Υπό τη δαμόκλειο σπάθη των προσφυγών στο ΣΤΕ
Ψηφίστηκε επί της αρχής το σχέδιο νόμου για την Ιθαγένεια και ενώ αυτό συνιστά καταρχήν ένα θετικό βήμα, δυστυχώς η τελική του μορφή μετριάζει κατά πολύ την αρχική αισιοδοξία για ουσιαστική λύση του τεράστιου ζητήματος της κτήσης ιθαγένειας από τα παιδιά των μεταναστών. Και αυτό γιατί με το παρόν νομοσχέδιο εξαιρούνται της ρύθμισης χιλιάδες παιδιών, που σύμφωνα με εκτιμήσεις ξεπερνούν τις 100.000.
Η σύνδεση της κτήσης ιθαγένειας των παιδιών με το καθεστώς νομιμότητας των γονιών τους, η απαίτηση για επιτυχή (;) ολοκλήρωση της φοίτησης σε ελληνικό σχολείο, η απουσία πρόβλεψης για παιδιά που φοιτούν σε ξενόγλωσσα σχολεία και για παιδιά ΑμεΑ, καθιστά το σχέδιο νόμου τουλάχιστον ανεπαρκές, καθώς απαγορεύει σε χιλιάδες παιδιών την πρόσβασή τους στην ελληνική ιθαγένεια και στερεί από αυτά μία σειρά ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων.
Με τον κίνδυνο μιας νέα προσφυγής για ακύρωση από το Συμβούλιο της Επικρατείας, οδηγηθήκαμε σε ένα σχέδιο νόμου, άτολμο και ανεπαρκές. Αποδεικνύεται με αυτόν τον τρόπο ότι οι καλές προθέσεις δεν αρκούν αν δε συνοδεύονται από την αποφασιστικότητα για ευθεία σύγκρουση με μισαλλόδοξες και φοβικές απόψεις, σε όποια από τις τρεις εξουσίες και αν αυτές κατοικοεδρεύουν, και πολιτική στήριξη των νομοθετικών πρωτοβουλιών. Γιατί παρά το λογικοφανές επιχείρημα της απόφασης περί αντισυνταγματικότητας του νόμου Ραγκούση από το ΣτΕ, στην ουσία η τελευταία συνιστά μια βαθιά πολιτική απόφαση και αυτό αναδεικνύεται με ενάργεια τόσο στο σκεπτικό που τη συνοδεύει και στην επιχειρηματολογία των μελών της ολομέλειας που μειοψήφησαν, όσο και στις διαρροές που έγιναν από στελέχη της τότε κυβέρνησης πριν ακόμη ανακοινωθεί η απόφαση επίσημα.
Πιο συγκεκριμένα, την επίμαχη συνταγματική διάταξη στο άρθρο 4 παρ. 3 «Έλληνες είναι όσοι έχουν τα προσόντα που ορίζει ο νόμος», η πλειοψηφία του ΣΤΕ ερμηνεύει διασταλτικά ως εξής : «…ελάχιστος όρος και όριο των σχετικών νομοθετικών ρυθμίσεων για την απονομή της ελληνικής ιθαγένειας είναι η ύπαρξη γνησίου δεσμού του αλλοδαπού προς το ελληνικό κράτος και την ελληνική κοινωνία, τα οποία δεν είναι οργανισμοί ασπόνδυλοι και δημιουργήματα εφήμερα αλλά παριστούν διαχρονική ενότητα με ορισμένο πολιτιστικό υπόβαθρο, κοινότητα με σχετικώς σταθερά ήθη και έθιμα, κοινή γλώσσα με μακρά παράδοση, στοιχεία τα οποία μεταβιβάζονται από γενεά σε γενεά με την βοήθεια μικρότερων κοινωνικών μονάδων (οικογένεια) και οργανωμένων κρατικών μονάδων (εκπαίδευση).»[1]
Και η μειοψηφία απαντά: «Για την αναγνώριση της ιδιότητας του έλληνα πολίτη και κατά συνεκδοχή την απονομή της ελληνικής ιθαγένειας, δηλαδή του νομικού δεσμού συγκεκριμένου προσώπου με το ελληνικό κράτος, (και όχι με το ελληνικό έθνος), το Σύνταγμα διαλαμβάνει ειδική ρύθμιση στο πρώτο εδάφιο της παραγρ. 3 του άρθρου 4, το οποίο ορίζει ότι “Έλληνες πολίτες είναι όσοι έχουν τα προσόντα που ορίζει ο νόμος”. Με τη λιτή αυτή διάταξη, το Σύνταγμα εξουσιοδοτεί τον κοινό νομοθέτη να καθορίζει τις προϋποθέσεις, («τα προσόντα»), που απαιτούνται για την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας, χωρίς να επιβάλλει κανένα, με την εν λόγω ειδική διάταξη, περιορισμό στη σχετική εξουσία του νομοθετικού σώματος…. Ο συνταγματικός νομοθέτης με τη διάταξη αυτή αναγνωρίζει ότι η ρύθμιση της απονομής της ελληνικής ιθαγένειας αποτελεί πολιτική κατ’ εξοχήν επιλογή… Με την απονομή της ελληνικής ιθαγένειας ο αλλοδαπός καθίσταται έλληνας πολίτης, συμπολίτης των λοιπών ελλήνων πολιτών και όχι ομοεθνής τους, δηλαδή δεν του αναγνωρίζεται και η ελληνική εθνική ταυτότητα. Είναι σαφής δε, κατά το Σύνταγμα, η διάκριση μεταξύ λαού και έθνους.»
Από τα παραπάνω αποδεικνύεται πως πρόκειται για μία καταφανώς πολιτική απόφαση, που κυριαρχείται από συντηρητική ιδεολογία και στηρίζεται σε «αυθαίρετη» διασταλτική ερμηνεία του Συντάγματος. Με αυτόν τον τρόπο η δικαστική εξουσία καθίσταται στην ουσία της νομοθετική και τέτοιου τύπου αντιμετώπιση, ιδιαιτέρως όταν αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα, εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους για τη λειτουργία του πολιτεύματος και τη δημοκρατία. Μία τέτοια δικαστική αλλά τελικά πολιτική απόφαση αντιμετωπίζεται με πολιτικό σθένος -και όχι φοβικά- με ένα νόμο τολμηρό, συμβατό με την αρχή του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και με τις προεκλογικές δεσμεύσεις τις κυβέρνησης. Και αυτό περιμέναμε από την αρμόδια υπουργό. Ένα νομοσχέδιο που να συμπεριλαμβάνει όλα τα παιδιά, χωρίς αποκλεισμούς, που θα ανατρέπει το επονείδιστο για μία δημοκρατία καθεστώς των χιλιάδων παιδιών «χωρίς ταυτότητα».
Θεματική Ομάδα για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα
[1] http://www.aftodioikisi.gr/ipourgeia/ste-olokliri-i-apofasi-gia-tin-antisintagmatikotita-nomou-ragkousi