Πρόσθεση όχι αφαίρεση, πολλαπλασιασμός όχι διαίρεση: Μια άλλη εκπαίδευση για τα παιδιά της μειονότητας στη Θράκη

Άρθρο του Λευτέρη Παπαγιαννάκη, νομικού σύμβουλου των Οικολόγων Πράσινων, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Μέτοικος” (Μάιος 2011)

Στις 14 Μαρτίου 2011 παρουσιάστηκε στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας το ντοκιμαντέρ: Πρόσθεση όχι αφαίρεση, πολλαπλασιασμός όχι διαίρεση: μια άλλη εκπαίδευση για τα παιδιά της μειονότητας στη Θράκη, διάρκειας 75΄, σε σκηνοθεσία του Θάνου Αναστόπουλου. Αντικείμενο του φιλμ είναι η δεκαετής πορεία (1997-2007) του Προγράμματος για την εκπαίδευση της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη.  Η πορεία αυτή παρουσιάζεται μέσα από διαφορετικές οπτικές: των επιστημονικών υπευθύνων του Προγράμματος, πολλών από τους βασικούς του συνεργάτες, αλλά και των ίδιων των παιδιών ή άλλων μελών της μειονότητας που συμμετείχαν στις εκπαιδευτικές του δράσεις. Έτσι αναδεικνύονται η λογική και οι στόχοι του Προγράμματος, το πολύπλευρο έργο που πραγματοποιήθηκε μέσα στα δέκα αυτά χρόνια, οι σημαντικές δυσκολίες αλλά και οι μεγάλες αλλαγές στις οποίες συνέβαλε αποφασιστικά η συγκεκριμένη εκπαιδευτική παρέμβαση.

Με την προβολή του ντοκιμαντέρ έγινε μια παρουσίαση των δέκα χρόνων 1997-2007 της παρέμβασης από την επιστημονική ομάδα του  προγράμματος. Στην διάρκεια των 10 χρόνων φτιάχτηκαν νέα βιβλία για τα μειονοτικά δημοτικά και γυμνάσια, καθώς και βιβλία προσαρμοσμένα σε παιδιά τα οποία δεν έχουν μητρική την ελληνική, εκπαιδευτικά υλικά, έγιναν επιμορφώσεις δασκάλων και καθηγητών, εμψυχωτικές δράσεις για παιδιά και ενήλικες, ψυχολογική στήριξη για γονείς, διδασκαλία ελληνικών σε γονείς κ.α.

Η αίθουσα της ταινιοθήκης ήταν κατάμεστη και μετά την προβολή ακολούθησε σύντομη ομιλία   της Αναπληρώτριας Υπουργού Παιδείας Φώφης Γεννηματά, η οποία υπερθεμάτισε τη στήριξη όλων των κυβερνήσεων στην υλοποίηση του Προγράμματος και υπογράμμισε τα πολύ θετικά του αποτελέσματα στη βελτίωση της εκπαίδευσης των παιδιών της μειονότητας, ενώ σχολίασαν ο δημοσιογράφος Παντελής Καψής, ο Βοηθός Συνήγορος του παιδιού Γιώργος Μόσχος, ο εκπαιδευτικός, πρώην πρόεδρος της Δ.Ο.Ε. Δημήτρης Μπράτης, ο συγγραφέας δημοσιογράφος Γκαζμέντ Καπλάνι, ο εκπαιδευτικός, πρόεδρος του ΚΕ.ΜΕ.ΤΕ. της ΟΛΜΕ Παύλος Χαραμής και η κριτικός βιβλίου Κατερίνα Σχινά. Οι σχολιαστές ανέδειξαν τα θετικά αποτελέσματα του προγράμματος επιμένοντας στο γεγονός ότι ο σεβασμός στις ταυτότητες των μαθητών αποτελεί θεμελιακό κίνητρο για μάθηση και κοινωνικοποίηση και τόνισαν την πολλαπλή συμβολή του Προγράμματος σ’ αυτό.

Είχα την τύχη να το παρακολουθήσω την εκδήλωση με διπλή ιδιότητα, καθώς την περίοδο 2002-2004 δούλεψα για το πρόγραμμα ως υπεύθυνος των δύο κέντρων στήριξης του προγράμματος σε Κομοτηνή και Ξάνθη, ενώ τώρα το παρακολούθησα και ως νομικός σύμβουλος των Οικολόγων Πρασίνων, οι οποίοι κάνουν μια πολύ σημαντική προσπάθεια στον τομέα του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων με μια πολύ δραστήρια θεματική ομάδα.

Θα μπορούσα να γράψω πολλές σελίδες για την εμπειρία της Θράκης και της επαφής με αυτούς τους «άλλους» Έλληνες πολίτες. Ο χώρος του κειμένου με περιορίζει για αυτό θα αναφερθώ σε ένα μικρό απόσπασμα του ντοκιμαντέρ, όπου αναφέρεται ότι κάποιο από τα παιδιά που ήταν στα κέντρα σε κάποια δραστηριότητα αναφέρθηκε στον σεβασμό του διπλού του, ενώ προφανώς εννοούσε του διπλανού του (σε αυτό η Κατερίνα Σχινά πρόσθεσε πολύ εύστοχα ότι ειδικά για τα κορίτσια της μειονότητας το διπλό τους είναι επί της ουσίας το τριπλό τους, καθώς έχουν να αντιμετωπίσουν και ζητήματα που έχουν σχέση με την θέση της γυναίκας στην κοινωνία). Εκεί κατάλαβα ότι τελικά όντως το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να κάνει κάποιος όταν έρχεται σε επαφή με κάποιον «άλλο» είναι να δείχνει σεβασμό. Να δείχνει σεβασμό στην ταυτότητα του, στα πιστεύω του, στις θέσεις του. Ο σεβασμός είναι η βάση της επαφής και της γνωριμίας μεταξύ των ανθρώπων.

Όταν ξεκίνησα να δουλεύω στην Θράκη ήμουν άσχετος με την κατάσταση που επικρατούσε εκεί, δεν ήξερα ότι μέχρι τα μέσα της 10ετίας του 1990 για να πάει κάποιος σε ορισμένα χωριά στη Θράκη έδειχνε ταυτότητα και πέρναγε φυλάκιο με μπάρα! Ήταν, στο μυαλό μου τουλάχιστον, αδιανόητο για μια ευρωπαϊκή χώρα να δείχνει τέτοια ασέβεια σε πολίτες της για λόγους πολιτικής. Τα πράγματα άλλαξαν πολύ από τότε και η βελτίωση στην εκπαιδευτική διαδικασία έπαιξε, νομίζω, σημαντικό ρόλο.

Η εκδήλωση έκλεισε με ερωτήσεις, σχόλια και παρατηρήσεις μεταξύ των παρευρισκομένων.