Θέμα: Υστέρηση της ελληνικής κυβέρνησης στην υιοθέτηση πολιτικών και στη λήψη μέτρων για τους άστεγους
Με γραπτή δήλωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου(1) είχε ζητηθεί δέσμευση να αναπτυχθεί από την Επιτροπή ένας ευρωπαϊκός ορισμός-πλαίσιο για τους άστεγους, να συγκεντρώνονται συγκρίσιμα αξιόπιστα δεδομένα και ενημερώσεις σχετικά με τις δράσεις και την πρόοδο των κρατών μελών. Η υποχρέωση μέριμνας για τους άστεγους προβλέπεται και από τη Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, αποτελώντας πλέον μέρος του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Σε απάντηση του 2009(2) σε σχετικό ερωτηματολόγιο(3) δηλώνεται ότι η Ελλάδα δεν έχει ακόμη υιοθετήσει επίσημο ορισμό και τυπολογία για τους αστέγους, υπάρχει σοβαρή έλλειψη αξιόπιστων στοιχείων για το πρόβλημα στέγης, η κοινωνική κατοικία δεν αποτελεί μέτρο που απευθύνεται άμεσα στους άστεγους, ενώ δηλώνεται ότι σε εθνικό επίπεδο δεν υπάρχει νομοθετική ρύθμιση για τους άστεγους. Οι άστεγοι δεν θεωρούνται ιδιαίτερη ευαίσθητη κοινωνική ομάδα και επομένως δεν υπάρχει επίσημο και αξιόπιστο σύστημα καταγραφής τους ούτε πρόνοια υποστήριξης, παρά μόνο αν ανήκουν και σε άλλη αναγνωρισμένη ειδική κοινωνική ομάδα. Αποτέλεσμα είναι ότι οι άστεγοι στην Ελλάδα τυγχάνουν εξαιρετικά ελλιπούς και αποσπασματικής κοινωνικής προστασίας και γίνονται παραλήπτες κοινωνικών υπηρεσιών χαμηλής ποιότητας.
Ερωτάται η Επιτροπή:
1. Εν όψει της θέσης της(4) ότι «απαιτείται συντονισμένη δράση για αντιμετώπιση της έλλειψης στέγης ως μιας από τις πιο ακραίες μορφές αποκλεισμoύ», ποιες πρωτοβουλίες προτίθεται να αναλάβει κατά το 2010(5);
2. Τι προτίθεται να πράξει προκειμένου να προωθήσει τη σύγκλιση των εθνικών πολιτικών για τους άστεγους και να βοηθήσει χώρες όπως η Ελλάδα με υστέρηση στην υιοθέτηση σχετικών πολιτικών;
3. Τι μέτρα πρόκειται να ληφθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο στον τομέα της πρόληψης δημιουργίας επιπλέον άστεγων, με δεδομένη την εξελισσόμενη οικονομική κρίση;
(1) http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P6-TA-2008-0163+0+DOC+XML+V0//EL
(2) από το ελληνικό Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας.
(3) Social Protection Committee/ SPC/0903/2 REV1.
(4) Joint Report on Social Protection and Social Inclusion 2009.
(5) Το 2010 έχει οριστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Έτος για την Καταπολέμηση της Φτώχειας και του Κοινωνικού Αποκλεισμού.
Απάντηση του κ. Andor εξ ονόματος της Επιτροπής
Η κύρια αρμοδιότητα για την πολιτική υπέρ των άστεγων ανήκει στα κράτη μέλη. Ο ρόλος της Επιτροπής είναι να διευκολύνεται η αμοιβαία μάθηση στο πλαίσιο της ανοικτής μεθόδου συντονισμού σχετικά με την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη (η «κοινωνική ΑΜΣ»), και να αναπτυχθεί μια καλύτερη βάση αποδεικτικών στοιχείων σε επίπεδο ΕΕ με την υποστήριξη του προγράμματος Progress(1).
Το 2009 το επίκεντρο της δέσμης κοινωνική ένταξη στο πλαίσιο της κοινωνικής ΑΜΣ ήταν η έλλειψη στέγης και ο αποκλεισμός από τη στέγαση. Σε σχέση με τα θέματα αυτά, πραγματοποιήθηκαν ορισμένες δραστηριότητες για να βελτιωθεί η κατανόησή μας σχετικά με τις αιτίες και τα χαρακτηριστικά της έλλειψης στέγης, να διευκολυνθεί η αμοιβαία μάθηση μεταξύ των κρατών μελών και να προωθηθεί η βέλτιστη πρακτική (βλέπε παράρτημα). Η έκθεση κοινωνικής κατάστασης για το 2009(2) και η κοινή έκθεση για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη για το 2010, συμπεριλαμβανομένου του συνοδευτικού εγγράφου και των χαρακτηριστικών των χωρών(3), παρουσιάζουν τα θεμελιώδη στοιχεία και τα πορίσματα της πολιτικής.
Ορισμένες δραστηριότητες πραγματοποιήθηκαν για να βελτιωθούν οι στατιστικές στον τομέα των αστέγων. Η Επιτροπή χορήγησε υποστήριξη για μια μελέτη και για ένα ειδικό σχέδιο με τίτλο «Αμοιβαία πρόοδος για το ζήτημα της έλλειψης στέγης μέσω προηγμένων και βελτιωμένων πληροφορικών συστημάτων» (Mutual Progress on Homelessness through Advancing and Strengthening Information Systems – Mphasis)(4) για τη διετή περίοδο 2008-09. Η υποομάδα «Δείκτες» της επιτροπής κοινωνικής προστασίας ενέκρινε νέους δείκτες σχετικά με το κόστος της στέγασης (ποσοστό του κόστους στέγασης στο διαθέσιμο εισόδημα και επιβάρυνση λόγω των δαπανών στέγασης), τη διαμονή υπερβολικά μεγάλου αριθμού ανθρώπων στον ίδιο χώρο και τη στέρηση στέγης. Αυτοί οι δείκτες, οι οποίοι αφορούν ειδικές πτυχές του αποκλεισμού από τη στέγαση, δημοσιεύτηκαν στο συνοδευτικό έγγραφο της κοινής έκθεσης για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη του 2010.
Για την πρόοδο του πρόσφατου έργου, για τη διαμόρφωση ισχυρής πολιτικής δέσμευσης για την καταπολέμηση της έλλειψης στέγης και τον αποκλεισμό από τη στέγαση και για να επιταχυνθεί η συνεργασία στον τομέα αυτό, οι πρωτοβουλίες 2010 είναι:
— διάσκεψη υψηλού επιπέδου με τίτλο «Αμοιβαία μάθηση σχετικά με την ενεργό ένταξη και τους άστεγους» πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, 5 και 6 Mαΐου∙
— δύο αξιολογήσεις από ομότιμους ανάμεσα στα κράτη μέλη με θέμα «Building a comprehensive and participative strategy on homelessness» (Χάραξη συνεκτικής συμμετοχικής στρατηγικής για τους άστεγους) (Πορτογαλία, 4 και 5 Nοεμβρίου) και το «The Finnish National Programme to reduce long-term homelessness» (το φινλανδικό εθνικό πρόγραμμα για τη μείωση της μακροχρόνιας έλλειψης στέγης) (Φινλανδία, 2 και 3 Δεκεμβρίου)∙
— διάσκεψη συναίνεσης για τους αστέγους διοργανώνεται από την Προεδρία του Βελγίου με την υποστήριξη της Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Εθνικών Οργανώσεων που εργάζονται με άστεγους (Feantsa)(5) (Bρυξέλλες, 9 Δεκεμβρίου)∙
— το έτος 2011, τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πραγματοποιήσουν τις απογραφές τους πληθυσμού και στέγης. Πρόκειται να διαβιβάσουν στοιχεία εναρμονισμένου αποτελέσματος στη Eurostat με βάση τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 763/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 9ης Ιουλίου 2008, σχετικά με τις απογραφές πληθυσμού και στέγασης(6). Tα στοιχεία θα περιέχουν πληροφορίες σχετικά με τους πλήρως αστέγους (άστεγοι που ζουν στον δρόμο χωρίς κατάλυμα) και τους εν μέρει αστέγους (αστέγους που αλλάζουν συχνά προσωρινό κατάλυμα) στα κράτη μέλη. Συνιστάται στα κράτη μέλη να παράσχουν συμπληρωματικά στοιχεία σχετικά με τους πλήρως άστεγους κατανεμημένα ανά φύλο και κλάσεις ανά πενταετία για τις περιοχές NUTS(7) 2 και NUTS 3, καθώς και στοιχεία σχετικά με όλους τους αστέγους και τα πρόσωπα που ζουν σε μη συμβατικές μορφές στέγασης (π.χ. παραπήγματα, καλύβες, τροχόσπιτα) κατανεμημένα ανά φύλο και κλάσεις ανά πενταετία στις περιοχές NUTS 2. Αυτά τα στοιχεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή επικαιροποιημένων στοιχείων για τους δείκτες σχετικά με τον αποκλεισμό από τη στέγαση.
Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρέχει υποστήριξη μέσω του προγράμματος Progress για βασικά δίκτυα που εργάζονται στον τομέα της έλλειψης στέγης, και ιδίως το Feantsa, και το Eurocities(8).
(1) Απόφαση 1672/2006/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Οκτωβρίου 2006, για τη θέσπιση κοινοτικού προγράμματος για την απασχόληση και την κοινωνική αλληλεγγύη — Progress, ΕΕ L 315 της 15.11.2006.
(2) http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=501&langId=en
(3) http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=757&langId=en
(4) http://www.trp.dundee.ac.uk/research/mphasis/
(5) http://www.feantsa.org/
(6) ΕΕ L 218 της 13.8.2008.
(7) Ονοματολογία των στατιστικών εδαφικών μονάδων.
(8) http://www.eurocities.eu/main.php