Ο Οικολογικός Άνεμος για την Τουριστική Κατοικία

Ανακοίνωση του “Οικολογικού Ανέμου” 

Η κυβέρνηση επιδιώκει αυτές τις μέρες να περάσει με διαδικασίες εξπρές από τη Βουλή το «Σχέδιο Νόμου (Ρυθμίσεις για την ανάπτυξη και τη δημοσιονομική εξυγίανση – θέματα αρμοδιότητας Υπουργείου Οικονομικών, Πολιτισμού και Τουρισμού και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης)  που περιλαμβάνει διαφορετικά και σοβαρά ζητήματα, ακυρώνοντας έτσι την στοιχειώδη υποχρέωση που έχει για διαφάνεια και δημόσια διαβούλευση. Τόσο η προηγούμενη κυβέρνηση όσο και η σημερινή προετοίμαζαν ένα σχέδιο που θα οδηγούσε σε μαζική κατασκευή, από μεγάλους ομίλους, των λεγόμενων «σύνθετων τουριστικών κατοικιών», δηλαδή μικτών επενδύσεων ξενοδοχείου και τουριστικών κατοικιών.

• Η Περιφέρεια δεν μπορεί να «αδιαφορήσει» για ένα θέμα που θα επηρεάσει δραματικά τα νησιά και τις νησιωτικές κοινωνίες. Πρέπει να πάρει θέση.
• Οι Περιφερειακοί Σύμβουλοι πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες που έχουν απέναντι στη συνείδησή τους, στα νησιά μας και στους νησιώτες. Προτείνουμε να αποφασιστεί να μπει και να συζητηθεί το θέμα στο Περιφερειακό Συμβούλιο στις 1 Αυγούστου στη Νάξο, ακόμα και αν χρειαστεί να «χάσουμε» τον ύπνο μας. Μάλιστα καταθέτουμε και σχετικό σχέδιο ψηφίσματος
• Οι νησιωτικές κοινωνίες να ενεργοποιηθούν πριν να είναι αργά
• Δεν πρέπει να αφήσουμε – στο όνομα των δημοσιονομικών προβλημάτων – να καταστραφούν τα νησιά και να προστεθεί τεράστιο οικονομικό χρέος. Η κρίση στις ΗΠΑ και το παράδειγμα της Ισπανίας μας θυμίζουν ότι αυτό που πάει να γίνει πρόκειται για έγκλημα εκ προμελέτης. 

Ο πρωθυπουργός, που ξεσπάθωνε εναντίον του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΠΧΣΑΑ) Τουρισμού, που προώθησε ο κύριος Σουφλιάς, φέρνει τώρα μια πολύ χειρότερη εκδοχή του. Μάλιστα η κυβέρνηση αγνοεί, αντιδημοκρατικά, πλήρως αυτούς που θα υποστούν τις κύριες συνέπειες των αποφάσεων της, δηλαδή τις νησιωτικές κοινωνίες, και όσους θα καταβάλουν το οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος από αυτές τις επιλογές. Η κατασκευαστική φούσκα αποτέλεσε την αρχή της κρίσης σε ΗΠΑ, Ισπανία και Ιρλανδία. Γιατί η Κυβέρνηση πιστεύει ότι η Ελλάδα δεν θα βυθιστεί σε ακόμα μεγαλύτερη κρίση με αυτό το σχέδιο;

Το νομοσχέδιο που θα επηρεάσει δραματικά τις νησιωτικές κοινωνίες προβλέπει:

• Κάλυψη της δομημένης  επιφάνειας με τουριστικές κατοικίες σε ποσοστό 35% ή στην καλύτερη περίπτωση 30%
• Απαιτούνται μόλις 100 ή έστω 150 στρέμματα από κάποιον επιχειρηματία, ώστε να αποκτήσει  τα πλεονεκτήματα του νομοσχεδίου. Μάλιστα κάποιοι όμιλοι που ήξεραν τα σχέδια των κυβερνήσεων έχουν προβεί ήδη σε αγορές και μεταβιβάσεις εκτάσεων, αναδεικνύοντας την μεγάλη διαπλοκή πολιτικής εξουσίας και ισχυρών οικονομικών συμφερόντων.  Ενώ τα Προγράμματα προστασίας του περιβάλλοντος, τα ρυθμιστικά σχέδια, τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια και τα Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) προχωράνε με ρυθμό χελώνας, η κυβέρνηση αλλάζει στην κυριολεξία τον χάρτη και τις πολιτικές, χωρίς στοιχειώδη διάλογο με την αυτοδιοίκηση.
• Δόμηση 100 ή 150 στρεμμάτων ακόμα και σε πολύ μικρά νησιά, ανατρέποντας την αρμονία δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος που πέτυχαν για αιώνες οι σοφές κοινωνίες στο Ν Αιγαίο. Αν και υπάρχει ήδη ένα τσουνάμι υπερδόμησης στα νησιά τις τελευταίες δεκαετίες, δεν εξετάζονται οι επιπτώσεις μέχρι τώρα στον μοναδικό φυσικό και πολιτισμικό πλούτο που αντιπροσωπεύουν τα νησιωτικά οικοσυστήματα όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά για ολόκληρη τη Ευρώπη.
• Αιγιαλοί και παραλίες που έχουν την ατυχία να βρίσκονται δίπλα σε ακίνητα που ανήκουν στα ΕΤΑ χαρακτηρίζονται πλέον μέρος των “Τουριστικών Δημόσιων Κτημάτων”, για να προωθηθεί η “ολοκληρωμένη” εκμετάλλευσή τους.

Μια τέτοιου μεγέθους αλλαγή στον τουρισμό, μαζική τουριστική κατοικία με μεγάλους συντελεστές κάλυψης επιφανειών:

• Θα ανατρέψει για πάντα τις ισορροπίες που υπάρχουν στις νησιωτικές κοινωνίες (περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές). Πιο βίαιες θα είναι οι αλλαγές για τα μικρότερα νησιά. Το πλούσιο περιβαλλοντικό και πολιτισμικό απόθεμα  θα χαθεί μια και καλή από τα νησιά μας, που αναμένεται να είναι και ο κύριος «στόχος» των επενδύσεων του συγκεκριμένου νόμου.
• Θα αφαιρέσει τουρίστες από μικρές και μεσαίες τουριστικές μονάδες και από δραστηριότητες που ενισχύουν την βιωσιμότητα των τοπικών κοινωνιών. Η υπέρμετρη δόμηση σε τουριστικούς προορισμούς λειτουργεί σε βάρος της ανταγωνιστικότητάς τους. Η υποβάθμιση του τοπίου απογοητεύει τους ευαισθητοποιημένους επισκέπτες και έτσι τείνει να μειώσει τη δαπάνη/ είσπραξη ανά επισκέπτη. Στην Ισπανία γκρεμίζουν κτίρια για να ανακτήσουν την ποιότητα στο χώρο. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές ενώσεις μικρομεσαίων ξενοδόχων και στο Ν Αιγαίο – και όχι μόνο οι περιβαλλοντικές οργανώσεις – έχουν εκφράσει τις επιφυλάξεις ή την πλήρη αντίθεσή τους στο σχέδιο, αντιλαμβανόμενοι ότι απειλείται η επιβίωσή τους.
• Θα επιταχύνει φαινόμενα συγκέντρωσης του οφέλους σε πολύ λίγους (κυρίως μεγάλες κατασκευαστικές εταιρίες και ισχυρούς τουριστικούς ομίλους) και μεταφορά του κόστους στους νησιώτες και τους πολλούς, αυξάνοντας περαιτέρω το κόστος της γης, της καθημερινής ζωής και της απόκτησης κοινωνικών υποδομών, που είναι ήδη πολλαπλάσιο για τους κατοίκους των νησιών σε σχέση με αυτό άλλων περιοχών
• Θα μεγενθύνει τα περιβαλλοντικά προβλήματα στα νησιά  (αύξηση ζήτησης για νερό,  αποβλήτων και ενέργειας). Προσθέτοντας και άλλες πιέσεις στις νησιωτικές κοινωνίες και τους δήμους –  που αδυνατούν συχνά να ανταποκριθούν στις ήδη υπάρχουσες – τις οδηγούμε σε κατάρρευση. Στα μεγάλα υπερκορεσμένα νησιά όπως η Ρόδος και η Κως, όπου είναι πιο εύκολο να βρεθούν τα 100.000 ή 150.000 τ.μ,  οι τουριστικές κλίνες είναι ήδη παραπάνω από τη φέρουσα ικανότητα τους. Για παράδειγμα, τα δύο αυτά νησιά παράγουν πάνω από 58,5% των στερεών αστικών απορριμμάτων του Ν. Αιγαίου, τα προβλήματα με την αποχέτευση ή την ενέργεια είναι ήδη τεράστια και οι λοιπές υποδομές σε αεροδρόμια, λιμάνια, δρόμους, ενέργεια κλπ δεν μπορούν να καλύψουν καν τις σημερινές ανάγκες.

