Το νομοσχέδιο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας που ψηφίζεται στη Βουλή, αποτελεί καταρχήν θετικό βήμα, καθώς θέτει τις βάσεις για την επιτάχυνση της ανάπτυξης τους, έστω και με στόχους σημαντικά κατώτερους σε σχέση με τις ανάγκες αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Ταυτόχρονα όμως παραγνωρίζει την αναγκαιότητα διαφύλαξης του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, ενώ υποβαθμίζει την ισχύουσα διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης και δεν αναπτύσσει αξιόπιστο ελεγκτικό μηχανισμό για την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων και την επιβολή κυρώσεων. Σε κρίσιμα σημεία αποκαλύπτει έλλειψη τόλμης και αναπαράγει κάποιες από τις χειρότερες πρακτικές της διοίκησης. Η επίτευξη των στόχων θα εξαρτηθεί κατά κύριο λόγο από τη συνέπεια που θα δείξει η κυβέρνηση τόσο στην εφαρμογή του ανανεωμένου πλαισίου, όσο και στη διαμόρφωση του μεγάλου αριθμού κανονιστικών διατάξεων που απαιτούνται.
Στα θετικά του Σ/Ν συγκαταλέγονται οι στόχοι που προαναφέρθηκαν, επισημαίνουμε όμως και πάλι ότι απουσιάζει αντίστοιχος στόχος για την εξοικονόμηση ενέργειας. Όλοι συμφωνούμε ότι η καθαρότερη ενέργεια είναι αυτή που δεν παράγεται και δεν ξοδεύεται, στην πράξη όμως η κυβέρνηση δε φαίνεται αρκετά σίγουρη γι’ αυτό. Βασική έλλειψη αποτελεί επίσης η απουσία διατάξεων για την προετοιμασία του ηλεκτρικού συστήματος για μεγάλη διείσδυση ΑΠΕ.
Θετικές κρίνονται και οι ρυθμίσεις απλοποίησης της αδειοδοτικής διαδικασίας, όπως η έκδοση των αδειών παραγωγής απευθείας από τη ΡΑΕ και η καθιέρωση μη δεσμευτικού χαρακτήρα της προσφοράς σύνδεσης και ο παραλληλισμός των διαδικασιών. Ωστόσο η κατάργηση της ισχύουσας διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης δεν αντισταθμίζεται με την ανάπτυξη κρίσιμων εργαλείων όπως η άμεση κατάρτιση δασολογίου, η πλήρης χαρτογράφηση των οικοτόπων και τα διαχειριστικά σχέδια για τις περιοχές Natura 2000. Επισημαίνουμε όμως ότι απαιτείται να υπάρξει στενή παρακολούθηση και άμεσες διορθωτικές επεμβάσεις για διάφορες δυσλειτουργίες που σίγουρα θα προκύψουν. Είναι επίσης κρίσιμο και δυστυχώς δεν προβλέπεται στο Σ/Ν να εκπαιδευθεί άμεσα το προσωπικό των εμπλεκομένων υπηρεσιών και να υπάρξουν σαφείς οδηγίες για την εφαρμογή των διαδικασιών, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν έγκαιρα και ουσιαστικά στην αξιολόγηση των αιτήσεων για έργα ΑΠΕ.
Στα τιμολόγια των διαφόρων τεχνολογιών ΑΠΕ, επιχειρείται καλύτερη επεξεργασία και εξορθολογισμός τους. Εκτιμούμε ως ιδιαίτερα θετικά τα κίνητρα που παρέχονται για οικιακά Φωτοβολταϊκά μέχρι 10kW, καθώς και για μικρές ανεμογεννήτριες. Καθώς όμως απουσιάζει η σχετική τεκμηρίωση, ορισμένα τιμολόγια σε συνδυασμό με επιπλέον οικονομικά κίνητρα που εισάγονται (όπως η προσαύξηση για έργα χωρίς επιχορήγηση και η αποζημίωση περικοπών παραγωγής), δημιουργούν ανησυχία για στρεβλώσεις στην αγορά, που μεσοπρόθεσμα θα αποβούν εις βάρος της ανάπτυξης των ΑΠΕ.
Σημαντική είναι επίσης η απόδοση μέρους του αντισταθμιστικού τέλους που καταβάλλουν τα έργα ΑΠΕ απευθείας στους κατοίκους της περιοχής τους, μέσω ελάφρυνσης των λογαριασμών ρεύματος.
Για τα θαλάσσια αιολικά πάρκα επιλέχθηκε τελικά η διαδικασία του στρατηγικού σχεδιασμού και η ανάθεση τους μέσω ανοικτού διαγωνισμού. Κρίνουμε πολύ σωστή την επιλογή αυτή και λυπούμαστε που η κυβέρνηση δεν είχε την τόλμη να την εφαρμόσει και για την περίπτωση των μεγάλων αιολικών πάρκων σε νησιά, με νέα έργα διασύνδεσης τους. Παρόλο που καθιερώνεται προϋπόθεση ένταξης τους στη Μελέτη Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς, η μη αναστολή της υποβολής σχετικών αιτήσεων τρομοκρατεί τις τοπικές κοινωνίες και δυσφημεί την αιολική ενέργεια.
Ιδιαίτερα θετικό θεωρούμε το Ειδικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Φ/Β Συστημάτων σε κτίρια. Το άρθρο όμως για τα κτίρια επεκτάθηκε σε βαθμό που να αποτελεί πλέον ουσιαστική τροποποίηση του Ν.3661/08. Μερικές από τις νέες ρυθμίσεις είναι σωστές, άλλες όχι. Χειρότερο όμως είναι ότι δύο χρόνια μετά τον Ν3661/08 και 5 μήνες μετά τη (δεύτερη!) διαβούλευση για το ΠΔ για τους ενεργειακούς επιθεωρητές, το νομοσχέδιο αλλάζει ξανά τα δεδομένα. Προκαλείται έτσι νέα αναβολή στην ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου για το πρόγραμμα “Εξοικονόμηση κατ’ οίκον”, ραχοκοκαλιά του οποίου είναι οι ενεργειακοί επιθεωρητές. Κατά τα άλλα υποτίθεται ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα έχει ήδη προκηρυχθεί και δρομολογηθεί για τον Ιούνιο του 2010….
Στα αρνητικά του Σ/Ν ξεχωρίζει η ειδική διάταξη για την επιδότηση της καύσης απορριμμάτων που προστέθηκε λίγο πριν αυτό κατατεθεί στη Βουλή. Με τη ρύθμιση αυτή με την οποία βαφτίζεται ανανεώσιμη η ενέργεια από καύση απορριμμάτων, ουσιαστικά επιδοτείται μια ακριβή και ρυπογόνος τεχνολογία που υπονομεύει μάλιστα κάθε προοπτική υπονομεύει μάλιστα κάθε προοπτική βιώσιμης διαχείρισης των απορριμμάτων.
Εξαιρετικά αρνητική κρίνεται και η υπαναχώρηση προκειμένου για την εφαρμογή των αντικειμενικών κριτηρίων του Ειδικού Χωροταξικού των ΑΠΕ για τις αποστάσεις από αρχαία, καθώς και για τη δυνατότητα εγκατάστασης ΑΠΕ σε γεωργική γη. Επίσης παρότι η υπουργός στην ομιλία της αναγνώρισε τις εσφαλμένες εντυπώσεις που έχουν καλλιεργηθεί για ασυμβατότητα των έργων ΑΠΕ με τον τουρισμό, απέφυγε τελικά να συμπεριλάβει διατάξεις που θα αναιρούσαν την αντίληψη αυτή καταρχήν από το θεσμικό πλαίσιο. Η στάση αυτή φανερώνει αδυναμία του ΥΠΕΚΑ να προωθήσει την πολιτική του απέναντι σε οργανωμένα συμφέροντα και προκαταλήψεις, ακόμα και εντός της κυβέρνησης.
Απαράδεκτη είναι, τέλος, η εμβόλιμη διάταξη περί αναγνώρισης ιδιοκτητών σε δασικές εκτάσεις, επί δασικών εκτάσεων που τα αρμόδια Δασαρχεία θεωρούν δημόσιες, κατά παρέκκλιση από τις σχετικές διαδικασίες της δασικής νομοθεσίας, εφόσον αυτοί προσκομίσουν «αναγνωρισμένους» τίτλους προ του 1885. Η ρύθμιση αφορά αποκλειστικά εκτάσεις στις οποίες σχεδιάζονται έργα ΑΠΕ, υποχρεώνοντας τους κατόχους των σχετικών αδειών παραγωγής να συνάψουν συμβάσεις μίσθωσης με τους «φερόμενους ως ιδιοκτήτες» προκειμένου να λάβουν άδεια εγκατάστασης.
Ακόμα και η διατύπωση της διάταξης είναι εξόχως προβληματική καθώς περιλαμβάνει ασαφείς νομικά όρους όπως «αναγνωρισμένοι τίτλοι ιδιοκτησίας» και «φερόμενοι ιδιοκτήτες». Στην ουσία της όμως είναι απαράδεκτη όχι μόνο επειδή είναι φωτογραφική υπέρ συγκεκριμένου επιχειρηματικού ομίλου και ιδιωτών με τους οποίους αυτός έχει συμβληθεί, αλλά επιπλέον αναπαράγει την κάκιστη πρακτική να γίνεται λάστιχο η νομοθεσία ώστε να εξυπηρετηθούν όψιμα συμφέροντα και να βρίσκονται κάθε φορά εμβαλωματικές λύσεις.
Η ανάπτυξη των ΑΠΕ χρειάζεται επειγόντως δασολόγιο για να πάψουν διαδικασίες που στην ουσία δεν τις αφορούν να γίνονται αιτία αντίδρασης σε έργα ΑΠΕ ή να δίνουν λαβή υπονόμευσης της θεσμικής και επενδυτικής ασφάλειας. Η κα Μπριρμπίλη παρότι το περιέλαβε στις προγραμματικές της δεσμεύσεις ως ΥΠΕΚΑ, μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει στην υλοποίηση του. Ζητάμε να ξεκινήσουν άμεσα οι διαδικασίες κατάρτισης δασολογίου, όσο δύσκολες κι αν είναι, αντί να συνεχίζεται η καταστροφική πρακτική του “βλέποντας και κάνοντας”.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι θεωρούμε ότι το νομοσχέδιο έχει σε μεγάλο βαθμό θετική κατεύθυνση ως προς τους στόχους για την προώθηση της ανανεώσιμης ενέργειας στη χώρα μας. Από την άλλη, όμως, δε δίνει συνολική λύση στα προβλήματα που εμποδίζουν την ανάπτυξή της, ενώ δημιουργεί και νέα προβλήματα.
Τα προβληματικά του σημεία, καθώς και ο τεράστιος χρόνος «μαγειρέματος» από το τέλος της δημόσιας διαβούλευσης μέχρι την κατάθεση του στη Βουλή, δημιουργούν τέλος εύλογη ανησυχία κατά πόσο το Υπουργείο Περιβάλλοντος διαθέτει την αποφασιστικότητα, αλλά και τις δυνατότητες να εφαρμόσει μια προωθητική πολιτική για της ΑΠΕ έστω και στα πλαίσια των περιορισμένων στόχων που η ίδια θέτει.
Η Εκτελεστική Γραμματεία των Οικολόγων Πράσινων