Με αφορμή τη νέα δίκη του αντιρρησία συνείδησης Μενέλαου Εξίογλου, η Διεθνής Αμνηστία καταδικάζει το συνεχιζόμενο κύμα συλλήψεων και διώξεων εναντίον των αντιρρησιών συνείδησης και τις πολλαπλές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.
Ο Μενέλαος Εξίογλου δικάζεται την Πέμπτη 20 Ιουνίου στο στρατοδικείο Αθηνών, με την κατηγορία της ανυποταξίας, σε μια εξ αναβολής δίκη, μετά τη σύλληψή του με τη διαδικασία του αυτοφώρου, τον περασμένο Απρίλιο. Τη δίκη θα παρακολουθήσει παρατηρητής της Διεθνούς Αμνηστίας.
Πρόκειται για τη δεύτερη δίωξη εναντίον του ολικού αρνητή στράτευσης, επειδή αρνείται για λόγους συνείδησης να υπηρετήσει τόσο τη στρατιωτική θητεία όσο και την εναλλακτική υπηρεσία, και ο οποίος έχει ήδη καταδικαστεί σε 4 μήνες φυλάκιση με 1 χρόνο αναστολή, τον περασμένο Δεκέμβριο. Επιπλέον του έχει επιβληθεί διοικητικό πρόστιμο 6.000 ευρώ.
Από την αρχή του έτους έχουν σημειωθεί τουλάχιστον 5 συλλήψεις 4 ατόμων που αρνούνται τη στράτευση για λόγους συνείδησης.
Την περασμένη Τρίτη 11 Ιουνίου είχε συλληφθεί στη Θεσσαλονίκη ο 44χρονος αντιρρησίας συνείδησης Νίκος Καρανίκας, και αφού οδηγήθηκε με τη διαδικασία του αυτοφώρου στο στρατοδικείο, η δίκη του αναβλήθηκε για την Παρασκευή 14 Ιουνίου. Την Παρασκευή, στο στρατοδικείο Θεσσαλονίκης παραβρέθηκε παρατηρήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας, όμως η δίκη πήρε νέα αναβολή για τις 2 Ιουλίου 2013.
Αυτή ήταν η δεύτερη σύλληψη του Καρανίκα μέσα σε διάστημα 4 μηνών και τουλάχιστον η 4η σύλληψή του από το 1995. Την Τετάρτη, 20 Φεβρουαρίου 2013, είχε συλληφθεί και οδηγηθεί ενώπιον της στρατιωτικού εισαγγελέα Θεσσαλονίκης με τη διαδικασία του αυτοφώρου με την κατηγορία της ανυποταξίας άρχουσα από το 1996, αδίκημα για το οποίο είχε ήδη καταδικαστεί και φυλακιστεί το 1995. Στη δίκη που είχε διεξαχθεί τελικά στις 8 Μαρτίου 2013 ο Νικόλαος Καρανίκας είχε αθωωθεί.
Οι αντιρρησίες συνείδησης δεν θα πρέπει να διώκονται αφού τόσο η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ (Γενικό Σχόλιο 22, 1993), όσο και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (υπόθεση Bayatyan κατά Αρμενίας, απόφαση 01/06/2011) έχουν αναγνωρίσει ρητά ότι το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης προστατεύεται από το δικαίωμα περί ελευθερίας σκέψης, συνείδησης και θρησκείας των Άρθρων 18 και 9 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αντίστοιχα. Ωστόσο, η Ελλάδα εξακολουθεί να μη συμμορφώνεται με τις διεθνείς υποχρεώσεις της και παραβιάζει τα δικαιώματα των αντιρρησιών συνείδησης.
Η εναλλακτική υπηρεσία στην Ελλάδα είχε και συνεχίζει να έχει τιμωρητικό χαρακτήρα, καθώς απαιτεί πολύ μεγαλύτερης διάρκειας υπηρεσία από εκείνη που προβλέπεται για το στρατό. Συγκεκριμένα η εναλλακτική υπηρεσία είναι διάρκειας 15 μηνών έναντι 9 μηνών στο στρατό ξηράς, όπου υπηρετεί η μεγάλη πλειονότητα των στρατεύσιμων. Επιπροσθέτως, η Διεθνής Αμνηστία θεωρεί ότι ο θεσμός της εναλλακτικής υπηρεσίας πρέπει να είναι καθαρά πολιτικής φύσης, εκτός της αρμοδιότητας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, συμπεριλαμβανομένης της εξέτασης των αιτημάτων για αναγνώριση της ιδιότητας του αντιρρησία συνείδησης, η οποία θα πρέπει να γίνεται με ανεξάρτητο και αμερόληπτο τρόπο. Αυτό δεν ισχύει στην Ελλάδα, δεδομένου ότι η απόφαση λαμβάνεται από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας, μετά από γνωμοδότηση πενταμελούς ειδικής επιτροπής του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας στην οποία συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, και δύο στρατιωτικοί.
Εξάλλου σε κάθε περίπτωση θα έπρεπε να έχουν σταματήσει οι διώξεις σε περιπτώσεις όπως αυτές του Εξίογλου και του Καρανίκα καθώς οι επανειλημμένες διώξεις των αντιρρησιών συνείδησης οι οποίοι έχουν προηγουμένως καταδικασθεί ή αθωωθεί για την ίδια πράξη παραβιάζουν το Άρθρο 14.7 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, το οποίο ορίζει ότι «κανένας δεν πρέπει να δικάζεται ή να τιμωρείται ξανά για αδίκημα για το οποίο έχει τελεσίδικα καταδικαστεί ή αθωωθεί σύμφωνα με το δίκαιο και τον κώδικα ποινικής δικονομίας κάθε χώρας».
Επιπλέον, ούτως ή άλλως, οι δίκες πολιτών συμπεριλαμβανομένων των αντιρρησιών συνείδησης, σε στρατοδικεία εγείρουν σοβαρές ανησυχίες. Σε αντίστοιχη περίπτωση το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει κρίνει ότι η δίκη ενός τούρκου αντιρρησία συνείδησης από ένα δικαστήριο το οποίο αποτελείται αποκλειστικά από στρατιωτικούς δικαστές παραβιάζει το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη (Άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, υπόθεση Erçep κατά Τουρκίας, απόφαση 22/11/2011).
Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις ελληνικές αρχές να εναρμονίσουν τη νομοθεσία περί αντίρρησης συνείδησης και την πρακτική με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα και συστάσεις, και να τερματίσουν αμέσως όλες τις διώξεις, τις ποινές φυλάκισης, τα διοικητικά πρόστιμα (ύψους 6.000 ευρώ) και τις διακρίσεις εις βάρος των αντιρρησιών συνείδησης.