Η υπέρμετρη δόμηση σε τουριστικούς προορισμούς και η αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας και φυσικών πόρων θα αυξήσει τη συμμετοχή της χώρας στην κλιματική αλλαγή, θα οδηγήσει σε αποτυχία την επίτευξη των στόχων εξοικονόμησης ενέργειας και μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, θα αυξήσει τις αρνητικές συνέπειες της προϊούσας κλιματικής αλλαγής, μεταξύ άλλων δημιουργώντας τεράστιο οικονομικό κόστος για τις νησιωτικές κοινωνίες. Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας η μη λήψη μέτρων για την κλιματική αλλαγή θα έχει οικονομικό κόστος για τη χώρα που ξεπερνάει τα 700 δισεκατομμύριο ευρώ μέχρι το τέλος του αιώνα, δυο δηλαδή φορές το σημερινό δημοσιονομικό χρέος. Θα συνεχίσουμε να ρίχνουμε λάδι στη φωτιά με πολιτικές σαν και αυτή που προωθεί η κυβέρνηση ή θα προσπαθήσουμε να την σβήσουμε;

Πρόκειται ξεκάθαρα για Τουριστική Πολιτική, με βίαιη αλλαγή χρήσεων σε βάρος του περιβάλλοντος και του τοπίου. Η μαζική τουριστική κατοικία:

• ΔΕΝ θα συμβάλει σε άνθιση άλλων μορφών οικονομίας, αντίθετα θα λειτουργήσει ανταγωνιστικά προς ολοκληρωμένες οικονομικές δραστηριότητες και βιώσιμες μορφές τουρισμού, αφού συνήθως οι χρήστες αυτών των τουριστικών κατοικιών έρχονται για λίγες μέρες – και συχνά κουβαλάνε όλα τα αναγκαία από αλλού και αφήνουν πίσω τους στερεά και υγρά απόβλητα που πρέπει να διαχειριστούν οι τοπικές κοινωνίες.   
• ΔΕΝ θα προσφέρει εργασία σε ντόπιους οικοδόμους, αφού συνήθως οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι που θα επωφεληθούν κουβαλάνε δικά τους συνεργεία από άλλες περιοχές. Υπάρχει η εμπειρία από το τι συνέβη στην Πάρο, με την εφόρμηση των κατασκευαστικών εταιριών την περίοδο της «φούσκας» του χρηματιστηρίου που μετατράπηκε σε «κατασκευαστική φούσκα» με χιλιάδες απούλητες κατοικίες.

Αυτό το μοντέλο τουρισμού συνδέεται με διαφθορά και διάλυση του κοινωνικού ιστού μικρών κοινωνιών, όπως έχει αποδειχθεί με το ισπανικό «παράδειγμα» που σήμερα είναι συνώνυμο με εκατοντάδες χιλιάδες απούλητες τουριστικές κατοικίες, καταστροφή θαυμάσιων περιοχών, διαφθορά και τεράστια οικονομική φούσκα. Όμως, φαινόμενα μεγάλης διαφθοράς έχουν καταγραφεί στους σχετικούς τομείς και στην περιφέρεια Ν Αιγαίου, όπως ξέρουμε όλοι πολύ καλά. Το σχέδιο αυτό μπορεί να επιφέρει μια καταστροφή εξίσου ή περισσότερο επώδυνη με την χρεοκοπία του κράτους.

Στερούμε από τα παιδιά μας την δυνατότητα να οργανώσουν τη ζωή τους με ένα λογικό κόστος. Ποιος θα πληρώσει την κατακόρυφη αύξηση του κόστους απόκτησης και μεταβίβασης της γης; Πώς θα μπορέσουν να στεγάσουν την δική τους ζωή όταν οι τιμές πετάνε στα ύψη; Πέρα από την στέρηση των προοπτικών να βρουν μια αξιοπρεπή ζωή, να έχουν δίκαιη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, παιδείας και πολιτισμού, θα τα φορτώσουμε με επιπλέον οικονομικά και περιβαλλοντικά χρέη;

• Ποιος θα πληρώσει το κόστος για τους δρόμους, τα δίκτυα για νερό κι ενέργεια, τις υπηρεσίες και τις υποδομές για χιλιάδες επιπλέον τουριστικές κατοικίες που θα κατοικούνται ελάχιστες μέρες το χρόνο αλλά θα απλώνονται στον χώρο, αρκεί οι επιχειρηματίες να «συγκεντρώνουν» 100-150 στρέμματα;
• Πώς θα αντιμετωπιστεί η εγκληματικότητα (κλοπές, διαρρήξεις κα) που συνοδεύουν περιοχές που χάνουν την συνοχή τους και μετατρέπονται σε προάστια αστικών περιοχών που τον περισσότερο χρόνο είναι ακατοίκητα, με άδεια σπίτια; Γιατί δεν διδασκόμαστε από όσα συμβαίνουν πλέον στην Μύκονο ή και σε άλλα νησιά;  Θα γεμίσουν τα νησιά με κάμερες, συρματοπλέγματα και σεκιουριτάδες, φαινόμενα που έκαναν ήδη την εμφάνισή τους σε κάποια νησιά;

Πιστεύουμε στη βιωσιμότητα, σε μορφές οικονομίας και τουρισμού που αποτελούν γέφυρα μεταξύ της σοφίας του παρελθόντος και ενός πράσινου/οικολογικού μέλλοντος. Υπάρχει διαφορετικός δρόμος, να αντιμετωπίσουμε την βαθιά κρίση, με κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνες πολιτικές. Χρειάζεται και η Περιφέρεια να υιοθετήσει πολιτικές που θα κάνουν ποιοτικό, οικολογικό, υπεύθυνο τον τουρισμό, ώστε να διατηρεί την ποιότητα του περιβάλλοντος τόσο για τους μόνιμους κατοίκους όσο και για τους επισκέπτες. Μόνο έτσι η κοινωνία θα κερδίσει μακροχρόνια και θα βγει ζωντανή από την κρίση.

Έχουμε καταθέσει προτάσεις για το πώς μπορεί να υπάρχει ένα διαφορετικό μοντέλο οικονομίας για το Ν Αιγαίο προς όφελος ταυτοχρόνως της απασχόλησης, της ευημερίας, του περιβάλλοντος και της κοινωνικής συνοχής. Χρειάζεται, προφανώς, να προχωρήσουμε σε αλλαγές όλων όσα μας οδήγησαν στη χρεοκοπία και στην καταστροφή, να αντιμετωπίσουμε τα δημοσιονομικά προβλήματα, να αναζωογονήσουμε μέσα από βαθιές αλλαγές προς πράσινη κατεύθυνση την οικονομία. Δεν προσφέρουν λύσεις, όμως, οι κινήσεις πανικού της κυβέρνησης ή η εξόντωση της κοινωνίας και του περιβάλλοντος στο όνομα της δημοσιονομικής «εξυγίανσης» και η επιστροφή σε ένα μοντέλο ανάπτυξης που  βασίζεται σε  συνταγές που χαρακτηρίστηκαν από παταγώδη αποτυχία και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου. Η ασυγκράτητη δόμηση έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα που δυστυχώς για τον τόπο, τα 2 κόμματα εξουσίας αδυνατούν να κατανοήσουν. Η ανάκαμψη της οικονομίας δεν προϋποθέτει καταστροφή του περιβάλλοντος, του τοπίου και του πολιτισμού. Αντιθέτως, οποιαδήποτε σοβαρή απόπειρα ανασυγκρότησης της οικονομίας σε χρονικές κλίμακες αντίστοιχες του μακροχρόνιου δανεισμού της χώρας, προϋποθέτει αδιαπραγμάτευτο σεβασμό στα παραπάνω. Δεν είναι μόνο θέμα ηθικής ή δικαιοσύνης απέναντι στις μελλοντικές γενιές. Είναι αναγκαία συνθήκη επιβίωσης.     

