναρμοδίων Υπουργείων και φορέων για την επόμενη τριετία, που θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνει λύσεις και βελτιώσεις του θεσμικού πλαισίου με βάση τις υποχρεώσεις της Ελλάδος, όπως αυτές απορρέουν από τις διεθνείς συνθήκες και τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, αλλά αντιθέτως είναι ένα απολογιστικό κείμενο που επιχειρεί να παρουσιάσει μία εξωραϊσμένη εικόνα και εξαντλείται στην αποσπασματική παράθεση της νομοθεσίας.

Έτσι, ακόμα και σε ζητήματα που άπτονται της αρμοδιότητας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, αποφεύγει γενναίες θεσμικές παρεμβάσεις, όπως λ.χ. για την αποσυμφόρηση των φυλακών όπου αρκείται στην ανέγερση νέων με την αποτελεσματικότερη απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων, χωρίς να δίνει, ως οφείλει, προτεραιότητα στο ζήτημα της επανορθωτικής δικαιοσύνης, προτάσσοντας κοινοτικά και εναλλακτικά της κράτησης μέτρα, ούτε να δίνει λύση στο ζήτημα μείωσης του χρόνου προσωρινής κράτησης, αλλά και  στο ζήτημα της επανένταξης των αποφυλακισθέντων. Οι νέες «φυλακές- φρούρια» που ήδη ετοιμάζει το Υπουργείο Δικαιοσύνης στο Δομοκό για συγκεκριμένη κατηγορία κρατουμένων, μας δίνει μία πρώτη γεύση για το ζοφερό μέλλον των φυλακών και τις ακόμα πιο απάνθρωπες συνθήκες κράτησης που επιφυλάσσει η Κυβέρνηση.

Ακόμη πιο απογοητευτικές είναι οι  «λύσεις» που προτείνονται στο Σχέδιο Δράσης για την διαχείριση της παράτυπης μετανάστευσης και αφορούν στη λειτουργία των κέντρων κράτησης, που αποδεδειγμένα δεν αποτελούν αντικίνητρο για τη μετανάστευση, ενώ παράλληλα υπολείπονται κατά πολύ των διεθνών προδιαγραφών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ταυτόχρονα, όπως πολύ ορθά εντοπίζει η ΕΕΔΑ, το σημερινό νομικό κενό ως προς την κτήση ιθαγένειας από παιδιά μεταναστών και η τροποποίηση του ν.3838/2010 εκλαμβάνεται -ειρωνικά προφανώς-ότι υπηρετεί την ομαλή κοινωνική ένταξη των μεταναστών και των τέκνων τους και εκτιμάται ότι θα εξαλείψει το ρατσισμό και τα κοινωνικά στερεότυπα (!).

Και ενώ το Εθνικό Σχέδιο Δράσης θα μπορούσε να αποτελέσει μίας πρώτης τάξεως ευκαιρία να τεθούν μείζονος σημασίας ζητήματα, όπως η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης και στα ομόφυλα ζευγάρια μετά και την έκδοση της πρόσφατης απόφασης του ΕΔΔΑ και η αυτοτελής τιμώρηση του ίδιου του ρατσιστικού εγκλήματος (τα οποία οφείλουν να ενταχθούν στο κατατεθέν αντιρατσιστικό νομοσχέδιο), αλλά και ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας που βρίσκονται στον πυρήνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εντούτοις-σκοπίμως;- τα παρακάμπτει.

Αναμένουμε λοιπόν να δούμε αν θα επαληθευθούν οι ανησυχίες μας περί προσχηματικής διαβούλευσης ενός ημιτελούς και, συχνά, σε λάθος κατεύθυνση Σχεδίου Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ή αν θα ενσωματωθούν οι παρατηρήσεις και οι ολοκληρωμένες προτάσεις των φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών. Η εκπόνηση και πολύ περισσότερο η υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για τη θωράκιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ιδιαίτερα σε μία τόσο δύσκολη χρονική περίοδο. Αντιθέτως, η εκπόνηση ενός εξωραϊσμένου απολογισμού δεν αποτελεί παρά ένα επικοινωνιακό εργαλείο στα χέρια μίας Κυβέρνησης που έχει αποδείξει πολλές φορές στο παρελθόν ότι είναι η πρώτη που καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η Θεματική Ομάδα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων