Χανιά, Σάββατο 4 Οκτωβρίου, Αίθουσα ΤΕΕ, Νεάρχου 23
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ: Η ΘΑ ΠΡΑΣΙΝΙΣΕΙ Η ΘΑ ΜΑΡΑΘΕΙ
Στοχεύοντας στο «πρασίνισμα» του Ελληνικού Τουρισμού οι Οικολόγοι Πράσινοι διοργανώνουν Ημερίδα με τίτλο «Τουρισμός & Οικολογία» στα Χανιά, το Σάββατο 4 Οκτωβρίου (Αίθουσα Τ.Ε.Ε., Νεάρχου 23, έναρξη 9:30 πμ) με συμμετοχή τουριστικών, περιβαλλοντικών & αυτοδιοικητικών φορέων από την Κρήτη και την υπόλοιπη Ελλάδα.
Χάρι στους αγώνες και το μεράκι φίλων της οικολογίας και της παράδοσης, οάσεις αειφορικού τουρισμού και γνησιότητας επιβιώνουν σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας. Για να μην τις καλύψει η άμμος, τόσο η μεταφορική της ομοιομορφίας όσο και η πραγματική της ερημοποίησης, χρειάζεται επειγόντως μια άλλη τουριστική πολιτική που θα υποστηρίζει το πραγματικό πράσινο αντί του πράσινου του γκολφ. Μια πολιτική που αντί για ιδιωτικούς αυτοκινητόδρομους και μαρίνες για τους ολίγους να ανοίγει σιδηρόδρομους, ποδηλατόδρομους και οικολογικά μονοπάτια για όλους. Για έναν Τουρισμό όπου οι τουρίστες θα ξαναγίνουν «μύστες», οι εργαζόμενοι οικοδεσπότες και όχι δουλοπάροικοι σε αχανή τουριστικά φέουδα, και ο «Ζευς» πάλι Ξένιος.
Πληροφορίες:
Γιώργος Τσέκος (Χανιά), τηλ. 6933370458, e-mail: tse2100@yahoo.gr
Αντώνης Πετρόπουλος (Αθήνα), τηλ. 6947127279, e-mail: a [at] ecoclub [dot] com
____________________________________________________________________________________
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ & ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ – ΗΜΕΡΙΔΑ ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ
ΧΑΝΙΑ, ΣΑΒΒΑΤΟ 4 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ – ΑΙΘΟΥΣΑ Τ.Ε.Ε. Τμ. Δυτ. Κρήτης, Νεάρχου 23
1. Εισαγωγή & Χαιρετισμοί (9:30 – 10:00 πμ)
9:30 Έναρξη Ημερίδας – Φώτης Ποντικάκης , Συνονιστής,Οικολόγοι Πράσινοι Χανίων.
9:45 χαιρετισμός – Αντώνης Πιταριδάκης – Πρόεδρος Τ .Ε.Ε. Τμ. Δυτ.Κρήτης
2. Εισηγήσεις (10:00 – 12:00)
10:00 Ελένη Μπριασούλη-Καπετανάκη, Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
«ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ – ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ»
Παρουσίαση
10:15 Σάββας Φιλίππου Αναπληρωτής Γ.Γ. Κινήματος Περιαλλοντιστών, Κύπρου
«ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ, ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ»
10:30 Μιχάλης Τρεμόπουλος Νομαρχιακός Σύμβουλος Θεσσαλονίκης. Οικολόγοι – Πράσινοι
«ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΙΣΤΙΚΕΣ ΠΙΕΣΕΙΣ ΣΤΑ ΔΑΣΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΙΣ»
10:45 Αριστείδης Παπαδάκης Παγκρήτιο Δίκτυο Περιβαλλοντικών Οργανώσεων ״ΟικοΚρήτη״
«ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ»
11:00 Ρούλα Καστρινάκη Ξενώνας Καμάρες, Μαχαιροί Χανίων
«Ο ΔΙΚΑΙΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΝ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΜΕ»
11:15 Αντώνης Πετρόπουλος Συντονιστής Ομάδας Τουρισμού, Οικολόγοι – Πράσινοι
«ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ»
Παρουσίαση
3. Παρεμβάσεις Εκπροσώπων Φορέων (12:00 – 3:00 μ.μ.)
1. Γρηγόρης Αρχοντάκης. Νομάρχης Χανίων
2. Γιάννης Κοτσιφάκης Γραμματέας Τ.Ε.Δ.Κ. Ν. Χανίων
3. Γεωργία Νικηφοράκη Πρόεδρος Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Ν. Χανίων
4. Νίκος Κόρακας Πρόεδρος Συλλόγου Ξενοδόχων Ν. Χανίων
5. Κώστας Κουκουράκης Δήμαρχος Ινναχωρίου (Λαφονήσι )
6. Σπύρος Δανέλλης Δήμαρχος Χερσονήσου
7. Στέλλα Αλφιέρη Δήμος Κανδάνου (εκπρ. Αντιπολίτευσης)
8. Τάσος Γούργουρας Ξενώνας Μηλιά
9. Μανώλης Τσαντάκης Φωτογράφος, Δημοτικός Σύμβουλός Ιτάνου (Κάβο Σίδερο)
10. Ιωάννης Μαργαρώνης Πρόεδρος Εμπορικού Συλλόγου Χανίων
11. Μελίτα Λαζαράτου Υπέυ. Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης . Μεσόγειος SOS
Παρουσίαση
12. Γεωργία Κίκου Υπευθ. Δράσεων Ευαισθητοποίησης. Ελληνικής Εταιρίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού
Παρουσίαση
13. Ηλίας Γιαννήρης Πολεοδόμος- Χωροτάκτης, Επίκουρος καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης
Παρουσίαση
4. Διακοπή. – Γεύμα στο Παλιό Λιμάνι των Χανίων (3:00-5:00 μ.μ.)
5. Τραπέζια Εργασíας (5:00 – 7:00 μ.μ.)
Α. Μαζικός Τουρισμός – συντονιστής Αντώνης Πετρόπουλος
Β. Εναλλακτικός Τουρισμός – συντονιστρια Ρούλα Καστρινάκη
Γ. Νομικά θέματα – συντονιστής Κώστας Διάκος
6. Συμπεράσματα και κλείσιμο ημερίδας (7:00 – 7:30μ.μ )
Γιώργος Τσέκος, Αντώνης Πετρόπουλος, Ρούλα Καστρινάκη, Κώστας Διάκος , Νικός Χρυσόγελος, Μιχάλης Τρεμόπουλος, Φώτης Ποντικάκης.
Την Παρασκευή 3 Οκτώβρη και ώρα 6μ.μ. θα δωθει συνέντευξη Τύπου στην Αίθουσα Τ.Ε.Ε. Νεάρχου 23
Για πληροφορίες:
Γιώργος Τσέκος (Χανιά) 6933370458 – tse2100@yahoo.gr
Αντώνης Πετρόπουλος (Αθήνα) 6947127279 – a [at] ecoclub [dot] com
Επείγουσα η ανάγκη αλλαγών του κυρίαρχου τουριστικού μοντέλου
Οι Οικολόγοι Πράσινοι (ΟΠ) ζητούν γενικότερη αλλαγή κατεύθυνσης, προς ένα Τουρισμό που θα σέβεται το περιβάλλον, που δεν θα τσαλαπατάει τις προστατευόμενες περιοχές, τους νόμους και το σύνταγμα, που δεν θα φοροδιαφεύγει, που θα σέβεται και θα ωφελεί πραγματικά τις τοπικές κοινωνίες και θα συνδέεται με άλλες βιώσιμες τοπικές οικονομικές δραστηριότητες, που θα βασίζεται στην ποιότητα και τη μόρφωση, και όχι στην εκμετάλλευση ανηλίκων και μεταναστών, που θα δημιουργεί ουσιαστικές θέσεις εργασίας με ανθρώπινες εργασιακές συνθήκες για όλους, που δεν θα βάζει τον αγρότη να κουρεύει το γκαζόν ή να κουβαλάει τα μπαστούνια του γκόλφ. Προς ένα μη-ενεργοβόρο Τουρισμό που δεν θα στηρίζεται στην υπερκατανάλωση αλλά στην εξοικονόμηση αγαθών και πολύτιμων φυσικών πόρων όπως το νερό, που δεν θα εντείνει τις ήδη ορατές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και την ερημοποίηση, αλλά θα συντελεί στην προστασία του κλίματος.
Οι πρόσφατες ανθρώπινες τραγωδίες στη Μύκονο αλλά και στη Σαντορίνη – όπου ακόμα βρίσκεται το επικίνδυνο για το θαλάσσιο περιβάλλον κουφάρι του ναυαγίου του Sea Diamond – δεν αποτελούν κεραυνό εν αιθρία, είναι η κορυφή του παγόβουνου, σημάδια ενός μοντέλου τουρισμού που μετατρέπεται από ευκαιρία σε κατάρα για τις τοπικές κοινωνίες. Οι κάτοικοι τουριστικών περιοχών γίνονται μάρτυρες ή ακόμα και θύματα (βλέπε Ομαλός, Μάλια, Χερσόνησος, Ζάκυνθος, Κέρκυρα) εκτρόπων από έναν ανερχόμενο υπόκοσμο και από μια Πολιτεία που τον ανέχεται. Μετά την καταστροφή των ελληνικών πόλεων και την υποβάθμιση των παράκτιων αστικών περιοχών, η επέλαση του τσιμέντου, του εύκολου χρήματος και των καταναλωτικών συνηθειών μιας μη βιώσιμης συμπεριφοράς απειλεί με πλήρη κατάρρευση τις φυσικές περιοχές που έχουν απομείνει και τα νησιά μας, που τείνουν να μετατραπούν σε προάστια των ελληνικών και ευρωπαϊκών πόλεων με την μετατροπή τους σε παραθεριστικές κατοικίες κατοίκων κυρίως υποβαθμισμένων πόλεων. Φαινόμενα που υποτίθεται μας ωθούν να εγκαταλείψουμε έστω και για λίγο τις απάνθρωπες πόλεις (μποτιλιάρισμα, φασαρία, ρύπανση, σκουπίδια, εκνευρισμός, βία), τείνουν να γίνουν καθεστώς τον Αύγουστο σε πολλά κάποτε ήσυχα και γαλήνια μέρη, με αντίτιμο, μάλιστα, την αστρονομική άνοδο των τιμών αγαθών και γης.
Την ίδια ώρα που τα υπουργικά χείλη εκφέρουν πανηγυρικούς περί αειφορικού τουρισμού, νομίζοντας ότι αποτελεί απλώς το μαγικό πράσινο ραβδί για την περίφημη «επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου», οικονομικά συμφέροντα με τη στήριξη τοπικών παραγόντων και βουλευτών κυρίως από ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, επιχειρούν να λεηλατήσουν ακόμη και προστατευόμενες περιοχές που εντάσσονται στο δίκτυο Ευρωπαϊκών Οικοτόπων ΦΥΣΗ 2000, όπως την Στροφυλιά στην Πελοπόννησο, το Λαφονήσι στα Χανιά και τα Σεϊτάνια στη Σάμο.
Παρά τις αντιξοότητες, οάσεις πραγματικά αειφορικού τουρισμού που σέβεται τη φύση και τον πολιτισμό του τόπου επιβιώνουν σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας. Οι Οικολόγοι Πράσινοι ζητούν να υποστηριχθούν και να αποτελέσουν «καλά παραδείγματα» για αλλαγή συνολικά του τουριστικού μοντέλου στη χώρα μας! Αντί να επιδοτούνται, άμεσα και έμμεσα, πολυεθνικοί όμιλοι-οδοστρωτήρες, αντί να ξεπουλιέται η γη και ο Τουρισμός της χώρας μέσω συγκροτημάτων παραθεριστικών κατοικιών που δίνουν το τελειωτικό χτύπημα στα νησιά και τις φυσικές περιοχές, αντί να προωθούνται με γενναίες επιδοτήσεις φαραωνικά πρότζεκτ (ΠΟΤΑ Μεσσηνίας ή Κάβο Σίδερο στο Λασίθι), κοντόφθαλμων και μεσοπρόθεσμα καταστροφικών μοντέλων, αντί να δημιουργούνται συνεχώς νέα αεροδρόμια για τσάρτερ και νέοι αυτοκινητόδρομοι ενώ παραμελούνται τα μέσα μαζικής μεταφοράς, οι Οικολόγοι Πράσινοι προτείνουν να (υπο)στηριχθεί η ραχοκοκαλιά του Ελληνικού Τουρισμού, η οικογενειακή επιχείρηση ώστε να μπορέσει αφενός να συνδεθεί με ήπιες, πιο οικολογικές μορφές τουρισμού που θα αναδεικνύουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της κάθε περιοχής και αφετέρου να πετύχει υψηλές οικολογικές αποδόσεις, με την ανάπτυξη των αναγκαίων υποδομών και συμπεριφορών για εξοικονόμηση νερού και πρώτων υλών, για βελτίωση των κτιρίων στη βάση της ενεργειακής αποδοτικότητας και της μείωσης της σπατάλης ενέργειας. Μεταξύ των πολλών πλεονεκτημάτων, είναι και η – μέσω αυτής της πολιτικής – δημιουργία ισχυρών «συμφερόντων» και εργαλείων διατήρησης και βιώσιμης διαχείρισης του φυσικού και πολιτισμικού μας πλούτου μακροχρόνια, η δημιουργία πραγματικά βιώσιμων τοπικών οικονομικών δραστηριοτήτων και η οικολογικά – κοινωνικά βιώσιμη ανάπτυξη της υπαίθρου.
Το φυσικό περιβάλλον, τα μονοπάτια, η τοπική αρχιτεκτονική, το αγροτικό τοπίο, ο κοινωνικός ιστός της ελληνικής υπαίθρου, ο οικογενειακός χαρακτήρας του τουρισμού, η αυθεντικότητα, οι παραδόσεις, η διατροφή, το ελληνικό μέτρο, αποτελούν – αν και υποτιμώνται – τον πραγματικό μαγνήτη για τα (ήδη πολλά) εκατομμύρια των επισκεπτών, και όχι ο μιμητισμός παρωχημένων προτύπων, όπως τα γκολφ σε άνυδρες περιοχές, η υπερβολή και η χλιδή σε περιοχές που ανέδειξαν κάποτε τον πολιτισμό του μέτρου και της ποιότητας, οι περίκλειστες μεγάλες τουριστικές μονάδες. Αλλά ούτε και τα ποτά «μπόμπες», οι μπράβοι, ο σεξοτουρισμός, τα φτηνά πακέτα που δεν αφήνουν τίποτε, ή η εργοδοτική ασυδοσία είναι κάτι που πραγματικά προσφέρει στην κοινωνία και την οικονομία. Ας αφήσουμε το γκαζόν, τη χλιδή, τις τρύπες του γκολφ και τις τρύπες στο νερό σε αυτούς που δεν έχουν κάτι άλλο να αναδείξουν.
Πρέπει η Κυβέρνηση, αλλά και μεγάλο μέρος του πολιτικού συστήματος, να σταματήσει να αντιμετωπίζει τον Τουρισμό ως μία ακόμα βιομηχανία, και μάλιστα «βαριά», η οποία συνεισφέρει με κάποιο μαγικό τρόπο δισεκατομμύρια και δεν απαιτεί ιδιαίτερη υπουργική ενασχόληση παρά κοσμητικές παρεμβάσεις και κοσμικές εκδηλώσεις. Ας διδαχθεί από τα λάθη άλλων τουριστικών χωρών όπως η Ισπανία αλλά και η γειτονική Βουλγαρία που τώρα γκρεμίζουν! Και ας οικοδομήσουμε έναν επιλεκτικό τουρισμό, που αναδεικνύει αντί να καταστρέφει, που αναβαθμίζει αντί να ισοπεδώνει, που σέβεται αντί να καταρρακώνει, που αξίζει αντί να υποβαθμίζει. Καθώς σημαντικά τμήματα τόσο των τοπικών κοινωνιών και φορέων όσο και του τουριστικού τομέα φαίνεται ότι αρχίζουν να αναζητούν μια διαφορετική πορεία στον τουρισμό, αξίζει να συνεργαστούμε και να αποτελέσουμε από κοινού μια δύναμη που θα ταράξει τα λιμνάζοντα νερά και θα ανοίξει οικολογικά βιώσιμα μονοπάτια.
__________________________________________________________
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ 1
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ:
ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
Το τρίπτυχο ‘τουρισμός-περιβάλλον-τοπική ανάπτυξη’ κατέχει κεντρική θέση στην επιστημονική και πολιτική συζήτηση μια που η επίτευξη αρμονικών και ισόρροπων σχέσεων μεταξύ των τριών, άρρηκτα συνδεδεμένων, συνιστωσών του αποτελεί συνθήκη και στόχο για αειφόρο ανάπτυξη σε τουριστικούς προορισμούς. Οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις που καταγράφονται μεταξύ τους, παρά τη σωρευμένη επιστημονική γνώση και εμπειρία, μπορούν να αποδοθούν, σε μεγάλο βαθμό, στο μονοδιάστατο και αποσπασματικό τρόπο με τον οποίο προσεγγίζεται η ανάλυση του τρίπτυχου και στο μοντέλο διακυβέρνησης που εφαρμόζεται. Η ‘διακυβέρνηση’ αφορά στους κανόνες, στις διαδικασίες και στα μέσα (πολιτικές και θεσμούς) με τα οποία η κοινωνία διαχειρίζεται τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές της υποθέσεις με βάση τις εκάστοτε κρατούσες αξίες (δικαιώματα και υποχρεώσεις) για να επιτύχει τους στόχους της. Είναι έννοια ευρύτερη της παραδοσιακής κυβέρνησης. Περιλαμβάνει φορείς της επίσημης κυβέρνησης, του ιδιωτικού τομέα και του ευρύτερου κοινωνικού τομέα από όλα τα χωρικά-οργανωτικά επίπεδα. Η ‘αειφόρος διακυβέρνηση’ προσανατολίζεται στην επίτευξη αειφόρου ανάπτυξης, της αναπτυξιακής διαδικασίας, δηλαδή, που επιδιώκει τη μετάβαση και διατήρηση μέσα στο χρόνο της ακεραιότητας του περιβάλλοντος και σταθερής οικονομικής και κοινωνικο-πολιτιστικής ευημερίας.
Μέσα από το πρίσμα μιας ολιστικής θεώρησης, η εισήγηση πραγματεύεται επιλεγμένα ζητήματα αειφόρου διακυβέρνησης σε τουριστικούς προορισμούς. Πιο συγκεκριμένα, εξετάζει (α) τους επιθυμητούς στόχους όσον αφορά στις σχέσεις τουρισμού, περιβάλλοντος και τοπικής ανάπτυξης, (β) το μοντέλο διακυβέρνησης που συνάδει με αυτούς τους στόχους και (γ) τα ανοικτά ερωτήματα σχετικά με την εφικτότητα εφαρμογής του.
Η ολιστική προσέγγιση αντιμετωπίζει την πραγματικότητα ως ενιαία και αδιαίρετη που συγκροτείται από κοινωνικο-περιβαλλοντικά συστήματα. Οι οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές όψεις και διαστάσεις των φαινομένων, όπως στην περίπτωση του τρίπτυχου, είναι αλληλένδετες, τόσο στο ίδιο επίπεδο και χρονικό πλαίσιο όσο και μεταξύ διαφορετικών επιπέδων και μέσα στο χρόνο. Αν αναλυθούν μονοδιάστατα και αποσπασματικά, τα αποτελέσματα θα είναι μεροληπτικά, με περιορισμένη ουσιαστική και πρακτική σημασία, οι δε προτάσεις που βασίζονται σ’ αυτά είναι πιθανό να έχουν περιορισμένη και αμφίβολη αποτελεσματικότητα. Τα κοινωνικο-περιβαλλοντικά συστήματα μελετώνται με βάση τις αρχές των έμβιων συστημάτων και η διαχείριση τους στηρίζεται στη οικοσοσυστημική προσέγγιση, μια ολιστική στρατηγική που εστιάζει στη βελτιστοποίηση των ωφελειών που προσφέρει ένα οικοσύστημα, δηλαδή όλης της γκάμας των υλικών και άϋλων προϊόντων και υπηρεσιών από τις οποίες εξαρτάται η επιβίωση και η ευημερία των ανθρώπων. Αυτή η προσέγγιση συνθέτει κοινωνική και οικονομική με οικολογική πληροφορία κι έτσι συνδέει άμεσα τις ανθρώπινες ανάγκες με τη βιολογική ικανότητα των οικοσυστημάτων να τις εκπληρώσουν. Σημαντικός και καθοριστικός θεωρείται ο ρόλος των θεσμών, γενικά, και των καθεστώτων πόρων και περιβάλλοντος ειδικότερα, τόσο στη δημιουργία όσο και στην αντιμετώπιση των κοινωνικο-περιβαλλοντικών προβλημάτων.
Ο τουρισμός είναι ένα πλέγμα δραστηριοτήτων, γενικών και ειδικευμένων (τουριστικών), τοπικών και υπερ-τοπικών (ταξίδι προς και μέσα στον προορισμό, με σκοπό να “καταναλωθούν” συγκεκριμένα καταναλωτικά και μη-καταναλωτικά θέλγητρα, διαμονή και διατροφή, αξιοθέατα, ψυχαγωγία, ειδικές και γενικές υπηρεσίες). Κατά συνέπεια, ‘ενθηκεύεται’ στο τοπικό σύστημα. Οι τοπικοί οικονομικοί τομείς και οι πόροι χρησιμοποιούνται τόσο από τους ντόπιους όσο και από τους τουρίστες/επισκέπτες και συμμετέχουν αναγκαστικά, έμμεσα ή άμεσα, στην παραγωγή του τελικού τουριστικού προϊόντος. Ο τουρισμός είναι μια από τις πολλές αναπτυξιακές επιλογές της τοπικής οικονομίας. Το μεγάλο ερώτημα είναι πως θα κατανεμηθούν οι πόροι και οι υπηρεσίες του περιβάλλοντος ανάμεσα στον τουρισμό (για παραγωγή ‘τουριστικού προϊόντος’) και στις άλλες δραστηριότητες.
Ο τουρισμός βρίσκεται σε αμφίδρομη σχέση με την εθνική, περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Η βιωσιμότητα του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη βιωσιμότητα της περιοχής υποδοχής, της ευρύτερης περιφέρειας και της χώρας. Οι επιπτώσεις του στο περιβάλλον και τους πόρους σχετίζονται με τις (αλληλένδετες) επιπτώσεις των δραστηριοτήτων που τον συγκροτούν. Η σχέση τουρισμού και περιβάλλοντος είναι αρκετά διαταραγμένη λόγω της υπέρμετρης χρήσης φυσικών πόρων (νερό, ατμόσφαιρα, οικοσυστήματα, έδαφος) και τις αρνητικές επιπτώσεις της τουριστικής δραστηριότητας στους φυσικούς αποδέκτες, το τοπίο, και την ανθρώπινη υγεία.
Οι τουριστικοί πόροι περιλαμβάνουν υλικούς και άϋλους πόρους των οποίων οι χρήσεις είναι καταναλωτικές και μη-καταναλωτικές (π.χ. παρατήρηση τοπίου), από όλες τις κατηγορίες τουριστών και τους ντόπιους. Οι πόροι αυτοί έχουν τα χαρακτηριστικά των συλλογικών πόρων (‘κοινών’) ή πόρων συλλογικής χρήσης (common pool resources). Δηλαδή, είναι αδιαίρετοι, δεν μπορεί να αποκλεισθεί, για πρακτικούς ή/και ηθικούς λόγους, κάποια ομάδα από τη χρήση τους και υπάρχει ανταγωνισμός και κορεσμός στη χρήση τους (η χρήση τους ενός μειώνει τη διαθέσιμη ποσότητα για τους άλλους). Τα δικαιώματα χρήσης τους δεν ταυτίζονται αναγκαστικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς τους. Τα τουριστικά ‘κοινά’ ανήκουν σε όλους και σε κανένα ξεχωριστά. Η διατήρηση τους, με σκοπό τη διαρκή (αειφόρο) χρήση τους, είναι υπόθεση όλων. Αντιμετωπίζουν τα χαρακτηριστικά προβλήματα των ‘κοινών’, υπερ-χρησιμοποίηση και έλλειψη κινήτρων να επενδύσουν οι ιδιώτες στη διατήρηση ή/και βελτίωση τους, που συνήθως απορρέουν από έλλειψη ή ανεπάρκεια σχεδιασμού και ελέγχου στη χρήση τους. Η παρουσία αυτών των προβλημάτων δεν ευνοεί την αειφόρο τοπική ανάπτυξη διότι φθείρονται οι πόροι και αδυνατούν να στηρίξουν άγνωστο πλήθος τοπικών δραστηριοτήτων στο μέλλον.
Αειφόρος ανάπτυξη σε τουριστικούς προορισμούς, ή αειφόρος συνύπαρξη, είναι η ανάπτυξη η οποία ικανοποιεί τις ανάγκες των τουριστών και των περιοχών υποδοχής στο παρόν και συγχρόνως προστατεύει (δεν περιορίζει/αποκλείει) και αυξάνει τις αναπτυξιακές επιλογές και δυνατότητες στο μέλλον. Η τοπική κοινωνία ωφελείται προάγοντας τους δικούς της στόχους και αποφεύγοντας το κόστος της επιλογής. Ο τουρισμός είναι αειφόρος όταν αναπτύσσεται και διατηρείται σε μια περιοχή (κοινότητα, περιβάλλον) με τέτοιο τρόπο και σε τέτοια κλίμακα που παραμένει βιώσιμος για απροσδιόριστη περίοδο και δεν υποβαθμίζει ή μεταβάλλει το περιβάλλον (ανθρώπινο και φυσικό) σε τέτοιο βαθμό που να εμποδίζει την επιτυχή ανάπτυξη και ευημερία άλλων δραστηριοτήτων και διεργασιών.
Η αειφόρος διακυβέρνηση σε τουριστικούς προορισμούς προϋποθέτει κατάλληλη στοχοθεσία και μοντέλο διακυβέρνησης. Γενικός στόχος είναι η επιβίωση του τοπικού συστήματος και η αντιμετώπιση της αβεβαιότητας του μέλλοντος. Απ’ αυτόν απορρέουν οι κύριοι στόχοι: εξασφάλιση της ικανότητας επαναφοράς-προσαρμοστικότητας (resilience) και ακεραιότητας του τοπικού κοινωνικο-περιβαλλοντικού συστήματος, αυτάρκεια (τοπική κάλυψη ζωτικών αναγκών), επάρκεια πόρων και κεφαλαίου, μειωμένη εξάρτηση από έξωθεν στήριξη, κυρίως όσον αφορά κρίσιμους πόρους και πόρους που δεν ελέγχονται τοπικά, διατήρηση της περιβαλλοντικής και πολιτισμικής ποικιλότητας, πλεόνασμα πόρων για ευελιξία προσαρμογής στην αντιμετώπιση της αβεβαιότητας, θωράκιση έναντι περιβαλλοντικών και κοινωνικο-οικονομικών μελλοντικών αναγκών και ‘κρίσεων’, φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών, για ασφάλεια και μειωμένη τρωτότητα περιβάλλοντος και κοινωνιών.
Περισσότερο εξειδικευμένοι περιβαλλοντικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί στόχοι περιλαμβάνουν: συντηρητική, ισόρροπη, πολυ-λειτουργική, συμπληρωματική και ισότιμη χρήση από όλες τις δραστηριότητες των φυσικών και ανθρώπινων πόρων (και κυρίως των κρίσιμων), διατήρηση στρατηγικών αποθεμάτων πόρων, σεβασμός της περιβαλλοντικής και κοινωνικο-πολιτισμικής φέρουσας ικανότητας, διαρκής θετική καθαρή οικονομική ευημερία, ικανότητα της περιοχής για αυτό-τροφοδοτούμενη ανάπτυξη, μείωση τοπικών και περιφερειακών κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων και τρωτότητας, διατήρηση επαρκούς τουριστικής ζήτησης και κερδοφορίας, βελτίωση της τοπικής ποιότητας ζωής και παροχή ποικίλων επιλογών και ευκαιριών ζωής για όλους, διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας, ευημερία, ικανοποίηση, ευκαιρίες πρόσβασης όλων των κοινωνικών ομάδων, ημεδαπών και αλλοδαπών, τουριστών σε πόρους της κοινής φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, μέτρο στη στάθμιση των περιβαλλοντικών, οικονομικών και κοινωνικών στόχων όταν αξιολογούνται εναλλακτικές υπό συνθήκες αβεβαιότητας, ισόρροπη κατανομή κόστους και ωφέλειας των αναπτυξιακών επιλογών ανάμεσα σε κοινωνικές ομάδες, δημοκρατική διακυβέρνηση και δημοκρατικοί θεσμοί.
Οι παραπάνω στόχοι προάγονται μέσω προσαρμοστικής συν-διαχείρισης, που είναι μια συστηματική επιστημονική διαδικασία ολοκληρωμένης διαχείρισης μιας περιοχής ή ενός συνόλου πόρων υπό συνθήκες αβεβαιότητας. Σ’ αυτή συμμετέχουν ισότιμα, και μοιράζονται την εξουσία και την ευθύνη για τη διαχείριση των κοινών πόρων, δημόσιοι, ιδιωτικοί και κοινωνικοί εταίροι μέσω συμπράξεων ώστε να παράγονται οικονομικά αποδοτικές, κοινωνικά ωφέλιμες και περιβαλλοντικά ορθές λύσεις. Είναι μια διαρκής διαδικασία κοινωνικής και θεσμικής έμπρακτης μάθησης. Η εμπειρία από την εφαρμογή αναδρά και χρησιμοποιείται, σε συνδυασμό με σωρευμένη παραδοσιακή οικολογική γνώση, για βελτίωση διαχειριστικών πρακτικών και σχετικών θεσμών.
Η προσαρμοστική συν-διαχείριση αναγκαστικά μεταφράζεται σε συγκεκριμένο μοντέλο διακυβέρνησης: την προσαρμοστική διακυβέρνηση, μια παραλλαγή του σύγχρονου μοντέλου της δικτυωμένης διακυβέρνησης. Περιλαμβάνει κρατικούς και μη-κρατικούς εταίρους, από πολλά χωρικά-οργανωτικά επίπεδα, όπως διεθνείς οργανισμούς, κεντρική, περιφερειακή, τοπική διοίκηση, επαγγελματικές και άλλες οργανώσεις, ΜΚΟ, τοπικές οργανώσεις, επιστημονική κοινότητα και σχετικά δίκτυα, συμβουλευτικούς οργανισμούς. Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις όσον αφορά στη χρήση των πόρων κάθε μιας κατηγορίας χρηστών των πόρων – ιδιοκτητών, νομέων (κατόχων δικαιωμάτων χρήσης), καταναλωτών – ρυθμίζονται θεσμικά. Οι δομές και διαδικασίες διακυβέρνησης επιδιώκουν τον διοικητικό και λειτουργικό συντονισμό καθώς και τη συνάρθρωση των πολιτικών ώστε να προωθείται η συμμετοχή και η συνεργασία μεταξύ των εταίρων. Σημαντικός είναι ο ρόλος των δικτυώσεων μεταξύ εμπλεκομένων φορέων, των διαδικασιών δημόσιας συμμετοχικής διαβούλευσης, της περιβαλλοντικής ενσωμάτωσης και των διαδικασιών ελέγχου και λογοδοσίας.
Συγκεκριμένα θεσμικά, νομικά, οικονομικά, δημοσιονομικά, τεχνικά, επικοινωνιακά και άλλα εργαλεία προσφέρονται για το σκοπό αυτό. Τα κυριότερα από αυτά είναι τα καθεστώτα των πόρων, τα δικαιώματα συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων διαφόρων κατηγοριών χρηστών (βλ. και Συνθήκη Άαρχους), ο ολοκληρωμένος δημόσιος αναπτυξιακός-χωρικός σχεδιασμός, ο γενικός/στρατηγικός και ειδικός χωρικός και τομεακός σχεδιασμός, η κοστολόγηση των πόρων ανά κατηγορία χρήστη/χρήσης, ο ‘πράσινος’ προϋπολογισμός και η ‘πράσινη’ λογιστική, η κατάργηση των στρεβλών και η ενίσχυση των ‘πράσινων’ επιδοτήσεων, οι δημόσιες βάσεις συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων, τα συστήματα ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής διαχείρισης, η γενική και περιβαλλοντική παιδεία, οι δείκτες κατάστασης και αξιολόγησης περιβάλλοντος, τουρισμού, ανάπτυξης. Η αποτελεσματική χρήση αυτών των εργαλείων απαιτεί τη σωστή σύνθεση τους (μίγμα εργαλείων) με βάση τον δημόσιο σχεδιασμό και στοχοθετημένες δράσεις καθώς και σύστημα παρακολούθησης της πιστής και συνεπούς εφαρμογής τους.
Οι πιθανότητες επιτυχίας της προσαρμοστικής διακυβέρνησης για την επίτευξη των στόχων της αειφόρου συνύπαρξης σε τουριστικούς προορισμούς επηρεάζονται από την πολύ μεγάλη αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τον τουρισμό, το περιβάλλον και την τοπική ανάπτυξη, καθώς και τις μεταξύ τους σχέσεις, γιατί τα κοινωνικο-περιβαλλοντικά συστήματα και προβλήματα είναι δυναμικά, πολύπλοκα, ρευστά και οι ανταποκρίσεις τους σε παρεμβάσεις είναι απρόβλεπτες, κάτι που επιβάλλει την εφαρμογή της αρχής της προφύλαξης και της πρόληψης. Αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά που υποδεικνύουν την υιοθέτηση του μοντέλου της προσαρμοστικής συν-διαχείρισης αποτελούν συγχρόνως και τους κύριους λόγους στους οποίους οφείλεται η δυσκολία εφαρμογής του. Πλήθος παραγόντων δυσχεραίνουν τη δημιουργία των αναγκαίων συνθηκών για την επίτευξη ευρείας συμμετοχής, συναπόφασης, και συντονισμού, που είναι η πεμπτουσία της διακυβέρνησης. Κυριότερος μεταξύ αυτών είναι η απουσία συλλογικού κοινωνικού οράματος και αξιακού συστήματος καθώς και στρατηγικού περιβαλλοντικού προσανατολισμού γιατί στους τουριστικούς προορισμούς απουσιάζει ο εκ των ων ουκ άνευ παράγοντας για την επίτευξη αειφόρου διακυβέρνησης: το επαρκές και πλήρες κοινωνικο-πολιτισμικό και πολιτικό κεφάλαιο. Πιο συγκεκριμένα, απουσιάζουν η πολιτική βούληση για ολοκληρωμένο δημόσιο σχεδιασμό και διαχείριση, η ισόρροπη κατανομή πολιτικής δύναμης και δικαιωμάτων λήψης αποφάσεων μεταξύ κοινωνικών ομάδων, γηγενών και τουριστών, η αποδοχή από όλους τους χρήστες του «κοινού» χαρακτήρα των τουριστικών πόρων και η αναγνώριση των πολλαπλών διαχρονικών αξιών τους, οι επιμελητές-κλειδιά, τα κοινωνικά δίκτυα και το κλίμα εμπιστοσύνης, η παράδοση αυτορρύθμισης και αυτο-συγκράτησης που σε συνδυασμό με την κρατούσα πολιτική και πολιτειακή κουλτούρα εμποδίζουν την καλλιέργεια πνεύματος και ήθους επιμελητείας των πόρων και τις κοινωνικές διαδικασίες ‘μάθησης’. Η έλλειψη ενημέρωσης και παιδείας (γενικής και περιβαλλοντικής) στερεί τους χρήστες από τη γνώση των εναλλακτικών δυνατοτήτων διαχείρισης των ‘κοινών’. Συνεπώς, δεν βλέπουν ότι έχουν συμφέρον στη διατήρηση και συν-διαχείριση των πόρων και αναγκαστικά καταφεύγουν στις γνωστές αλλά μη-αειφορικές λύσεις. Έτσι, δεν μπορούν να υλοποιηθούν αρκετές αξιόλογες προτάσεις που γίνονται για την αξιοποίηση των εγγενών συγκριτικών πλεονεκτημάτων των τουριστικών προορισμών.
Το τελικό αποτέλεσμα είναι ότι δεν διαμορφώνεται συλλογικό αίτημα για αειφόρο διακυβέρνηση και ακυρώνονται οι προσπάθειες έστω και πιλοτικής εφαρμογής της ιδέας. Αλλά μόνο «…. το κοινό συμφέρον κάνει τους ανθρώπους να ζουν μαζί, αφού τούτο συμβάλλει στο να ζουν καλά …» (Αριστοτέλης «Πολιτικά», Βιβλίο τρίτο, εδάφιο 6).
Ελένη Καπετανάκη-Μπριασούλη, Καθηγήτρια
Τμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Μυτιλήνη, Λέσβος
___________________________________________________________
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ 2
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ :ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ
ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΑΠΟ ΣΑΒΒΑ ΦΙΛΙΠΠΟΥ – ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΓΕΝΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΣΤΩΝ ΚΥΠΡΟΥ.
Και βγήκεν η σεβάσμια η ωραία θεά και γύρω-γύρω χλόη κάτω από τα λυγερά τα πόδια της ξεφύτρωσε και τούτην Αφροδίτη λεν οι άνθρωποι και οι Θεοί γιατί γεννήθηκε από τον αφρό” (Ησίοδος, Θεογονία)
Η Κύπρος από αρχαιοτάτων χρόνων ήταν τουριστικός προορισμός. Θέλετε η γεωγραφική της θέση (στη μέση του τριγώνου των πιο αρχαίων λαών της εποχής , του Ελληνικού , του Αιγυπτιακού και των πολιτισμών της Μεσοποταμίας ) , θέλετε το κλίμα της, μεσογειακό και καλοκαιρινό τουλάχιστον 9 μήνες τον χρόνο, θέλετε ο ορυκτός της πλούτος σε χαλκό και σιδηροπυρίτη , θέλετε τα δάση της που τότε τα είχε άφθονα και έτοιμα να δοθούν για την κατασκευή πλοίων (ο Ξέρξης λέει η ιστορία έφτιαξε 150 πλοία από τα δάση της ενώ ο Ιουστινιανός είχε προτίμηση στα πλοία μας) θέλετε όλα αυτά μαζί, και άλλα ίσως πολλά τραβούσαν τους δυνατούς της τότε εποχής τόσο πολύ ώστε να θέλουν να την κατακτήσουν .
Παρόμοια προβλήματα είχαν και άλλα νησιά της περιοχής όπως η Κρήτη ,η Ρόδος και γιατί όχι ακόμη και η Μάλτα.
Όλοι αυτοί λοιπόν οι κατακτητές που πέρασαν από το νησί άφησαν κάτι ο καθένας .
Είναι αυτό που λέμε σήμερα τουριστικό προϊόν της Κύπρου. Κάστρα, τείχη, ναούς εκκλησίες και οτιδήποτε άλλο που μπορεί να ονομαστεί τουριστικό αξιοθέατο.
Ασσύριοι , Αιγύπτιοι, Πέρσες, Έλληνες , Ρωμαίοι, Φράγκοι , Βενετοί, Βυζαντινοί, Τούρκοι και Άγγλοι ,μας έκανα την τιμή να μας επισκεφτούν , άλλοι για λίγο και άλλοι για περισσότερο χρόνο..
<<Πολλούς αφέντες άλλαξες , δεν άλλαξες καρδιά, λέει ο ποιητής. >>
Η τουριστική βιομηχανία αρχίζει να γίνεται πηγή εισοδήματος για τους Κυπρίους μετά την ανεξαρτησία της το 1960. Μέχρι τότε οι περισσότεροι επισκέπτες ήταν μόνο Άγγλοι, που έρχονταν στην Κύπρο για να δουν συγγενείς τους στρατιώτες της Αγγλικής αποικιοκρατικής αυτοκρατορίας που κατείχε τότε το νησί.
Μετά το 1960 η Κύπρος είχε γίνει γνωστή στο παγκόσμιο μετά τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ του 1955-59 εναντίον των Άγγλων και με πρόεδρο τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ο οποίος φρόντισε να κάνει την μικρή νήσο γνωστή στο παγκόσμιο .
Οι άγγλοι παρόλο που επίσημα είχαν φύγει από το νησί εν τούτοις ήταν πάντα εκεί με τις στρατιωτικές τους βάσεις οι οποίες όμως έμμεσα ήταν κράχτες τουριστών από την Αγγλία. Μέχρι σήμερα το Ηνωμένο Βασίλειο μας στέλλει τόσους τουρίστες όσοι δεν έρχονται από όλες τις χώρες του κόσμου μαζί (1.360.136 τουρίστες είχαμε από την Αγγλία το 2006 σε σύνολο 2.400.924 συνολικών τουριστών που ήρθα στο νησί).
Οι πρώτες ενδοκοινοτικές φασαρίες του 1963 μεταξύ των ελληνοκυπρίων και των τουρκοκυπρίων έφεραν στην Κύπρο την ειρηνευτική δύναμη των Ηνωμένων Εθνών που αποτελείτο ως επί το πλείστο από σκανδιναβικές και άλλες βόρειο ευρωπαϊκές χώρες.
Η Κύπρος άρχισε να γίνεται γνωστή στους Σουηδούς , Νορβηγούς, Δανούς Γερμανούς και Ελβετούς. Χώρες ψηλού εισοδηματικού δυναμικού. Αυτές οι χώρες τροφοδοτούν την Κύπρο μέχρι σήμερα με εκατομμύρια τουρίστες .Η Κύπρος πάντοτε ήτανε ακριβή τουριστική χώρα. Το γεγονός ότι μόνο αεροπορικώς μπορεί κάποιος να πάει στην Κύπρο αυτό και μόνο κάνει την νήσο ένα τουριστικό προορισμό μόνο για άτομα με ψηλά εισοδηματικά κριτήρια.
Η τουριστική ανάπτυξη στην Κύπρο συνεχίστηκε μέχρι το 1974. Η περίοδος 1970 -74 ήταν ίσως η χρυσή εποχή του τουρισμού. ΟΙ τουριστικές μας πόλεις Αμμόχωστος και Κερύνεια ανταγωνίζονταν η μία την άλλη ποια θα δώσει τις καλύτερες υπηρεσίες στον τουρίστα. Ολοκαίνουργια ξενοδοχεία φύτρωναν σαν μανιτάρια με προδιαγραφές που ούτε και σήμερα δεν μπορούμε να διανοηθούμε. Ξενοδοχειακές μονάδες έδιναν πλέον στους τουρίστες των χωρών που αναφέραμε προηγουμένως αυτό που τόσο πολύ ήθελαν και δεν μπορούσαν να το βρουν στις χώρες τους. Τον ήλιο, την καθαρή θάλασσα και την αγνή κυπριακή φιλοξενία. Η κυπριακή ύπαιθρος με τα γραφικά χωριουδάκια , τα αγνά προϊόντα , τις παρθένες δασικές περιοχές αλλά και η πλούσια σε αρχαίο ελληνικό πολιτισμό γη , άφηναν τους τουρίστες άναυδους και τους έδινε κάθε λόγο να θέλουν να έρχονται κάθε χρόνο για διακοπές στην Κύπρο.
Η ανάπτυξη αυτή φαίνεται ότι δεν ήταν της μοίρας μας να συνεχιστεί , γιατί το 1974, μετά το προδοτικό πραξικόπημα στις 15 Ιουλίου από την Χούντα των Συνταγματαρχών ενάντια στην εκλελεγμένη κυβέρνηση του προέδρου Μακαρίου, και η ευκαιρία που έδραξε η Τουρκία για να εισβάλει στην Κύπρο , μόνο καταστροφή και όλεθρο έφεραν στην Μεγαλόνησο.
Η μισή σχεδόν χώρα καταλείφθηκε από τα τουρκικά στρατεύματα, ο μισός περίπου πληθυσμός μετακινήθηκε δια της βίας από το βόρειο τμήμα στο νότιο, με αποτέλεσμα να γίνουν πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα 200.000 άνθρωποι, το 75% των πλουτοπαραγωγικών πόρων χάθηκε, χιλιάδες άτομα σκοτώθηκαν, οικογένειες διασκορπίστηκαν , νέοι έφυγαν από την Κύπρο για να γλυτώσουν τη ζωή τους και ένα πρόβλημα που θα απασχολούσε πλέον τον κάθε πολίτη αναδύθηκε . Το κυπριακό πρόβλημα το οποίο μέχρι σήμερα μένει άλυτο απασχολεί την κοινωνία , τους πολίτες τους πολιτικούς και είναι εμπόδιο για κάθε άλλη παραγωγική ενασχόληση.
Πόλεις και χωριά με μεγάλη τουριστική κίνηση όπως η Αμμόχωστος , η Κερύνεια, το Μπέλα Παις , η Μόρφου , το Μπογάζι στην Καρπασία και τόσες άλλες , πέσανε στα χέρια του τούρκου κατακτητή. Η Αμμόχωστος μέχρι σήμερα με τα ξενοδοχεία της μένει βουβή και ακατοίκητη και περιμένει τους νόμιμους κατοίκους της να επιστρέψουν πίσω όπως προνοούν τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.
Ο Κύπριος εκ φύσεως δημιουργικός δεν έμεινε με σταυρωμένα τα χέρια. Μέσα από τον πόνο και τη στάχτη έσφιξε την καρδιά του και άρχισε και πάλι να δημιουργεί. Το οικονομικό θαύμα έγινε πραγματικότητα σε λίγα χρόνια.
Ο τουρισμός έγινε πλέον η κύρια ασχολία του μέσου κύπριου. Νέοι τουριστικοί προορισμοί άρχισαν να δημιουργούνται. Στα νότια της Αμμοχώστου ένα μικρό ψαροχώρι έμελλε να γίνει ο κύριος πλέον τουριστικός προορισμός . Η Αγία Νάπα με τον Πρωταρά που είχαν τις ίδιες αμμουδερές κρυστάλλινες παραλίες που είχε και η Αμμόχωστος κτίστηκε βιαστικά , για να υποδεχτεί τις χιλιάδες των τουριστών που είχαν συνηθίσει την ξανθή άμμο της Αμμοχώστου.
Η Λεμεσός άρχισε να ακολουθεί και σήμερα παρόλο που είναι παραλιακή πόλη , δεν μπορείς να δεις την θάλασσα από τα πολλά ξενοδοχεία που έχουν κτιστεί στο παραλιακό μέτωπο.
Η Πάφος που μέχρι το 1974 ήτανε ο φτωχός συγγενής , τώρα είναι πρώτη σε ξενοδοχειακές μονάδες 5 αστέρων και κατέχει τα πρωτεία ως χώρος φιλοξενίας τουριστών ψηλού εισοδηματικού επιπέδου.
Η χρυσή κότα που γεννούσε τα χρυσά αυγά άρχισε και πάλι να δουλεύει. Ο τουρισμός έγινε η κύρια πηγή εθνικού εισοδήματος . Η γεωργία και η κτηνοτροφία άρχισαν να υποχωρούν ενώ η βιομηχανία λόγω των ψηλών εργατικών κόστων , ως αποτέλεσμα των ψηλών μισθών που έδινε η τουριστική βιομηχανία σχεδόν έσβησε. Οι υπηρεσίες έδιναν πακτωλούς εισοδημάτων με αποτέλεσμα το βιοτικό επίπεδο να αυξηθεί κατακόρυφα και η Κύπρος με δυνατούς οικονομικούς δείχτες μπήκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς κανένα πρόβλημα.
Δυστυχώς όμως τα πράγματα δεν είναι όλα τόσο ρόδινα. Η ευμάρεια δεν είναι ήρθε χωρίς κόστος. Το χρήμα για ακόμη μία φορά δεν έφερε από μόνο του την ευτυχία.
Λάθη και παραλείψεις που είχαν γίνει στην προ του 1974 περίοδο , επαναλήφθηκαν και πάλιν χωρίς η σοφία των προηγούμενων καταστάσεων να μας κάνει σοφότερους ή τουλάχιστον προσεκτικότερους.
Η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος που είχε συμβεί στην Αμμόχωστο κτίζοντας τα τεράστια ξενοδοχεία χωρίς μέτρο πάνω στην παραλία άρχισε να επαναλαμβάνεται και στην μετά το 1974 περίοδο στη Λεμεσό κατά κύριο λόγο αλλά και στην Πάφο αργότερα. Στη Λεμεσό τόσο βιαστικά κινήθηκαν τα μεγάλα κεφάλαια που έπαιρναν τις κρατικές χορηγίες και τις χαλαρώσεις για να κτίσουν τα ξενοδοχεία τους για να δώσουν τάχα δουλειά στους πρόσφυγες , που έκτισαν ολόκληρα ξενοδοχεία πάνω σε αρχαίους τάφους μοναδικής αρχαιολογικής αξίας όπως είναι η Αμαθούντα , ένα από τα επτά βασίλεια της αρχαίας Κύπρου . Οι τάφοι σκεπάστηκαν και τα κειμήλια χάθηκαν κάτω από το μπετόν.
Το περιβάλλον της Κύπρου δεν γνώρισε μεγαλύτερη καταπόνηση και καταστροφή ποτέ στην ιστορία του. Παλιά αρχοντικά κατεδαφίστηκαν για να κτιστούν ξενοδοχειακές μονάδες,. Κτίρια διατηρητέα γκρεμίστηκαν βράδυ για να δούμε μετά μοντέρνα καταστήματα να φυτρώνουν. Δασύλλια και πνεύμονες πρασίνου εξαφανίστηκαν για να δημιουργηθούν κερδοφόρες τουριστικές μονάδες .
Η εκκλησία της Κύπρου , ίσως ο μεγαλύτερος οικονομικός οργανισμός στο νησί , δεν άφησε καμία ευκαιρία να μην εκμεταλλευτεί την κάθε περίπτωση που θα μπορούσε να έχει οικονομικό όφελος. Φτάσανε στο σημείο να κλέβουν άμμο από παραλίες που γεννούν χελώνες στον Ακάμα, για να φτιάξουν γήπεδα γκολφ. Καμία δύναμη δεν μπορούσε να σταματήσει αυτή την καταστροφική μανία που είχε συνεπάρει όλους για να βγάλουν κέρδος.
Το αποτέλεσμα ήτανε ο τουρισμός να πάρει την κατιούσα , λόγω των λαθών και παραλείψεων που αναφέραμε προηγουμένως . Το κυριότερο πρόβλημα ήτανε το επίπεδο του τουρίστα που ερχότανε πλέον στην Κύπρο και το οποίο δεν ικανοποιούσε τα επίπεδα που θέλαμε .
Με δικαιολογία λοιπόν την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος άρχισαν να γίνονται σκέψεις για δημιουργία γηπέδων γκολφ, μαρίνων, γιγαντιαίων θεματικών πάρκων και άλλων κακών , τα οποία όχι μόνο δεν θα αναβάθμιζαν το τουριστικό προϊόν αλλά θα ξεπουλούσαν και την ελάχιστη γεωργική γη που έμεινε στους developers. Φανταστείτε αυτή την στιγμή την Κύπρο που εισάγει νερό από την Ελλάδα και το μεταφέρει στην νήσο με πλοία , για να ξεπεράσει το τεράστιο πρόβλημα λειψυδρίας που την μαστίζει ,να ξοδεύει νερό για γήπεδα γκολφ. Και όμως έχουν δοθεί δώδεκα άδειες από τις οποίες πέντε ήδη έχουν υλοποιηθεί και οι υπόλοιπες με τη δική μας σθεναρή αντίσταση παραμένουν στα χαρτιά ελπίζοντας ότι τουλάχιστον η κυβέρνηση Χριστόφια θα κρατήσει τις προεκλογικές της δεσμεύσεις προς το κίνημα Οικολόγων και θα τις ακυρώσει.
Το Κίνημα μας που είχε γεννηθεί το 1996 μέσα από μικρές ομάδες οικολογικών και περιβαλλοντικών μη κυβερνητικών οργανώσεων που προϋπήρχαν , από τη δεκαετία του 1980, είχε κάθε λόγο να ανησυχεί και να φωνάζει να σταματήσει αυτός ο οίστρος που είχε κυριεύσει τους πάντες. Ποιος όμως ήθελε να μας ακούσει? Ποιος μπορεί τόσο εύκολα να αφήσει το χρηματικό κέρδος για να συλλογιστεί το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής? Ποιον μπορούσαν να ακούσουν και να αλλάξουν μυαλό? Κανένα.
Από τα Υπουργεία , μέχρι τα τελευταία σαλόνια των επιχειρηματιών, το μόνο που κυριαρχούσε ήταν η μαγική λέξη ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Μία ανάπτυξη που είχε για αυτούς ειδική σημασία και νόημα. Ανάπτυξη ίσον χρηματικό κόστος μόνο. Τσιμέντομα των πάντων. Όλα τα άλλα μπήκαν σε δεύτερη και ίσως Τρίτη μοίρα. Το μοντέλο που είχε στηθεί δεν έδινε καμία ευκαιρία για να ακουστούν άλλες απόψεις.
Οι παρεμβάσεις μας περνούσαν απαρατήρητες , με δόση ειρωνείας για τους γραφικούς οικολόγους που ήθελαν ο <<κύπριος να κυκλοφορεί με γαϊδούρια>> όπως έλεγε γνωστός δήμαρχος της Λευκωσίας. Το 2001 όμως πετύχαμε να μπούμε στη βουλή , έστω και με ένα βουλευτή και από το βήμα πλέον της νομοθετικής εξουσίας μπορούσαμε να ασκούμε πολιτική σε άλλο επίπεδο. Τα νομοσχέδια και οι προτάσεις νόμου που κατάθετε ο βουλευτής μας Γιώργος Περδίκης, δεν μπορούσαν να περνούν απαρατήρητα πλέον.
Οι επιτροπές της βουλής είχαν υποχρέωση να συζητούν τα θέματα που έγραφε και οι υπουργοί ήταν υπόχρεοι να δίνουν απαντήσεις στις ερωτήσεις που τους έστελλε. Οι κατοπινές πολιτικές συμμαχίες μας για ανάδειξη προέδρου της Δημοκρατίας , μας έφεραν πιο κοντά στα κανάλια λήψης αποφάσεων , αφού καταφέραμε δικαιωματικά να έχουμε μέλη μας διορισμένα σε Ημικρατικούς Οργανισμούς και μάλιστα σε μερικές περιπτώσεις να έχουμε την προεδρία ή την αντιπροεδρία σε αυτούς και να εφαρμόζουμε τη δική μας φιλοσοφία σε θέματα ανάπτυξης , μέσα στα πλαίσια πάντα των μικρών περιορισμένων μας δυνάμεων.
Η οικολογική σκέψη άρχισε να μπαίνει σιγά- σιγά στα σαλόνια του τουρισμού. Την Δευτέρα που πέρασε 29/9/2008 , παγκόσμια μέρα τουρισμού ο Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού –ΚΟΤ , την είχε αφιερώσει στο περιβάλλον.
Σήμερα όλοι μιλούν για τουριστική συνείδηση. Μιλούν για οικολογικές ευαισθησίες. Έχουν καθιερώσει βραβεία οικολογικά. Το GREEN KEY– ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΛΕΙΔΙ δίνεται σήμερα σε τουριστικές μονάδες που έχουν οικολογικά συστήματα εξοικονόμησης νερού και ενέργειας και χρησιμοποιούν ουσίες καθαρισμού φιλικές στο περιβάλλον.
Για δύο συνεχόμενα χρόνια 2007 και 2008 η Κύπρος πήρε το βραβείο EDEN .
Ο θεσμός της Γαλάζιας Σημαίας που δηλώνει καθαρές παραλίες έχει δοθεί σε τόσες πολλές παραλίες μας , που αναλογικά είμαστε από τους πρώτους στην Ευρώπη. Ο ΚΟΤ περηφανεύεται σήμερα για τα 600 χιλιόμετρα μονοπάτια της φύσης που έχουμε , για τους 6 δρόμους του ΚΡΑΣΙΟΥ ( ένα πρόγραμμα που στήνεται τώρα), για τις εταιρείες ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ, για τους ποδηλατοδρόμους στα βουνά, για τις εταιρείες ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ τουρισμού και άλλα σχέδια που έχει καθιερώσει και για τα οποία εμείς τα είχαμε προτείνει πολλά χρόνια πριν.
Δεν πειράζει όμως. Κάλλιο αργά παρά ποτέ…
Ο τουρισμός στην Κύπρο έχει μέλλον. Μπορεί να γίνει και πάλιν η κότα που γεννά τα χρυσά αυγά. Όμως αυτό θα πρέπει να γίνει με προγραμματισμό και με σεβασμό στο περιβάλλον εφαρμόζοντας πολιτικές και πραχτικές εφαρμογές της βιώσιμης ανάπτυξης.
Η ανάπτυξη του τουρισμού ειδικών ενδιαφερόντων (όπως είναι ο τουρισμός συνανθρώπων μας με αναπηρίες, προσκυνητών, παρατηρητών πουλιών κλπ), του κατασκηνωτικού τουρισμού καθώς και η διοργάνωση επιστημονικών και άλλων συνεδρίων στη Κύπρο μπορεί να στηρίξει την προσπάθεια.
Θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα. Μπορούμε να φιλοξενήσουμε επισκέπτες που να σέβονται τον τόπο και να προσφέρουν στο εισόδημα των ντόπιων εάν τους λιγοστούς μας πόρους τους αξιοποιήσουμε με φειδώ και με οργάνωση.
Η γη μας πρέπει να μείνει δική μας και όχι να ξεπουληθεί στους Ρώσους , τους Άραβες ή άλλους εκατομμυριούχους. Η γη αυτή είναι που θα φιλοξενήσει τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας. Είναι η ίδια γη που φιλοξένησε τους χιλιάδες πρόσφυγες συμπατριώτες μας μετά την τουρκική εισβολή. Κάθε σπιθαμή έχει την αξία της. Ούτε να την μολύνουμε μπορούμε , ούτε να την καταπονήσουμε , αλλά κυρίως να μην την ξεπουλήσουμε. Είναι
πολύτιμη.
Και όπως είπε και ο λαϊκός ποιητής ο τόπος εν ο άνδρωπος (ο τόπος είναι ο άνθρωπος ).
ΣΑΒΒΑΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ
ΛΕΥΚΩΣΙΑ 4/10/2008
_______________________________________________________________
Περιβαλλοντικές οργανώσεις και τουριστική ανάπτυξη
Εισήγηση του Αριστείδη Παπαδάκη, μέλους της Γραμματείας του Παγκρήτιου Δικτύου Περιβαλλοντικών Οργανώσεων ‘ΟικοΚρήτη’ στην ημερίδα “Τουρισμός και Οικολογία” που διοργανώνουν οι Οικολόγοι Πράσινοι στα Χανιά στις 4 Οκτωβρίου 2008.
Περίληψη:
Οι περιφερειακές περιβαλλοντικές οργανώσεις λειτουργούν ως μικροί σύλλογοι και εμπλέκονται άμεσα με την κοινωνία στην οποία δραστηριοποιούνται. Αν και αυτά μπορεί να θεωρηθούν εμπόδια στη δράση τους, στην πράξη, μέσα από την προσήλωση στις αρχές τους, την προσπάθεια τεκμηρίωσης του λόγου τους και την δικτύωση μεταξύ τους έχουν κατακτήσει ένα καλό επίπεδο ωριμότητας. Μια από τις αιτίες που τις ώθησαν να ωριμάσουν γρήγορα ήταν η ανάγκη να ορθώσουν ανάστημα και να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα καινούργια σχέδια των μεγάλων τουριστικών επενδύσεων με γήπεδα γκολφ και παραθεριστικές κατοικίες που θα φέρουν ακόμα μεγαλύτερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και θα περιορίσουν τις προοπτικές βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, μέσα από τη δικτύωση, δεν αρκέστηκαν στον καταγγελτικό ρόλο αλλά έδωσαν μεγάλη σημασία στη διαμόρφωση εναλλακτικών προτάσεων προς τις τοπικές κοινωνίες που να δίνουν πραγματικές διεξόδους στα προβλήματα και να ανταγωνίζονται με επάρκεια τις απατηλές υποσχέσεις των επενδυτών.
Η σχέση των περιβαλλοντικών οργανώσεων με την τουριστική ανάπτυξη είναι και άμεση και κρίσιμη. Υπερασπιζόμενες το φυσικό περιβάλλον, το τοπίο και τους φυσικούς πόρους στην ουσία υπερασπίζονται την ακεραιότητα και τη βιωσιμότητα του τουριστικού προϊόντος. Σήμερα, οι οργανώσεις αυτές, καλούνται να δώσουν περισσότερος βάρος στην επικοινωνία με τις τοπικές κοινωνίες για να τις βοηθήσουν να απεμπλακούν από τους δεσμούς διαπλοκής και ώστε να αντιληφθούν πως ο φυσικός και πολιτιστικός πλούτος που κληρονόμησαν τους ανήκει, όπως ανήκει και στις επόμενες γενιές, και μπορούν να ζήσουν από αυτόν αξιοπρεπώς χωρίς να τον καταστρέψουν.
Εισήγηση:
Οι περιφερειακές, ή τοπικές, περιβαλλοντικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας έχουν τουλάχιστον δύο ουσιαστικές διαφορές από τις διεθνείς ή τις μεγάλες αθηνοκεντρικές οργανώσεις. Η μια διαφορά είναι ότι συνήθως δεν έχουν το είδος οργάνωσης και το κλειστό σχήμα των μεγάλων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Δεν διαθέτουν δηλαδή επαγγελματικό προσωπικό, θεσμοθετημένη επικοινωνία με τις αρχές, σταθερή νομική υποστήριξη, συνεχή χρηματοδότηση και άλλα πολλά. Σε αντίθεση με τις, μεγάλης εμβέλειας, οργανώσεις που κατά κανόνα είναι οργανωμένες με τη μορφή εταιρείας με περιορισμένο αριθμό κανονικών μελών, οι τοπικές οργανώσεις έχουν τη μορφή συλλόγου όπου κάθε μέλος έχει τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις.
Η άλλη διαφορά είναι πως οι τοπικές περιβαλλοντικές οργανώσεις σχηματίζονται από μέλη των τοπικών κοινωνιών και δραστηριοποιούνται μέσα σ’ αυτές. Απαρτίζονται από ανθρώπους γνωστούς στην κοινωνία, με ονοματεπώνυμο, επαγγελματική δραστηριότητα και κοινωνικές σχέσεις. Οι ίδιοι μπορεί να είναι αγρότες, επιχειρηματίες στον τουρισμό, επιστήμονες, δημόσιοι ή ιδιωτικοί υπάλληλοι ή εκπαιδευτικοί. Οι άνθρωποι αυτοί λόγω των θέσεών τους και της δράσης τους έρχονται συχνά σε σύγκρουση με συμφέροντα ή απόψεις άλλων πολιτών και είναι εκτεθειμένοι σε κάθε λογής κρίσεις και επικρίσεις καλοπροαίρετες ή κακόβουλες, καμιά φορά και σε απειλές ή ακόμα και σε διώξεις.
Αυτές οι δύο διαφορές είναι συχνά βαρίδια για τη δράση των τοπικών αυτών ομάδων. Όμως, οι περισσότερες από αυτές, μέσα από την καλή τεκμηρίωση του λόγου τους και την προσήλωση στις αρχές τους έχουν κατακτήσει σταδιακά ένα καλό επίπεδο ωριμότητας και έχουν καταξιωθεί ως αξιόπιστοι παρατηρητές και κριτές κάθε προσπάθειας υποβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος. Μέσα από αυτή την αναζήτηση της ποιότητας αυτά τα δύο βαρίδια μετατρέπονται, πολλές φορές, σε θετικούς παράγοντες.
Από τη μια, η έλλειψη επαγγελματικού προσωπικού και κρατικής χρηματοδότησης σημαίνει πως οι δράσεις και οι οικονομικοί πόροι είναι κυρίως εθελοντικού χαρακτήρα και αυτό, από πολλές απόψεις είναι ένα θετικό γεγονός. Η μορφή οργάνωσης με τις πολύ συχνές συνελεύσεις, η λειτουργία με άμεση δημοκρατία και οι διεξοδικές συζητήσεις πριν από κάθε απόφαση είναι και αυτά θετικά χαρακτηριστικά. Από την άλλη, ή άμεση σχέση με την τοπική κοινωνία τις κάνει να είναι πιο οικείες, πιο κατανοητές στις θέσεις τους και άρα πιο αποτελεσματικές.
Αυτά τα συμπεράσματα βγαίνουν αληθινά σε μεγάλο βαθμό παρακολουθώντας την ιστορία και τη δράση των τοπικών περιβαλλοντικών οργανώσεων της Κρήτης. Παρά τις αδυναμίες τους, κατάφεραν μέσα στην τελευταία δεκαετία να βελτιώσουν το επίπεδο οργάνωσης, να αποκτήσουν τεκμηριωμένο λόγο και κύρος, να πολλαπλασιάσουν τις δυνάμεις τους και, το σημαντικότερο ίσως όλων, να δικτυωθούν μεταξύ τους. Αυτή η δικτύωση, μέσα από το Παγκρήτιο Δίκτυο Περιβαλλοντικών Οργανώσεων ‘ΟικοΚρήτη’, ενδυνάμωσε δραματικά τα χαρακτηριστικά κύρους, εμβέλειας και επικοινωνίας των ομάδων, τις έκανε πιο αποτελεσματικές και τις ένωσε σε μια κοινή συζήτηση και έναν κοινό λόγο για τα περιφερειακά ζητήματα χωρίς να χάσουν ούτε μια στιγμή τον τοπικό τους χαρακτήρα.
Σήμερα, το Δίκτυο ΟικοΚρήτη απαρτίζεται από τουλάχιστον 16 περιβαλλοντικές οργανώσεις και επιτροπές πολιτών με εκατοντάδες μέλη σε όλο κυριολεκτικά το νησί, στις πόλεις, στα χωριά, στην ακτή και στην ενδοχώρα. Το Δίκτυο, εκτός των άλλων, διαθέτει μια διμηνιαία εφημερίδα που διανέμεται δωρεάν σε χιλιάδες αντίτυπα σε όλο το νησί και έναν αξιοζήλευτο, μεγάλης εμβέλειας ιστότοπο στο διαδίκτυο που έχει ξεπεράσει τα 4 εκατομμύρια επισκέψεις.
Η λειτουργία του Δικτύου ΟικοΚρήτη έφερε, μαζί με την αντιμετώπιση από κοινού των προβλημάτων και νέα, αναβαθμισμένα χαρακτηριστικά πολιτικής οικολογίας στις οργανώσεις. Έθεσε, σε μεγαλύτερο βαθμό και βαρύτητα, ζητήματα ανάπτυξης και οικονομίας όπως η ενέργεια, η διαχείριση των φυσικών πόρων, η αγροτική και η τουριστική οικονομία.
Οι οργανώσεις πλέον δεν αρκούνται μόνο στον καταγγελτικό ρόλο για τον ξενοδόχο που χτίζει πάνω στο ρέμα, στην προστατευόμενη περιοχή και στον αιγιαλό ή κατασκευάζει αυθαίρετες μαρίνες αλλά αμφισβητούν όλο το μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης που έχει επικρατήσει στο νησί όχι μόνο διότι έχει φέρει σοβαρές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον και στους πόρους αλλά και διότι είναι μακροπρόθεσμα οικονομικά επιζήμιο και δεν δίνει στις τοπικές κοινωνίες μια διέξοδο αξιοπρεπούς επιβίωσης. Οι οργανώσεις πλέον δεν αρκούνται στο να ζητούν να ακυρωθεί ή να διαφοροποιηθεί ένα επιχειρηματικό σχέδιο ή ένα αναπτυξιακό έργο αλλά, αξιοποιώντας την εμπειρία άλλων οργανώσεων, άλλων τόπων και επιστημονικών μελετών, επεξεργάζονται προτάσεις για βιώσιμη ανάπτυξη που θα εξασφαλίζουν την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και τη διατήρηση των πόρων και θα δίνουν τις ίδιες ή καλύτερες δυνατότητες απασχόλησης στις τοπικές κοινωνίες. Στις κοινωνίες που τα ίδια τα μέλη των οργανώσεων ζουν και λογοδοτούν καθημερινά.
Οι προτάσεις αυτές είναι ένα πλέγμα από τις πολλές δυνατότητες αξιοποίησης του μοναδικού φυσικού και πολιτιστικού πλούτου που διαθέτει ο τόπος μας. Στον τομέα του τουρισμού με την οργάνωση και ανάπτυξη υποδομών από μέρους της πολιτείας, της τοπικής αυτοδιοίκησης και τους συλλογικούς τοπικούς φορείς για την στροφή στον, ελεγχόμενα ήπιας μορφής, αρχαιολογικό, φυσιολατρικό, οικολογικό, αγροτικό, επιστημονικό και θεματικό τουρισμό. Στον πρωτογενή τομέα με προσανατολισμό στην παραγωγή, τυποποίηση και μεταποίηση ποιοτικών προϊόντων, με την εφαρμογή των κανόνων ορθής γεωργικής πρακτικής, την εξάπλωση της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, την προστασία της βιοποικιλότητας, την βιώσιμη διαχείριση του νερού και την εφαρμογή των κανόνων ελέγχου της ερημοποίησης.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις στις προτάσεις που εμφανίζουν βρίσκουν ευτυχώς όλο και περισσότερα επιτυχημένα παραδείγματα επιχειρήσεων οικοτουρισμού και άλλων δραστηριοτήτων που μπορούν να επικαλεστούν, οι οποίες, τις περισσότερες φορές, στηρίζονται στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Σε αυτές τις προτάσεις, χωρίς να υποβαθμίζεται ο ρόλος και η σημασία της ιδιωτικής πρωτοβουλίας ή της οικογενειακής οργάνωσης της επιχείρησης, δίνεται συχνά έμφαση στη συλλογική επαγγελματική οργάνωση και επιχειρηματικότητα. Η Κρήτη, και όχι μόνο αυτή, έχει να δώσει πολλά τέτοια δείγματα σε άλλους όμως τομείς εκτός του τουρισμού. Τέτοια είναι οι αγροτικές ενώσεις και οι αγροτικοί σύλλογοι που, παρόλες τις σοβαρές αδυναμίες τους, δεν παύουν να είναι παραδοσιακά συλλογικά όργανα που έχουν τη δυνατότητα να δώσουν διέξοδο σε προβλήματα και έχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης. Ένα καλύτερο μοντέλο αγροτικών ενώσεων έχουν σήμερα χρησιμοποιήσει με επιτυχία πολλοί βιοκαλλιεργητές με κοινή πιστοποίηση, κοινές προμήθειες τυποποίηση και διάθεση των προϊόντων τους. Τέτοια δείγματα είναι και μερικοί σύγχρονοι γυναικείοι συνεταιρισμοί που, παρόλα τα προβλήματα που έχουν, δίνουν τη δυνατότητα σε πολλές γυναίκες στην ύπαιθρο να λειτουργούν συλλογικά και να απασχολούνται παραγωγικά αξιοποιώντας προϊόντα της γης τους. Τέτοια δείγματα είναι ακόμη οι ενώσεις καταναλωτών και οι ενώσεις εμπόρων και επαγγελματιών που συχνά ανταγωνίζονται με επιτυχία τις μεγάλες εμπορικές αλυσίδες χωρίς όμως να έχουν τη βούληση ή και τη δυνατότητα να αμφισβητήσουν σήμερα το αδιέξοδο καταναλωτικό μοντέλο.
Έχοντας υπόψη ότι σε κάθε τομέα συλλογικής επαγγελματικής οργάνωσης υπάρχουν επιτυχημένα παραδείγματα, μέσα από τις προτάσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων γίνεται φανερό πως αν αντιμετωπίσουμε με φαντασία και εναλλακτικές ιδέες τα εγγενή αυτά προβλήματα των συλλογικών μορφών επιχειρηματικότητας, μπορούμε να δούμε πως έχουν σημαντικά πλεονεκτήματα και κυρίως δίνουν την ευκαιρία στα μέλη των μικρών τοπικών ή συντεχνιακών κοινωνιών να διατηρήσουν τη δουλειά τους, την περιουσία τους και τη συνοχή τους, και να παραμείνουν στον τόπο τους.
Ένα άλλο κοινό ζητούμενο των προτάσεων των περιβαλλοντικών οργανώσεων είναι το μικρό μέγεθος και η συμβατότητα με το περιβάλλον που θεωρούν ότι πρέπει να έχουν οι υποδομές και τα έργα. Ιδιαιτέρα σε ένα χώρο όπως το νησί της Κρήτης που έχει την ιδιομορφία να αποτελείται από πολλά όμορφα μικρά τοπία, αποτέλεσμα της γεωλογικής του διαμόρφωσης αλλά και της, επί χιλιετίες, ανθρώπινης παρουσίας. Τα μεγάλα φράγματα, οι εκτροπές ποταμών, ο άγριος τεμαχισμός των ορεινών όγκων για να περάσουν δρόμοι χωρίς σήραγγες, οι μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, τα μεγάλα λατομεία, μπορεί να εμπνέουν τις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες και τους φιλόδοξους μηχανικούς αλλά έχουν δραματικές επιπτώσεις στο νησί και αντί να λύνουν προβλήματα τα πολλαπλασιάζουν.
Δεν ήταν διόλου τυχαίο λοιπόν που μια σημαντική καμπή στην ιστορία του Δικτύου ήταν η κοινή αντιμετώπιση από όλες τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, με ασυνήθιστα υψηλό βαθμό προετοιμασίας και οργάνωσης, των νέων απειλών που εμφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια για το περιβάλλον, τους πόρους και τη τοπική βιώσιμη ανάπτυξη. Πρόκειται για τα εξαιρετικά μεγάλης έκτασης σχέδια εκμετάλλευσης, από ιδιώτες επενδυτές, δεκάδων χιλιάδων στρεμμάτων σε απομακρυσμένες ακτές και σε προστατευόμενες περιοχές με δεκάδες γήπεδα γκολφ, δεκάδες χιλιάδες παραθεριστικών κατοικιών με αντίστοιχες πισίνες, δεκάδες μεγάλων ξενοδοχείων και εκατοντάδες εσωτερικών εμπορικών καταστημάτων και λοιπών υποδομών. Το ίδιο διάστημα παρουσιάστηκαν επίσης τα σχέδια ενός υπουργού και μερικών εταιριών κολοσσών να μετατρέψουν τον κόλπο και την πεδιάδα της Μεσαράς σε ένα τεραστίων διαστάσεων λιμένα για εμπορευματοκιβώτια.
Η συγκυρία ήταν κατάλληλη για να ωθήσει τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και το Δίκτυο σε ένα άλλο επίπεδο. Διοργανώθηκαν ημερίδες με επιστημονικό περιεχόμενο, ξεκίνησαν μακροχρόνιοι δικαστικοί αγώνες, άνοιξαν συνεργασίες με άλλους φορείς, σχηματίστηκαν ομάδες τεκμηρίωσης, ιδρύθηκαν νέες οργανώσεις και επιτροπές αγώνα και εμφανίστηκαν, ως νέα μέλη, άνθρωποι που αισθάνθηκαν τον καινούργιο αέρα αυτοπεποίθησης και αποτελεσματικότητας που πνέει στις περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Αν εξετάσει κανείς τις υποθέσεις με τις οποίες ασχολούνται οι περιβαλλοντικές οργανώσεις θα διαπιστώσει ότι το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος από αυτές έχουν είτε άμεση, είτε κρίσιμη σχέση με τον τουρισμό.
Άμεση σχέση έχουν όταν πρόκειται για συγκεκριμένες τουριστικές εγκαταστάσεις ή συγκεκριμένα σχέδια επενδυτών στον τομέα του τουρισμού που βλάπτουν ασύμμετρα φυσικούς πόρους όπως το τοπίο, τη βιοποικιλότητα, το νερό, το έδαφος, τις ακτές και γενικά τη φέρουσα ικανότητα ενός τόπου και ταυτόχρονα υποκλέπτουν τους πόρους αυτούς από τις τοπικές κοινωνίες αφαιρώντας τους το δικαίωμα να τους χρησιμοποιήσουν, όταν θα είναι ώριμες γι’ αυτό, προς ίδιον όφελος και πάντα με τους κανόνες της βιωσιμότητας.
Κρίσιμη σχέση με τον τουρισμό έχουν όταν πρόκειται για την υπεράσπιση του τοπίου, των προστατευόμενων περιοχών, των βιότοπων, των μνημείων, της καθαρότητας των ακτών και της θάλασσας, της βιοποικιλότητας, της καθαρότητας της ατμόσφαιρας, των φυσικών πόρων του νερού και του εδάφους και της ποιότητας της διατροφής. Όλα αυτά δηλαδή τα χαρακτηριστικά που αποτελούν την ουσία, την αιτία ύπαρξης, ενός υγιούς και αειφόρου τουρισμού που σήμερα έχει υποβαθμιστεί από την αλόγιστη επιδίωξη του πρόσκαιρου κέρδους, από τις καταπατήσεις, την αυθαίρετη δόμηση και την άγρια και συντηρούμενη ανάπτυξη.
Από μια άποψη λοιπόν, βασικός ρόλος των περιβαλλοντικών οργανώσεων είναι να υπερασπίζει την ακεραιότητα και τη βιωσιμότητα εκείνου του συνόλου που αποτελεί το τουριστικό προϊόν. Δεν χρειάζεται εδώ να αναλύσουμε άλλη μια φορά τις αιτίες της κρίσης που περνά ο τουρισμός για να συμπεράνουμε το αυτονόητο: Αν συνεχίσουμε να οδηγούμαστε σε ένα περιβάλλον ανεξέλεγκτης δόμησης, ρύπανσης και αποκλεισμού των ακτών, υποβάθμισης των αρχαιολογικών χώρων των μουσείων και των μνημείων, άγριας εκβιομηχανοποίησης και τσιμεντοποίησης των τοπίων, κατακρεούργησης των βουνών, υποβάθμισης των προϊόντων και των υπηρεσιών δεν θα απομείνει ούτε ο κακοπληρωμένος τουρισμός του άκρατου ξεφαντώματος ούτε ο ενσταυλισμένος τουρισμός του all inclusive.
Σήμερα, δεν είναι τυχαίο ότι η επικοινωνία των περιβαλλοντικών οργανώσεων με τους επιχειρηματίες και τους επαγγελματικούς φορείς του κυρίαρχου μοντέλου του τουρισμού είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Οι επιχειρηματίες αυτοί μερικές φορές πλησιάζουν τις οργανώσεις αναζητώντας μια ευκαιριακή συνεργασία για να παρουσιάσουν ένα περιβαλλοντικό πρόσωπο, συνήθως τις αγνοούν παραδειγματικά και άλλοτε τους επιτίθενται κατευθείαν καθώς τις αισθάνονται ως φυσικό τους εχθρό.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουν ακόμα πολύ δρόμο μπροστά τους. Πιθανότατα να τις δούμε να συνεχίζουν να ωριμάζουν και να κατακτούν υψηλότερα επίπεδα οργάνωσης και αποτελεσματικότητας. Την ίδια στιγμή όμως οι ταχύτητες υποβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος και των πόρων έχουν αυξηθεί δραματικά και λόγω της κλιματικής αλλαγής αλλά κυρίως λόγω της απελπιστικά αργής αντίδρασης της πολιτείας, της τοπικής αυτοδιοίκησης και των συντεχνιακών φορέων να αντιληφθούν τα αδιέξοδα και περάσουν σε μια νέα εποχή αμφισβήτησης του κυρίαρχου μοντέλου ανάπτυξης.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις σήμερα πρέπει να δώσουν περισσότερος βάρος στην επικοινωνία με τις τοπικές κοινωνίες ώστε να τις στηρίξουν για να κάνουν το επόμενο βήμα και να απελευθερωθούν από τους πολλαπλούς δεσμούς διαπλοκής και εξάρτησης από τα μεγάλα και μικρά οικονομικά συμφέροντα. Να τις βοηθήσουν να δουν μακρύτερα στο μέλλον και να αντιληφθούν ότι δε χρειάζεται να ξεπουλήσουν τη γη τους, ούτε να εγκαταλείψουν τον τόπο τους, ούτε να περιμένουν από μεσσίες επενδυτές να τους υποδείξουν πώς να ζήσουν. Να δουν πως όλος αυτός ο πλούτος που κληρονόμησαν, τους ανήκει, όπως ανήκει και στις επόμενες γενιές, και μπορούν να ζήσουν από αυτόν αξιοπρεπώς χωρίς να τον καταστρέψουν.
Αριστείδης Παπαδάκης
___________________________________________________________
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ 5
Ο ΔΙΚΑΙΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΟΝ ΑΠΟΧΤΗΣΟΜΕ
Ρούλα Καστρινάκη : Ξενώνες Καμάρες
Ομιλία στην Ημερίδα «Τουρισμός & Οικολογία», Χανιά, 4 Οκτωβρίου 2008
Οι διακοπές είναι κεκτημένο δικαίωμα του σύγχρονου ανθρώπου. Δικαίωμα που το κατέκτησε με την εργασία. Οι διακοπές είναι επίσης ανάγκη του ίδιου ανθρώπου. Ανάγκη συμφιλίωσης με τον χρόνο και τον προσωπικό του ρυθμό. Ανάγκη ξεκούρασης, ψυχαγωγίας, επικοινωνίας με τη φύση, με τους άλλους και με το παιδί που υπάρχει μέσα του και ζητά να ανακαλύψει καινούργιους κόσμους.
Οι διακοπές, στις ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες, τις τελευταίες δεκαετίες του εικοστού αιώνα, όπου περίπου το 50 % του πληθυσμού της γης ζει σε πόλεις, πήραν διαστάσεις μαζικού φαινομένου. Το φαινόμενο αυτό την πρώτη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα γιγαντώνεται.
Συνήθως τους θερινούς μήνες το κυρίαρχο τουριστικό ρεύμα κατευθύνεται από τον βορρά προς το Νότο. Η κίνηση αυτή είναι ενεργοβόρα και αφορμή διακίνησης τεραστίων χρηματικών ποσών.
Συμπερασματικά θα έπρεπε ένα σημαντικό μέρος αυτών των κεφαλαίων να κατευθύνονται και να παραμένουν στις τουριστικές περιοχές του Νότου. Όμως ένα μικρό μέρος του όλου φτάνει στις χώρες υποδοχής των τουριστών και ακόμα ένα μικρότερο παραμένει.
Το φαινόμενο εντείνεται σε περιοχές του πλανήτη που επισκέπτεται συστηματικά ο «μαζικός τουρισμός» ή ο σε κλειστό κύκλωμα «τουρισμός πολυτελείας».Εντείνεται δε δραματικά σε περιοχές που ευδοκιμεί η μονοκαλλιέργεια τουρισμού όπου η εγχώρια οικονομία παραδίνεται στις διακυμάνσεις του τουριστικού ρεύματος.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Γκάμπια, μιας μικρής αφρικανικής χώρας την οποία διάλεξε ως τουριστικό προορισμό μια πολυεθνική εταιρία, όπου η μονοκαλλιέργεια τουρισμού και η εγκατάλειψη της παραδοσιακής γεωργίας και άλλων συναφών παραδοσιακών επαγγελμάτων καθώς και η σταδιακή αποσύνδεση του τουρισμού από την εγχώρια αγορά υποχρέωσε την χώρα αυτή εις το εξής να εισάγει προϊόντα διατροφής πρώτης ανάγκης.
Ο δίκαιος τουρισμός
Ο δίκαιος τουρισμός βρίσκεται στους αντίποδες των μηχανισμών αυτών της σύγχρονης κοινωνίας οι οποίοι προωθούν τέτοιες μορφές τουρισμού, όπως του μαζικού και του πολυτελώς απομονωμένου σε κλειστά οικιστικά σύνολα τουρισμού. Ενός τουρισμού που παίρνει όλο και πιο πολύ κατευθύνσεις αντιοικολογικές και ασύμβατες με τις ριζικές ανάγκες του ανθρώπου.
Ενός τουρισμού που εμπαίζει τους κινούμενους πληθυσμούς των ανθρώπων, οι οποίοι αναζητούν διακοπές μακριά από την καταπιεστική καθημερινότητα. Τους υποχρεώνει να ακολουθούν διαδρομές κατανάλωσης θεάματος και πλήξης, σε μια επιχείρηση δολοφονίας του χρόνου ή τους κλείνει σε επιμελώς χρυσωμένες αυταπάτες και σε παγίδες παθητικοποίησης .
Ενός τουρισμού που ενισχύει και απλώνει όλο και πιο πολύ με διάφορους μηχανισμούς και τρόπους τον άκρατο καταναλωτισμό των χωρών προέλευσης των τουριστών και βαθαίνει το διεθνές βάραθρο της υπανάπτυξης με την υποχώρηση των δημοσίων και συλλογικών ρυθμίσεων μπροστά στο ιδιωτικό συμφέρον. Ενός τουρισμού που προωθεί την αντιπαλότητα και διαβρώνει τα παραδοσιακά αισθήματα φιλοξενίας και μετατρέπει συχνά τουρίστες και ντόπιους επιχειρηματίες σε υποψήφια θύματα.
Ενός τουρισμού που δημιουργεί προσωρινές πόλεις, αυριανές νεκροπόλεις.. Ενός τουρισμού που καταστρέφει χιλιάδες στρέμματα ωφέλιμης για το σύνολο γης και βάζει την υπογραφή του στο χάρτη της ερημοποίησης του Νότου για την δημιουργία γηπέδων γκολφ τα οποία θα εκμεταλλευτεί όσο είναι προσοδοφόρα και θα τα εγκαταλείψει επίσης στην πρώτη ευκαιρία (Ισπανία, Καταλονία…)
Ήδη από τη δεκαετία του 70 η αντικομφορμιστική νεολαία της Δυτικής Ευρώπης στην προσπάθεια απόδρασης από την κοινωνία της κατανάλωσης καθώς και έμπρακτης κριτικής του τουριστικού κατεστημένου και με συνθήματα όπως «δεν θέλω να μαυρίσω σαν βλάκας» ανακάλυψε και ανέδειξε εναλλακτικούς τρόπους και προορισμούς διακοπών τόσο στην Ελλάδα όσο και σε πολλές άλλες περιοχές της Μεσογείου. Περιοχές απομονωμένες, εξαιρετικού κάλλους, ιδιαίτερου οικολογικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος οι οποίες δεν διέθεταν τουριστικές υποδομές.
Η παρουσία τους εκεί ήταν απλή και απέριττη. Έμεναν σε σκηνές, ή σε δωμάτια πρόχειρα τουριστικά καταλύματα. έρχονταν σε καθημερινή επαφή και συναλλαγή με τους ντόπιους και ενίσχυαν ουσιαστικά και άμεσα το τοπικό οικογενειακό εισόδημα και την ντόπια αγορά.
Με το πρόσχημα του ευπρεπισμού και της οργάνωσης ο συμβατικός τουρισμός απωθεί τον «αλλητοτουρισμό» –όπως ονομάστηκε για τις ανάγκες των καιρών- και επωφελείται του δόκιμου τουριστικού προϊόντος.
.
Όμως αυτό δεν αναιρεί και δεν ακυρώνει την δύναμη της κριτικής αυτής και το διαχρονικό μήνυμα αναθεώρησης των τουριστικών στερεοτύπων, που κληροδότησε στις επόμενες γενιές τουριστών και στους μελλοντικούς υποστηριχτές εναλλακτικών μορφών τουρισμού.
Στην διαμόρφωση μιας νέας ριζοσπαστικότερης κριτικής πρακτικής του τουρισμού και στην προώθηση του οικοτουρισμού έπαιξαν πρωτεύοντα ρόλο οι παγκόσμιοι αγώνες για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και τα οικολογικά κινήματα που αναπτύχθηκαν και έδρασαν από την δεκαετία του εβδομήντα μέχρι σήμερα.
Σήμερα το ίδιο σύνθημα για ένα δικαιότερο τουρισμό διαμορφώνεται σταδιακά ως εξής: δεν θέλω να μαυρίσω σαν βλάκας συμβάλλοντας άθελα μου στη εκμετάλλευση του πλούτου μιας χώρας από πολυεθνικές, τουρ οπερατέρ και μεγαλοεπιχειρηματίες, καθώς και στην μόλυνση του περιβάλλοντος, στην διάβρωση τόπων και τοπικών κοινωνιών.
———–
Εναλλακτικές μορφές τουρισμού αγροτοτουρισμός, τουρισμός υπαίθρου οικοτουρισμός
Στην Ελλάδα ο τουρισμός, κατά κανόνα μαζικός, τα τελευταία 40 χρόνια αποτέλεσε μαζί με την ναυτιλία την βαριά βιομηχανία της χώρας. Πολλά κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα συνδέονται πολύπλευρα με την τουριστική αυτή ανάπτυξη. Παρόλα αυτά, και κατά τα φαινόμενα, οι κυβερνήσεις μας δεν θα έμπαιναν στον κόπο να κάνουν κάποιο απολογισμό, αν η δημιουργία και προώθηση μιας εναλλακτικής, ήπιας τουριστικής ανάπτυξης από την μεριά της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν κρινόταν πλέον απαραίτητη και κατά συνέπεια επιχορηγούμενη για την επίτευξη μιας ισορροπίας, στην υπάρχουσα κατάσταση, στις χώρες του Νότου. Και επίσης, αν δεν παρουσιαζόταν μια όλο και αυξανόμενη ζήτηση για το προϊόν μιας τέτοιας τουριστικής ανάπτυξης, που προοριζόταν να ικανοποιήσει πολλαπλές ομάδες τουριστών-καταναλωτών. Ζήτηση δημιουργημένη από διαθέσεις φυγής από τις πόλεις και συγχρόνως αναζήτησης παρθένων περιοχών της φύσης και τοπικών -η δυνατόν- προβιομηχανικών κοινωνιών.
Έτσι τις δύο τελευταίες δεκαετίες διάφορα προγράμματα προώθησης και ενίσχυσης του αγροτοτουρισμού, σε προβληματικές περιοχές της ελληνικής υπαίθρου, προορίζονται για αγρότες οι οποίοι καλούνται να επωφεληθούν των κοινοτικών κονδυλίων ώστε να αναπτύξουν παράλληλα με τις αγροτικές ασχολίες τους κάποιες τουριστικές δραστηριότητες και να ενισχύσουν το εισόδημα τους.
Οι δραστηριότητες αυτές σχεδιάζονται μέσα στο πλαίσιο του νέου προσανατολισμού προς καινούργιες εναλλακτικές μορφές τουρισμού στον ελλαδικό χώρο και εντάσσονται γενικότερα στην ευρωπαϊκή πολιτική της περιφερειακής ανάπτυξης.
Από τους έλληνες αγρότες λίγοι είναι αυτοί που θα καταφέρουν να διασχίσουν τις Συμπληγάδες της γραφειοκρατίας και των τραπεζικών δανείων, να ολοκληρώσουν τις διαδικασίες και στην συνέχεια να φτάσουν στο ποθητό αποτέλεσμα.
Παράλληλα γραφεία μελετών δημιουργούνται προς εξυπηρέτηση και πολύ συχνά σύγχυση των επίδοξων επιχειρηματιών του αγροτοτουρισμού, καθώς και καινούργιες θέσεις εργασίας στους δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς για την μελέτη των προγραμμάτων και την αξιολόγηση και προώθηση των αιτήσεων, παρακολούθηση των έργων και φυσικά την δανειοδότηση καθώς και την εξόφληση δανείων.. Και επίσης, αλλοίμονο, κατά το ελληνικό έθιμο της ντροπής, ένα καινούργιο και πολύ πρόσφορο πεδίο δράσης ανοίγεται για «κουμπάρους» και για κάθε είδους πολιτική πελατεία..
Συγχρόνως τις δύο τελευταίες δεκαετίες διάφορες προσπάθειες δημιουργίας μονάδων εναλλακτικού τουρισμού όπως επίσης και καλλιέργειες βιολογικής γεωργίας γίνονται στον ελλαδικό χώρο.
Αυτόνομα και αυτόκλητα από τα Ζαγόρια μέχρι τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη άνθρωποι με φαντασία, μεράκι, αγάπη για τον τόπο και σεβασμό για το περιβάλλον προσπαθούν να δημιουργήσουν και να καταστήσουν βιώσιμες τέτοιες επιχειρηματικές προσπάθειες. Πολλοί από αυτούς δεν ανήκουν στον πληθυσμό της υπαίθρου. Είναι μετανάστες από την πόλη ή μένουν στην κοντινή πόλη και αξιοποιούν την οικογενειακή περιουσία. Κάποιοι καταφέρνουν να επωφεληθούν από
τα προγράμματα ενίσχυσης της περιφερειακής ανάπτυξης.
Οι άνθρωποι αυτοί εργάζονται για να εδραιώσουν ένα άλλο τρόπο διακοπών. Το αντικείμενο της εργασίας τους είναι πολύπλευρα συνδεδεμένο με τον καθημερινό τρόπο ζωής τους και τα οράματα τους για το μέλλον του τόπου. Δουλεύουν για ένα τουρισμό που τα κύρια χαρακτηριστικά που τον διακρίνουν είναι τα μικρά τουριστικά μεγέθη, η ήπια ανάπτυξη, οι ανθρώπινες σχέσεις, η αναζωογόνηση του προσωπικού χρόνου μέσα από το ταξίδι, οι ανταλλαγές πολιτισμών, η χαμηλή διαρροή συναλλάγματος και ο δίκαιος γεωγραφικά καταμερισμός του, η αυξημένη περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση τόσο των πληθυσμών υποδοχής όσο και των επισκεπτών.
Όμως καλές ιδέες και προθέσεις δεν αντικαθιστούν από μόνες τους την έλλειψη υποδομών όπως οδικά δίκτυα, επικοινωνιακά δίκτυα, μεταφορικά μέσα, διαχείριση απορριμμάτων, υδροδότηση, καθώς και την έλλειψη από την μεριά του επίσημου κράτους οδηγιών, πληροφοριών και στήριξης.
Οι διάφορες μορφές τουρισμού στην ελληνική ύπαιθρο δεν είναι και τόσο ευδιάκριτες, αλληλοστηρίζονται ή αλληλοαναιρούνται όπως στην περίπτωση πετρόκτιστης αγροτουριστικής μονάδας σε μισοξεχασμένο ορεινό χωριό στους πρόποδες των Λευκών Ορέων. Η μικρή αυτή μονάδα διαθέτει ηλιακούς συλλέκτες αλλά και εγκατάσταση κλιματισμού, πισίνα, τζακούζι, ιντερνέτ και δορυφορική τηλεόραση, πλυντήριο ρούχων και πιάτων, μπιστολάκι για τα μαλλιά, ξυριστική μηχανή κλπ…κλπ. Και αποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα τουρισμού της υπαίθρου όπου στην προσπάθεια προσέλκυσης πελατών-τουριστών έχει χαθεί το μέτρο. Μια τέτοιου είδους απώλεια καθιστά την προσπάθεια αυτή βορά στο αέναο κυνήγι του καταναλωτικού τουρισμού.
Άλλη περίπτωση παρέμβασης με αναπάντεχες αυτή την φορά συνέπειες στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον μιας περιοχής είναι η εντατική και εκτεταμένη διαφήμιση μιας ολόκληρης αγροτικής περιοχής για την προβολή και προώθηση των προϊόντων κάποιων αγροτουριστικών επιχειρήσεων που ενεργοποιούνται σε αυτήν.
Τέτοιου είδους άκριτη και άκρατη διαφήμιση, σε συνδυασμό με την έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού και καθορισμού των χρήσεων γης, καθώς και με άλλες αντίρροπες δυνάμεις, όπως η καταλυτική δράση κατασκευαστικών εταιριών ρίαλ εστέιτ, συνέβαλλαν στο να οδηγηθούν στο διεθνές χρηματιστήριο ορισμένες καλλιεργήσιμες και δασικές εκτάσεις της χώρας – όπως οι χαλέπες των παππούδων μας.
.
Τουρ οπερατέρ του ποιοτικού τουρισμού
Σε αυτό το σκηνικό, ιδιωτικής πρωτοβουλίας, κρατικής αδιαφορίας και κοινωνικής περιθωριοποίησης των εναλλακτικών μορφών τουρισμού, κάνουν μία εντυπωσιακή είσοδο οι τουρ οπερατέρ του τουρισμού της υπαίθρου, με το χαμόγελο στα χείλη.
Αρχικά στην προσπάθεια τους να εξασφαλίσουν κατάλληλα καταλύματα για τους εκλεκτούς από άποψη κουλτούρας και βιοτικού επιπέδου πελάτες τους στην ελληνική παραδοσιακή ενδοχώρα κάνουν δελεαστικές προτάσεις στους επιχειρηματίες της υπαίθρου, τους ζορισμένους από τις απροσδόκητες ανυψώσεις των επιτοκίων και τους παρατημένους πλέον στην μοίρα τους, χωρίς υποδομές και βοήθεια για την περεταίρω προώθηση των αγροτοτουριστικών τους προϊόντων. Παραχωρούν σημαντικές προκαταβολές έναντι πολύχρονων συμβολαίων, τα οποία ουσιαστικά δε ν δεσμεύουν παρά την άλλη πλευρά, στους πολλά υποσχόμενους ιδιοκτήτες ολοκληρωμένων ή προς ολοκλήρωση μονάδων και διαμορφώνουν το τελικό αποτέλεσμα της προσφοράς και της ζήτησης στον τουριστικό τομέα στις περιοχές αυτές. Το τουριστικό προϊόν της ελληνικής υπαίθρου ούτως ή άλλως επηρεάζεται αποφασιστικά από το μοντέλο των ποιοτικών τουρ οπερατέρ, ελλείψει άλλου.
Το μοντέλο που οι τελευταίοι διαφημίζουν περιλαμβάνει: ακριβές διακοπές σε ήσυχους και ασφαλείς γραφικούς οικισμούς της ενδοχώρας, κάτω από τον μεσογειακό ήλιο, όχι πολύ μακριά από την θάλασσα και μια εξαίρετη τοπική κουζίνα.
Το μοντέλο αυτό το οποίο εμπεριέχει επίσης κατά την περίσταση τον φυσιολατρικό, περιπατητικό, πολιτιστικό τουρισμό καθώς και παρατηρήσεις πουλιών και βοτάνων, τονώνει μεν, την τοπική οικονομία των περιοχών αυτών αλλά πολύ διαφέρει δε, από το αγροτοτουριστικό ή οικοτουριστικό μοντέλο άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Όμως πολύ θα αναζητηθεί σαν τέτοιον αν τον ζωτικό του χώρο καταλάβει ο μαζικός τουρισμός ο οποίος ισοπεδωτικός και ακούραστος κατακτητής βρίσκεται ήδη προ των πυλών.
Καμάρες:μια προσπάθεια οικοτουρισμού
Στους καιρούς αυτούς λοιπόν όπου ο μαζικός τουρισμός κυριαρχεί και ο δίκαιος τουρισμός προσπαθεί να χαράξει τον πιο σύντομο δρόμο για να οδηγήσει τον ταξιδευτή του στα μέρη αυτά που ανταποκρίνονται στις προσδοκίες του, μια ακόμα μικρή τουριστική μονάδα προσπαθεί να εδραιώσει τον οικοτουρισμό στην καρδιά ενός διατηρητέου οικισμού στον ημιορεινό Αποκόρωνα στον Νομό Χανίων. Ο οικισμός ονομάζεται Μαχαιροί και βρίσκεται σε μια καταπράσινη περιοχή πάνω από τον κάμπο του Αποκόρωνα του διάσπαρτου με πηγές, ποτάμια, ιστορικά και προϊστορικά μνημεία. Οι παραδοσιακοί ξενώνες Καμάρες είναι ένα αναστηλωμένο ιστορικό διατηρητέο μνημείο, ένα βενετσιάνικο μετόχι.
Η αναστήλωση του, από την αρχή προσανατολισμένη προς τον οικοτουρισμό, πραγματοποιήθηκε κατά την διάρκεια είκοσι χρόνων. Παράλληλα 20 στρέμματα βιολογικής καλλιέργειας της ελιάς, της πορτοκαλιάς και άλλων οπωροφόρων δένδρων συνοδεύουν την προσπάθεια αυτή στο μακρύ της ταξίδι.
Στην πορεία αναστήλωσης των κτηρίων του μετοχιού και λειτουργίας τους σαν τουριστικά καταλύματα οι Καμάρες πέρασαν από όλα τα στάδια που περιγράψαμε παραπάνω: Γραφειοκρατία, ευρωπαϊκά προγράμματα, δάνεια, ανασφάλεια, παρεξηγημένο τουριστικό προϊόν, ποιοτικούς τουρ οπερατέρ και προσπάθεια ανεξαρτητοποίησης από αυτούς.
Τα τελευταία χρόνια κατάφεραν να γίνουν ένας τουριστικός προορισμός ο οποίος λίγο επηρεάζεται από τις διάφορες διακυμάνσεις και μόδες των τουριστικών ρευμάτων.
Πρωτοβουλίες πολιτών για την κοινωνική δικαιοσύνη, την προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς
.
Αναφέρομαι στις Καμάρες, μια προσπάθεια άλλου τουρισμού στην οποία συμμετέχω και εγώ, για να περιγράψω, πολύ σύντομα, την αδιαφορία του επίσημου κράτους ή την ανεπάρκεια των θεσμών στο να προστατεύσουν τέτοιες εδραιωμένες πλέον πρωτοβουλίες ήπιας ανάπτυξης χωρίς την παρέμβαση περιβαλλοντικών οργανώσεων και κινήσεων πολιτών για την προστασία του περιβάλλοντος, της πολιτιστικής κληρονομιάς και της αειφόρου ανάπτυξης.
Στον Αποκόρωνα οι κάτοικοι ξεσηκώθηκαν ενάντια στην αλλοπρόσαλλη γραφειοκρατία που έδωσε προέγκριση περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την εγκατάσταση οχλούσας βιομηχανίας στους πρόποδες των Λευκών Ορέων, δίπλα στα δάση με τα κυπαρίσσια απέναντι από όλα τα ιστορικά «χωριά της ρίζας» και τον κηρυγμένο από το Υπουργείο Πολιτισμού διατηρητέο οικισμό των Μαχαιρών, σε μια περιοχή όπου βιοκαλλιέργειες, μεταποιήσεις αγροτικών προϊόντων και παραδοσιακοί ξενώνες μαρτυρούν την διάθεση των ανθρώπων να ακολουθήσουν τον δρόμο της ήπιας ανάπτυξης.
Έτσι λοιπόν οι Καμάρες, όπως όλες οι άλλες επιχειρηματικές προσπάθειες ήπιας ανάπτυξης της περιοχής, βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα, απειλούμενες με υποβάθμιση ή μαρασμό από την πιθανή εγκατάσταση εκείνης της βιομηχανικής μονάδας, η οποία, ερχόμενη από το πουθενά, έψαχνε τόπο για να εγκατασταθεί.
Όμως μετά από δίχρονες κινητοποιήσεις ενάντια στην εγκατάσταση αυτή και παρεμβάσεις της επιτροπής των κατοίκων, από τα καφενεία των χωριών μέχρι τα διαφορετικά επίπεδα στα οποία κατοικοεδρεύει η ελληνική γραφειοκρατία και τα διάφορα κέντρα αποφάσεων, η απειλή αυτή έπαψε να υφίσταται σαν τέτοια.
Το Υπουργείο Πολιτισμού με εισήγηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου στο οποίο είχαν καταφύγει με τις ενστάσεις τους περιβαλλοντικές οργανώσεις και δίκτυα, το δίκτυο αγροτοτουρισμού του Αποκόρωνα, τοπικά συμβούλια και πολιτιστικοί σύλλογοι της περιοχής, το κοινωφελές ίδρυμα Αγία Σοφία, ο σύλλογος αρχιτεκτόνων Ν. Χανίων, ο αγροτικός συνεταιρισμός Αποκoρώνου-Σφακιών κλπ και σεβόμενο τις αποφάσεις του Νομαρχιακού Συμβουλίου Χανίων και των Δημοτικών συμβουλίων Αρμένων, Βάμου και Φρε, μετά από πολλαπλές διαβουλεύσεις απαγόρευσε την εγκατάσταση της βιομηχανικής αυτής μονάδας στην ευρύτερη αγροτική περιοχή του διατηρητέου οικισμού των Μαχαιρών. Η οποία θα προστατεύεται στο εξής από τον σχετικό νομοσχέδιο περί ιστορικών διατηρητέων μνημείων.
Οι παρεμβάσεις της επιτροπής των κατοίκων του Αποκόρωνα όπως και της επιτροπής ενάντια στην εκβιομηχάνιση της Γαυδοπούλας η εκείνης εναντίον της τουριστικοποίησης του Κάβου Σίδερο θα μπορούσαν να εννοηθούν σαν μία μορφή λαϊκής, παράλληλης και διορθωτικής συνδιακυβέρνησης. Με εξουσίες ληξιπρόθεσμες οι οποίες δημιουργούνται από τις ικανότητες της κάθε επιτροπής πολιτών στο να πληροφορεί και να παίρνει με το μέρος της την κοινή γνώμη, να αλλάζει τις αποφάσεις περιφερειακών επιτροπών των διαφόρων νομαρχιακών υπηρεσιών, να επηρεάζει δημοτικά και νομαρχιακά συμβούλια καθώς και συμβούλια υπουργείων..
Ακόμα και να συμβάλλει στη βελτίωση νομοσχεδίων, όπως έγινε στην περίπτωση του διατηρητέου οικισμού.
Σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, χωρίς χωροταξικό σχεδιασμό, όπου ακόμα και σε περιοχές NATURA προωθούνται σχέδια βιομηχανικής ανάπτυξης (Γαυδοπούλα) ή τουριστικής ανάπτυξης κλειστού κυκλώματος με γήπεδα γκολφ (Κάβο Σίδερο) δεν αρκούν μόνο οι αγώνες για την υλοποίηση οικοτουριστικών ονείρων. Απαιτούνται επίσης πολλές μάχες για την υπεράσπιση του αποτελέσματος αυτών των αγώνων.
Θα μπορούσαμε να το θέσουμε και ως εξής: εκεί όπου οι θεσμοί δεν επαρκούν οι ενεργοί πολίτες παρεμβαίνουν
Ρούλα Καστρινάκη
___________________________________________________________________
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ 6
Προτάσεις για έναν Οικολογικό Ελληνικό Τουρισμό
Αντώνης Πετρόπουλος– Συντονιστής Ομάδας Τουρισμού – Οικολόγοι Πράσινοι
Ημερίδα «Τουρισμός & Οικολογία», Χανιά, 4 Οκτωβρίου 2008
Εισαγωγή:
Ο Τουρισμός, πέρα από σημαντικότατο οικονομικό μέγεθος (18% του ΑΕΠ, 800,000 εργαζόμενοι, 15 εκατομμύρια ξένοι επισκέπτες) που του έχει προσδώσει και το ακατάλληλο κλισέ «βαριά βιομηχανία της χώρας μας» αποτελεί πολυσύνθετο κοινωνικοπολιτικό φαινόμενο που επηρεάζει και επηρεάζεται άμεσα από την Κλιματική Αλλαγή – αυτό ήταν και το αντικείμενο του φετινού εορτασμού της παγκόσμιας ημέρας τουρισμού πριν μια εβδομάδα, (σε όλο τον κόσμο – εκτός από την Ελλάδα, όπου οι αφίσες του Υπουργείου περήφανα δηλώνανε «Μεγαλώνουμε, Συνεχίζουμε» – ακάθεκτοι και απληροφόρητοι). Σχετίζεται επίσης με τον ελεύθερο χρόνο, τον ελεύθερο χώρο και τη διαχείριση και διατήρησή τους, την διαπολιτισμική αλληλοκατανόηση και την ειρήνη, και με βασικά ανθρώπινα δικαιώματα όπως το δικαίωμα της μετακίνησης εντός και εκτός μιας χώρας, δικαίωμα που στο σχετικό πρόσφατα παρελθόν στερούνταν δια νόμων μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας, και που πρακτικά ακόμα στερείται μεγάλο μέρος λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων. Η άλλη όψη του νομίσματος βέβαια είναι η πολιτιστική και περιβαλλοντική υποβάθμιση που επιφέρει στους τουριστικούς προορισμούς ο ανεξέλεγκτος μαζικός τουρισμός και οι σχέσεις εκμετάλλευσης στις οποίες συχνά βασίζεται.
Τα κλισέ:
Με τον Τουρισμό, αντίθετα πχ με την αστροφυσική, όλοι πιστεύουν ότι έχουν γνώση ειδικού, γιατί έχουν κάνει μερικά ταξίδια, με αποτέλεσμα την αναπαραγωγή κλισέ για τον Ελληνικό Τουρισμό, από τους πολίτες αλλά ακόμα και από τους κυβερνώντες. Όμως η αλήθεια είναι ότι:
- Ο Τουρισμός ΔΕΝ μπορεί και ΔΕΝ πρέπει να μεγαλώσει άλλο ή επιμηκυνθεί χωρίς πρώτα να αλλάξει, ούτε και πρέπει να επεκταθεί χρονικά και χωρικά παντού.
- ΔΕΝ θα ενισχύσουν ουσιαστικά και παραγωγικά την οικονομία περισσότερα πεντάστερα ξενοδοχεία, βίλλες και γκολφ, ενώ θα βλάψουν το περιβάλλον και την κοινωνία.
- Ο Εναλλακτικός Τουρισμός ΔΕΝ είναι κάτι που προστίθεται στον Μαζικό αλλά τον υποκαθιστά.
- Οικοτουρισμός ΔΕΝ είναι γενικά και αόριστα ο φυσιολατρικός τουρισμός, αλλά ο τουρισμός που πληροί οικολογικά κριτήρια – ελαχιστοποιεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, χρηματοδοτεί την προστασία του περιβάλλοντος, μειώνει την φτώχια και την ανισότητα, σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και προάγει τη γνώση και την αλληλοκατανόηση.
- Αγροτουρισμός ΔΕΝ είναι το να μείνεις σαν πασάς σε ένα σαλέ και να καταβροχθίζεις ντόπιες σπεσιαλιτέ που έφτιαξε κάποιος σύγχρονος δούλος σε μια κουζίνα, αλλά να συνομιλήσεις ειλικρινά με τον κόσμο της υπαίθρου και να τον βοηθήσεις σε παραδοσιακές αγροτικές εργασίες.
- Ψυχαγωγία δεν είναι μόνο το μπάνιο, το φαγητό, το ποτό και το σεξ, όμως αυτά είναι που θέλει να κάνει η συντριπτική πλειοψηφία των επισκεπτών μας στις διακοπές τους. ‘Αρα, έχουν ευθύνη και οι τουρίστες (αλλοδαποί και ημεδαποί) για την εικόνα της χώρας μας σήμερα και αυτοί που τους «πουλάνε» τη χώρα μας ως τα τρία κι, «σουβλάκι, μπαράκι, μπανάκι»
- Ο Μαζικός τουρισμός εξορισμού δεν μπορεί να γίνει ποιοτικός και εξατομικευμένος, ούτε και να πάψει ως δια μαγείας να υφίσταται, αλλά ΜΠΟΡΕΙ και ΠΡΕΠΕΙ να γίνει τουλάχιστον πιο πράσινος.
Μια σύντομη αναδρομή:
Ο Τουρισμός στην Ελλάδα χάνεται στα βάθη των αιώνων, ήδη απαντάται ως αθλητικός, ιαματικός θρησκευτικός στις 4 μεγάλες αρχαίες γιορτές, Ολύμπια, Πύθεια, Νέμεια, Δέλφεια, ως πολιτιστικός την εποχή των περιηγητών, κατασκόπων και λόρδων, που από την πολύ αγάπη παίρνανε και κανένα μάρμαρο για σουβενίρ, αλλά μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, με την εμφάνιση των φτηνών πτήσεων και των φτηνών πακέτων, και την καθιέρωση της άδειας μετ’ αποδοχών στην Δυτική Ευρώπη συντελείται μια κοσμογονία-πραγματικό μπουμ, το οποίο συμπίπτει και με τα απλόχερα θαλασσοδάνεια της χούντας για κατασκευή ξενοδοχείων από άσχετους που έτυχαν να είχαν παραθαλάσσια οικόπεδα και άλλους πιο επιτηδείους που τα αγόρασαν. Την προ-ευρώ εποχή, με τη δραχμή να υποτιμάται διαρκώς, και τις ‘ανθελληνικές’ ταξιδιωτικές οδηγίες ο συναλλαγματοφόρος τουρισμός αποτελεί την ευαίσθητη κότα με τα χρυσά αυγά που δεν έπρεπε να της χαλάμε χατίρι. Το όλο σύστημα αποτελούσε ένα ακόμα ελληνικό γιουρούσι, αρπαχτή, χωρίς μέθοδο, πρόγραμμα, χωροταξία, εκπαίδευση. Λαμπρές εξαιρέσεις οργάνωσης τα Ξενία (που τώρα γκρεμίζονται από μόνα τους ή με λίγο σπρώξιμο) και το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου (όπου το γιουχάισμα τείνει να γίνει θεσμός). Πάνω σε αυτή τη σαθρή βάση ήρθαν μετά το 1980 να προστεθούν τα ευρωπαϊκά πακέτα επιδοτήσεων, τα οποία σε μερικές περιπτώσεις συμμάζεψαν λίγο τα πράγματα, σε αρκετές όμως αναπαρήγαν την διαφθορά. Τα τελευταία 20 χρόνια ο αριθμός των επισκεπτών έχει διπλασιασθεί, και η τιμή της γης έχει εκτοξευθεί. Το αποτέλεσμα σήμερα είναι ένα τουριστικό οικοδόμημα με την αρμονία της περίφημης Αγ. Φωτεινής Μαντίνειας.
Βασικά μεγέθη – κύρια χαρακτηριστικά:
Κύρια στοιχεία του ελλ. Τουριστικού μοντέλου αποτελούν: η μακρά ιστορία του, τα διεθνή του μεγέθη, η εθνική του σημασία (εισόδημα, απασχόληση, περιφερειακή ανάπτυξη), η εξάρτηση από λίγες χώρες προέλευση, και τα φτηνά αεροπορικά πακέτα, ο μικρός οικογενειακός χαρακτήρας των περισσοτέρων επιχειρήσεων, η άτυπη απασχόληση, το μεγάλο βάρος που σηκώνουν οι γυναίκες και τα ανήλικα μέλη της οικογενείας, και η απουσία σοβαρής επαγγελματικής κατάρτιση με την τουριστική εκπαίδευση μονίμως στα σπάργανα (μόλις το καλοκαίρι δημιουργήθηκε το πρώτο πανεπιστημιακό τμήμα τουρισμού στο Παν. Αιγαίου).
Ο Ελληνικός τουρισμός είναι περίπου 15ος με βάση τις αφίξεις, με 15 εκατομμύρια τουρίστες από τους οποίους οι μισοί περίπου είναι από το Ηνωμένο Βασίλειο την Γερμανία και την Ιταλία. Δεχόμαστε 1.5 φορά περίπου περισσότερους τουρίστες από τον πληθυσμό μας, όταν η Τουρκία δέχεται μόλις 40% του πληθυσμού της. Το χειρότερο είναι ότι 40% των τουριστών (6.2 εκατομ.) επισκέπτεται μόλις 5 νησιά – την Κρήτη, Ρόδο, Κω, και Ζάκυνθο, σχεδόν όλοι με πτήσεις τσάρτερ.
Τα 14 δισεκατομμύρια Ευρώ που έλαβε απευθείας η Ελλάδα από τον Τουρισμό σε μία χρονιά, το 2006 (3.8%) των παγκοσμίων εισπράξεων από τον τουρισμό, 13η) υπερκαλύπτει (ευτυχώς) το κόστος των Ολυμπιακών. Ο Τουρισμός προσφέρει 7% απευθείας στο ΑΕΠ και άλλα 11% εμμέσως, σύνολο 18% σε σύγκριση με την Γεωργία η οποία προσφέρει 8%.
255,000 είναι οι άμεσα απασχολούμενοι και άλλοι 600,000 απασχολούνται έμμεσα, σύνολο 18% του εργατικού δυναμικού (10% στη Γεωργία). Από τους 20 εκατομ. Ευρωπαίους που απασχολούνται στον Τουρισμό οι 800,000 ζουν στην Ελλάδα.
Βασικό χαρακτηριστικό και η φοροδιαφυγή, με 150,000 αδήλωτες κλίνες (20% του συνόλου), και εισφοροδιαφυγή που φτάνει το 60% σύμφωνα με καταγγελίες συνδικαλιστικών οργάνων.
Παρά την πρόσφατη μανία με τις μεγάλες μονάδες, η τυπική ελληνική τουριστική μονάδα είναι μικρή και οικογενειακή, με όλη την οικογένεια να δουλεύει σκληρά για 4 μήνες, υποβοηθούμενη συχνά από ανασφάλιστους μετανάστες από τα Βαλκάνια. Πάνω από τα μισά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα έχουν λιγότερα από 15 δωμάτια, ενώ 65% των ξενοδοχείων και 38% των ενοικιαζόμενων δωματίων είναι ενός ή δύο αστέρων. Συνολικά υπήρχαν 700,000 κλίνες το 2007, αύξηση 25% τα τελευταία 10 χρόνια. Το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων (31 κλίνες) είναι πολύ μικρότερο από την Τουρκία (200), Ισπανία (90) και Ιταλία (47). Αυτό αποτελεί όμως θετικό χαρακτηριστικό και όχι αρνητικό όπως παρουσιάζεται από τους οπαδούς του γιγαντισμού, χάρη στους οποίους 47,000 νέες κλίνες πολυτελείας, επιδοτούμενης πολυτελείας, θα μπουν στην αγορά σύντομα. Αντί να παρέχονται κίνητρα η υπάρχουσα υποδομή να γίνει πιο πράσινη, η κυβέρνηση επιδοτεί την χλιδή και την σπατάλη.
Η εποχικότητα: Εξαιτίας κυρίως των κρύων χειμώνων και του αυξανόμενου ανταγωνισμού από υπερπόντιους προορισμούς, υπάρχει πολύ μεγάλη εποχικότητα, με μόλις το ένα τρίτο των ξενοδοχείων να μένουν ανοικτά όλο το χρόνο, και 65% των τουριστών να έρχονται σε 3 μόνο μήνες, από μέσα Ιουνίου σε μέσα Σεπτεμβρίου. Η εποχικότητα οδηγεί με τη σειρά της σε έναν άτυπο, μη-μόνιμο χαρακτήρα για τον τομέα, με τους περισσότερους εργαζόμενους να απολύονται στο τέλος Σεπτεμβρίου, και να προσλαμβάνονται τον επόμενο Μάιο, και οι υποδομές – πχ μεταφορές – να είναι πρόχειρες και αποσπασματικές. Στα θετικά της εποχικότητας πάντως είναι ότι επιτρέπει στο τοπικό περιβάλλον και σε κάποιες μικρές κοινωνίες να ηρεμήσουν και να ασχοληθούν με παραδοσιακότερες αγροτικές εργασίες το χειμώνα. Ο εσωτερικός τουρισμός δεν αμβλύνει την εποχικότητα, αλλά την ενισχύει στους χειμερινούς προορισμούς οι οποίοι το καλοκαίρι υπολειτουργούν. Αντίθετα τα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να επιμηκύνουν κάπως την τουριστική σαιζόν (Μάιος, Οκτώβριος). Λιγότερη εποχικότητα έχουν ελάχιστες περιοχές όπως το Πήλιο και ιστορικές πόλεις που έχουν διατηρήσει την αρχιτεκτονική τους και έχουν εκμεταλλευτεί το συνεδριακό τουρισμό και τις, όχι και τόσο ποιοτικές, σχολικές 5ήμερες εκδρομές.
Τουρισμός & Περιβάλλον: Όσον αφορά στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα του τουρισμού μας τα πράγματα είναι πολύ άσχημα. Υπάρχουν μόνο 4 ξενοδοχεία με το Ευρωπαϊκό περιβαλλοντικό σήμα στην Ελλάδα, τρία από τα οποία ανήκουν στον ίδιο tour operator (SunWing). Τα κριτήρια για κλειδιά & αστέρια είναι παρωχημένα και γραφειοκρατικά, οδηγούν στις πλαστικές ατομικές συσκευασίες πρωινού, την τηλεόραση και το ενεργοβόρο κλιματιστικό σε κάθε δωμάτιο και αγνοούν επιδεικτικά την αειφορία και το γούστο. Στους περισσότερους προορισμούς (ακόμα και σε ολόκληρα νησιά) δεν υπάρχουν, σκοπίμως, δημόσιες συγκοινωνίες, μήπως και μας ξεγελάσουν οι τουρίστες και τις χρησιμοποιήσουν και δεν νοικιάσουν το χαλασμένο αυτοκίνητο ή το μοτοποδήλατο (χωρίς δίπλωμα και κράνος) και δεν έχουν την ευτυχία να αναμένουν καμιά μέρα την αποκομιδή τους στο πλησιέστερο νοσοκομείο. Ο ΗΑΤΤΑ (Σύνδεσμος Τουριστικών Πρακτόρων) μάλιστα την περασμένη βδομάδα ακύρωσε τον εορτασμό του για την Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού διαμαρτυρόμενος για τα….χθόνια σχέδια υποστήριξης των ΚΤΕΛ. Όσο για τα τραίνα. ανύπαρκτα, και όχι μόνο τα κανονικά αλλά και τα τουριστικά, με 2 μικρές τουριστικές γραμμές σε λειτουργία (συνήθως, και ως εκ θαύματος) – ο Οδοντωτός, και το τρενάκι του Πηλίου (το οποίο όμως δεν ξεκινάει από το Βόλο…). Για την ακτοπλοΐα δεν χρειάζεται να πούμε πολλά, μετά τα πρόσφατα και παλαιότερα σκάνδαλα, πέρα από το να επισημάνουμε ότι είναι πανάκριβα σε σχέση με τα αεροπλάνα, ακόμα και με την άνοδο των τιμών του πετρελαίου. Και ενώ οι ιδιωτικές αεροπορικές ακμάζουν, η κρατική Ολυμπιακή, με πλειάδα ταλαντούχων ημέτερων στελεχών, είναι μονίμως ετοιμοθάνατη.
Ένα σημαντικό πρόβλημα του τουρισμού μας είναι ότι υπάρχει μεγάλη τουριστική συγκέντρωση σε άνυδρες και ξερικές νησιωτικές περιοχές με αποτέλεσμα οξεία περιβαλλοντικά προβλήματα (λειψυδρία και μεταφορά νερού, λειτουργία ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών με πετρέλαιο, χωματερές και υπερσυσώρευση σκουπιδιών). Οι τουρίστες καταναλώνουν ως και 4 φορές περισσότερο νερό από τους κατοίκους, από 200 λίτρα την ημέρα, μέχρι 1200 λίτρα σε ξενοδοχεία λουξ, αυτά με τα σπα, τις πισίνες και τα γήπεδα γκολφ. Τα είκοσι νέα γκολφ που κατασκευάζονται, σε περιοχές με κίνδυνο ερημοποίησης όπως η Πύλος και το Κάβο Σίδερο, θα καταναλώνουν αισίως νερό για 200,000 ανθρώπους. Η ανακύκλωση του νερού είναι τόσο εξωτική για τα ξενοδοχεία μας, όσο και η χρήση περιβαλλοντικά-φιλικών απορρυπαντικών και χημικών. Επίσης υπάρχει σπατάλη μέχρι και 50% από διαρροές λόγω κακής συντήρησης του δικτύου σε τουριστικές περιοχές. Παρόλα αυτά, χωρίς τα γκολφ, ο τουρισμός υποτίθεται ότι δεν απορροφά πάνω από 2-3% της συνολικής κατανάλωσης νερού όταν η Γεωργία καταβροχθίζει το 87%. Τα δεδομένα αυτά θα αλλάξουν προς το χειρότερο όμως, αν αναπτυχθούν τα μεγάλα συγκροτήματα παραθεριστικών κατοικιών – νέες πόλεις στην ουσία.
Σε μια χώρα που 50% των δήμων μεταξύ των οποίων και τουριστικοί προορισμοί ακόμα δεν διαθέτουν βιολογικό καθαρισμό, δεν είναι αξιοσημείωτο ότι είμαστε πρώτοι σε γαλάζιες σημαίες – 430 σύνολο, ή 16% του παγκόσμιου συνόλου; Προφανώς χάρη στον Ποσειδώνα, και τη μαγική του τρίαινα. Ο ίδιος ο υπουργός σε ομιλία του στον ΣΕΤΕ τον Μάιο διαμαρτυρήθηκε (σε ποιόν άραγε) ότι είδε γαλάζια σημαία στην Αργολίδα ακριβώς δίπλα σε παράνομη χωματερή. «Απίστευτο».
Όσον αφορά στην ενέργεια, η συμμετοχή των ΑΠΕ στα ξενοδοχεία είναι με τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις 2%, ενώ μια πρόσφατη μελέτη βρήκε ότι μόνο 4% των ξενοδόχων είναι ενήμεροι για πρακτικές εφαρμογές των ΑΠΕ στον τουρισμό. Αντίθετα παρατηρείται το φαινόμενο τουριστικοί προορισμοί να εξεγείρονται σύσσωμοι κατά της ανάπτυξης ανεμογεννητριών.
Πολύ λίγες από τις μεγάλες τουριστικές επιχειρήσεις χρηματοδοτούν ουσιαστικά περιβαλλοντικές δράσεις και ΜΚΟ, ενώ οι περισσότεροι αγροτουριστικοί συνεταιρισμοί πελαγοδρομούν αβοήθητοι, μην μπορώντας να κάνουν το παρακάτω βήμα μετά τις μαρμελάδες.
Υπάρχουν ευτυχώς πολλές ιδιωτικές, μικρές λαμπρές προσπάθειες διάσπαρτες ανά την Ελλάδα, μακριά η μία από την άλλη, οάσεις στην έρημο της αρπαχτής. Τα τοπικά σύμφωνα ποιότητας είναι μια καλή προσπάθεια συντονισμού, αρκεί να μην αποτελέσουν απλά σύμφωνα ανόδου των τιμών γιατί το ζητούμενο είναι ένας προσιτός ποιοτικός τουρισμός. Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι καθοριστικός, και σε ελάχιστα μέρη όπως η Τήλος, η οποία απαγόρευσε το κυνήγι πριν 10 χρόνια για να δημιουργήσει ορνιθολογικό πάρκο, στέκεται στο ύψος της. Αλλού απλά αρέσκεται στο να εισπράττει το (πενιχρό πάντως) τέλος παρεπιδημούντων και να καταπατάει εκτάσεις Natura, φιλέτα στην καθομιλουμένη. Δεν φταίει βεβαίως μόνο αυτή, αλλά και η απραξία της υπεραισιόδοξης κεντρικής διοίκησης που εξήγγειλε προστατευόμενες περιοχές που καλύπτουν το 16.6% της χώρας, αλλά μόνο στα χαρτιά. Χάρτινα Πάρκα που καίγονται ή τυλίγονται όμορφα. Από τις 239 περιοχές Natura μόνο 27 έχουν φορείς διαχείρισης, από τους οποίους μόνο 8 έχουν κάποια νομική ισχύ. Ακόμα και οι δύο πιο πετυχημένοι, του Εθνικού Πάρκου Ζακύνθου και Αλοννήσου, απασχολούν συχνά τις εφημερίδες με διάφορα έκτροπα. Και ενώ 22% της πανίδας και 4% της χλωρίδας είναι επισήμως απειλούμενα είδη εβδομαδιαία αφιερώματα μεγάλων εφημερίδων μοιράζουν δωρεάν οδηγούς στους 300,000 κυνηγούς μας, και αυτοί ένα είδος βλαβερού τουρίστα.
20 Προτάσεις:
Ακολουθούν 20 προτάσεις-σκέψεις, που πιθανόν να έλυναν κάποια από τα παραπάνω προβλήματα και να συνέβαλαν στην αλλαγή τουριστικής πολιτικής προς μια οικολογική κατεύθυνση.
1. ‘Άμεση Σύσταση Φορέων Διαχείρισης Προστατευομένων Περιοχών
για κάθε εθνικό πάρκο και προστατευόμενη περιοχή, με συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης, μκο, ειδικών, τουριστικών επιχειρηματιών. Επανακαθορισμός ορίων με τη σύμφωνη γνώμη όλων, όπου αυτό χρειάζεται, με σκοπό ότι προστατεύεται να προστατεύεται πραγματικά.
2. Δημιουργία Εθνικού Ταμείου Προστατευομένων Περιοχών & Περιβαλ. Απαλλοτριώσεων το οποίο θα διαχειρίζεται η Τράπεζα της Ελλάδας – και όχι η εκάστοτε κυβέρνηση – με πόρους από τουριστικές επιχειρήσεις, ιδιωτικές δωρεές (και από τουρίστες) και κρατικά κονδύλια, με σκοπό την αγορά γης σε τουριστικές περιοχές όπου είναι ρεαλιστικό, καθώς και την πρόσληψη και πληρωμή προσωπικού για τους Φορείς Διαχείρισης Π.Π. Να θεσπισθεί περιβαλλοντικός φόρος 5 Ευρώ για τους ξένους επισκέπτες (75 εκατομμύρια Ευρώ το χρόνο) ο οποίος να αποδίδεται απ’ευθείας στο Εθνικό Ταμείο Π.Π.
3. Πρακτική Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για τους Εργαζόμενους στον Τουρισμό
Εθνικό Πρόγραμμα Υποχρεωτικών Εκπαιδευτικών Σεμιναρίων των Εργαζομένων στον Τουρισμό (δωρεάν) κατά τους χειμερινούς μήνες σε βασικά θέματα προστασίας περιβάλλοντος & εξοικονόμησης φυσικών πόρων στους χώρους δουλειάς.
4. Τουριστική Εκπαίδευση
Καθιέρωση μαθήματος για την αειφορία και τον τουρισμό σε σχολεία τουριστικών περιοχών, μαζί με εκπαιδευτικές επισκέψεις σε μονάδες και εργασίες σχετικές με το περιβάλλον και τον τουρισμό. Αυτό χρειάζεται και γιατί σύμφωνα με μετρήσεις ένας στους 5 νέους των τουριστικών περιοχών εγκαταλείπει το σχολείο μετά το Δημοτικό! (26% των ατόμων μεταξύ 15-29 στο Νομό Ζακύνθου έχει μόνο απολυτήριο Δημοτικού, 18.5 % στο νομό Ρεθύμνου, 18% στην Κέρκυρα, 17.5% στη Χαλκιδική). Δημιουργία πανεπιστημιακών τμημάτων αειφορικού / οικολογικού τουρισμού στις κύριες τουριστικές περιοχές, εκπόνηση μελετών και διεξαγωγή διεθνών συνεδρίων.
5. Κίνητρα για Μετατροπή Ξενοδοχείων σε Πράσινα Ξενοδοχεία
Πρόγραμμα (Κίνητρα & Εκπαίδευση, Φόροι & Επιδοτήσεις) για την υποχρεωτική οικο-πιστοποίηση καταλυμάτων με βάση τα Κοινοτικά Πρότυπα χωρίς επιπλέον κόστος από ανεξάρτητο φορέα (για να μην υπάρχει χρηματισμός) τον σημαντικό περιορισμό των πλαστικών συσκευασιών στον Τουρισμό, την ανακύκλωση, την χρήση ΑΠΕ, και οικολογικών απορρυπαντικών και απολυμαντικών στα ξενοδοχεία. Σεβασμός στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Επιδοτήσεις μόνο σε τουριστικές επιχειρήσεις που κάνουν χρήση περιβαλλοντικών τεχνολογιών και δραστηριοποιούνται εντoς σχεδίου δόμησης και σε παραδοσιακούς οικισμούς.
Σε μελλοντικό στάδιο, η χρέωση των δωματίων να αυξάνεται (με νόμο και μετρητή) ανάλογα με τη χρήση νερού και ηλεκτρικού – για να υπάρχουν αντικίνητρα για την κατάχρηση. Κατασκευή νέων μονάδων υποχρεωτικά με βάση τις αρχές της περιβαλλοντικής δόμησης για μείωση σε ανάγκες τεχνητού δροσισμού και θέρμανσης, ειδικές επιδοτήσεις για χρήσεις ΑΠΕ σε ξενοδοχεία.
6. Μορατόριουμ στα Γκολφ, την Παραθεριστική Κατοικία και τα All-Inclusive
Μορατόριουμ στην κατασκευή νέων γκολφ και συγκροτημάτων παραθεριστικών κατοικιών, τουλάχιστον για τα εκτός σχεδίου. Εισαγωγή ειδικού φόρου πολυτελείας για υδροδότηση γηπέδων γκολφ, ο οποίος θα είναι ακόμα μεγαλύτερος σε άνυδρες περιοχές και θα αποδίδεται απευθείας στο Εθνικό Ταμείο Προστατευομένων Περιοχών. Απαγόρευση δημιουργίας περίκλειστων κοινοτήτων, ως αντισυνταγματικές.
7. Δημιουργία Προγράμματος ‘Επίσημων’ Ζώων και ‘Φυτών’ ανά Νομό.
Κάθε νομός να θεσπίσει ένα ή και περισσότερα είδη τα οποία θα χαίρουν ιδιαίτερης προβολής και προστασίας ως αντιπροσωπευτικά, να παράγονται καλαίσθητα επίσημα προϊόντα-σουβενίρ που θα το εικονίζουν για τους τουρίστες, και τα έσοδα να πηγαίνουν απευθείας για την προστασία του.
8. Εργασιακές Συνθήκες
Πρόγραμμα βελτίωσης των συνθηκών εργασίας στον τουρισμό (απασχόληση όλο το χρόνο, ασφάλιση για όλους, ανθρώπινο ωράριο) για ημεδαπούς και αλλοδαπούς εργαζομένους. Διατήρηση των κεκτημένων για βαρέα και ανθυγιεινά.
9. Πράσινα Μαζικά Μέσα Μεταφοράς για τον Τουρισμό
Επέκταση και Επιχορήγηση Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (Τραίνα, Λεωφορεία) σε όλη τη χώρα, διασύνδεση με διεθνή δίκτυα, και δράσεις (εκπτωτικά κουπόνια, διαγωνισμοί κτλ) για διάδοση της χρήσης τους από τους τουρίστες. Περιβαλλοντικός φόρος σε εταιρείες ενοικιάσεως αυτοκινήτων ή / και κίνητρα για αγορά εκ μέρους τους αυτοκινήτων με χαμηλή εκπομπή ρύπων, ηλεκτρικών και υβριδικών, καθώς και ποδηλάτων. Δημιουργία τουριστικών τρένων με καλές συνδέσεις με τα κανονικά. Δημιουργία τουριστικών πακέτων από τον ΟΣΕ, όπως ισχύει σε άλλες χώρες. Πρόγραμμα ενοικίασης ηλεκτρικών & υβριδικών αυτοκινήτων σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν λεωφορεία ή τραίνα. Αντικατάσταση όλων των δικύκλων προς ενοικίαση από τουρίστες με ηλεκτροκίνητα τα οποία θα έχουν περιορισμένη ταχύτητα. Πεζοδρομήσεις & ποδηλατοδρόμοι σε τουριστικούς προορισμούς. Πρόγραμμα απόσυρσης συμβατικών και παλαιών πούλμαν, και αντικατάσταση με υβριδικά.
10. Διασυνοριακά Τουριστικά Προγράμματα
Δημιουργία μικτών δημοτικών τουριστικών επιχειρήσεων, με συμμετοχή δήμων / νομών και από τις δύο πλευρές των συνόρων, με όλα τα γειτονικά μας κράτη, με σκοπό την δημιουργία και προώθηση ‘πακέτων’ επίσκεψης προς την εσωτερική αλλά και εξωτερική τουριστική αγορά, και πολιτιστικών ανταλλαγών. Πιλοτικό πρόγραμμα εκπαιδευτικών επισκέψεων σχολείων από παραμεθόριες περιοχές σε γειτονικές χώρες.
11. Ο Δίκαιος Τουρισμός εναντίον του Κοινωνικού Αποκλεισμού
Πρόγραμμα ένταξης κοινωνικών ομάδων όπως οι Ρομά, στην Ελληνική τουριστική οικονομία, (υποστήριξη τουριστικής επιχειρηματικότητας, εκπαίδευση) και την ανάδειξη των ιδιαίτερων πολιτισμικών χαρακτηριστικών τους, στα πλαίσια της μείωσης της απομόνωσης τους και των προκαταλήψεων. Δημιουργία δημοτικών προγραμμάτων πολιτιστικών τουριστικών ανταλλαγών με χώρες από τις οποίες προέρχονται οι μετανάστες στα μεγάλα αστικά κέντρα.
12. Επέκταση του Κοινωνικού Τουρισμού
Επέκταση των προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού σε μετανάστες, ΑΜΕΑ, απεξαρτημένα άτομα, και σύνδεσή τους κατά προτεραιότητα με πράσινες τουριστικές μονάδες και εκδρομές.
13. Μείωση Φοροδιαφυγής-Εισφοροδιαφυγής
Πάταξη της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής στον τουρισμό, με εισαγωγή αντικειμενικών κριτηρίων – φόροι και εισφορές με βάσει τον αριθμό δωματίων, με γενναίες φοροελαφρύνσεις σε πιστοποιημένες, περιβαλλοντικά-φιλικές μονάδες.
14. Μείωση της Ανεργίας μέσω αποτελεσματικότερης χρήσης Μνημείων & Αξιοθέατων
Σύσταση αυτονομημένου φορέα διαχείρισης σε κάθε σημαντικό μνημείο, στα πρότυπα των Φορέων Διαχείρισης ΠΠ, με σκοπό την αποκέντρωση, την αύξηση της απασχόλησης, την καλύτερη ανάδειξη, προσέλκυση επισκεπτών, αύξηση εσόδων, βελτίωση επιπέδου συντήρησης, την καλύτερη απορρόφηση κονδυλίων, την υποστήριξη από δωρεές.
15. Διανομή Δωρεάν Φυλλαδίου με πληροφορίες για αποδεκτή συμπεριφορά προς το περιβάλλον και την τοπική κοινωνία σε κάθε τουρ. προορισμό
Με ευθύνη της τοπικής αυτοδιοίκησης διανομή σε ξενοδοχεία, αεροδρόμια, πλοία, για αποφυγή παρεξηγήσεων, περιβαλλοντική & πολιτιστική ενημέρωση.
16. Μεγαλύτερη Φορολογία στα Μπαρ και τα σκληρά ποτά – βαριές ποινές για νοθεία & λαθρεμπόριο Το φτηνό και νοθευμένο αλκοόλ είναι από τους βασικούς λόγους εκτρόπων και ατυχημάτων σε τουριστικές περιοχές, δυσφημίζοντας τον ελληνικό τουρισμό. Τα έσοδα από τη φορολογία των ποτών απευθείας σε χορηγίες πολιτιστικών εκδηλώσεων σε κάθε τουριστική περιοχή.
17. Δημοτική Τουριστική Αστυνομία – ‘Έξωση της Μαφίας
Σε ένα δημοκρατικό κράτος δεν μπορεί η αστυνόμευση στα κέντρα διασκέδασης τουριστικών περιοχών να γίνεται από μπράβους, αλλά από ειδικό σώμα δημοτικής τουριστικής αστυνομίας, με καλά καταρτισμένους υπαλλήλους με γνώση ξένων γλωσσών, οι οποίοι δεν θα οπλοφορούν. Χρειάζεται επίσης μεγάλη προσοχή, καθώς η χώρα μας ως σταυροδρόμι, αποτελεί τόπο διακίνησης ουσιών και γυναικών-σκλάβων από την Ανατολική Ευρώπη και την Δυτική Αφρική, να μην προκύψουν φαινόμενα σεξοτουρισμού και ναρκοτουρισμού.
18. Ουσιαστικά Μέτρα Στήριξης του Τουρισμού στις Πυρόπληκτες Περιοχές
Πολιτιστικές εκδηλώσεις, διεθνή συνέδρια, ίδρυση κέντρων μελετών για αποκατάσταση μετά από φυσικές καταστροφές, μελετητικών προγραμμάτων, πιλοτικά προγράμματα για οικολογική δόμηση, φοροαπαλλαγές.
19. Δίκαιη Φορολογία – σύνδεση με τοπικά κοινωνικά & περιβαλλοντικά προγράμματα
Οι Φόροι των τουριστικών επιχειρήσεων να αποδίδονται κατά 50% στον δήμο ή τη νομαρχία, 25% στο κεντρικό κράτος για δράσεις υποδομής (λιμάνια, δημόσιες συγκοινωνίες) και κατά 25% για προστασία περιβάλλοντος & απαλλοτριώσεις για δημιουργία ελεύθερων χώρων σε τουριστικά θέρετρα, απόσυρση ή αλλαγή χρήσης ξενοδοχείων.
20. Προσβασιμότητα
Ουσιαστική επιδότηση τουριστικών επιχειρήσεων και προορισμών για δημιουργία υποδομών για χρήση από ΑΜΕΑ και ηλικιωμένους, καθώς και πρόσληψη ΑΜΕΑ σε τουρ. επιχειρήσεις.
Αντώνης Πετρόπουλος