Οι σωστές κινήσεις στο Αιγαίο μπορούν να αποφέρουν πολλαπλασιαστικά οφέλη στην τοπική, περιφερειακή και εθνική οικονομία. Για παράδειγμα, στον ενεργειακό τομέα, το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση πετρελαίου στους σταθμούς της ΔΕΗ στα μη διασυνδεμένα με το δίκτυο νησιά, ανέρχεται ετησίως σε 700.000.000 ευρώ, ένα ποσό που αντιστοιχεί κάθε χρόνο στο ύψος 3 ΕΣΠΑ (που αφορούν το διάστημα 2007-2013). Οι τουρίστες καταναλώνουν κάθε χρόνο περίπου 40-45.000.000 γεύματα τα οποία, όμως, αποτελούνται κυρίως από τρόφιμα τα οποία εισάγονται από άλλες περιοχές αλλά και άλλες χώρες, συμβάλλοντας έτσι στην ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο της χώρας αντί να τροφοδοτούν την πρωτογενή παραγωγή, την ποιοτική και βιολογική καλλιέργεια και κτηνοτροφία αλλά και την μεταποίηση στα νησιά.

Ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ απευθύνεται στους Περιφερειακούς Συμβούλους Ν Αιγαίου, στους Δήμους και στους νησιώτες και προτείνει την έκδοση ενός ψηφίσματος που να εκφράζει την αντίθεσή του ΠΣ στο νομοσχέδιο της κυβέρνησης και στην διαδικασία του κατεπείγοντος, που έχει επιλέξει για το προωθήσει μέσα στο καλοκαίρι.

Είναι για την Περιφέρεια η ώρα των έργων και όχι των λόγων χωρίς αντίκρισμα. Ως ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ είχαμε καταθέσει εγκαίρως ερωτήσεις, είχαμε απευθύνει ερωτήματα προς την Περιφέρεια, εδώ και μήνες, που όμως απαξίωσε να μας απαντήσει. Τώρα κρινόμαστε όλοι μας και οι πράξεις ή η αδιαφορία μας θα μείνουν για πάντα χαραγμένες στην ιστορία του Ν Αιγαίου. Οι επόμενες γενιές θα μας κατηγορήσουν όχι για μόνο για όσα κάναμε μέχρι τώρα αλλά και γιατί καταστρέψαμε το μέλλον τους άβουλοι και δειλοί. Εμείς, ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ, θα παραμείνουμε η φωνή της συνείδησης. Θέλουμε να αποδείξουν όλοι οι Περιφερειακοί Σύμβουλοι ότι πράγματι ψηφίζουν κι αυτοί με βάση τη συνείδησή τους. Ας σκεφτεί ο κάθε Περιφερειακός Σύμβουλος αν θα πει το μεγάλο ΝΑΙ ή το μεγάλο ΟΧΙ στην καταστροφή ενός πολιτισμού που επιβίωση σε αρμονία με τη φύση για χιλιάδες χρόνια και κινδυνεύει από «μικρούς» πολιτικούς.

Οικολογικός Άνεμος στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου

Περιφερειακός Σύμβουλος: Νίκος Χρυσόγελος
http://ecoanemos.wordpress.com, email: ecoanemos@gmail.com